Mundarija kirish I. Bob. G’alla yetishtirishda mamlakatimiz va jahon tajribasi

Xulosa va Takliflar
Xar bir qishloq xo’jalik korxonasida almashlab ekishning ma‘lum tizimi kullaniladi. Ekinlar dalalarda sxemada belgilangan tartibda tula joylashib bulgandagina almashlab ekish uzlashtirilgan xisoblanadi. Ekinlarni almashlab ekiladigan dalalarda belgilangan tartibda bir marta almashib chikish davri rotatsiya davri deyiladi. 9 dalali almashlab ekish sxemasida bir rotatsiya davri 9 yilga teng buladi.
Almashlab ekishga iqtisodiy jixatdan baxr berishda kuyidagi kursatkichlardan foydalaniladi: - almashlab ekish joriy etilgan maydoning xar bir gektaridan olinadigan maxsulot mikdori (natura va pul ifodasida); - mexnat unumdorligi darajasi; - maxsulot tannarxi va rentabelligi; - ishlab chikarishning davriylik darajasi va davrlar buyicha mexnat xarajatlarining taksimlanishi; - almashlab ekishning u yoki bu sxemasini uzlashtirish va kullash bilan boglik bulgan kapital sarflari va ularni koplash muddatlar.
Korxonaning istikbol va yillik rejalarini xamda fermer va oila pudrati jamoalari uchun ichki xujalik xisobi topshi-riklarini tuzishda, asosiy kursatkich qishloq xujalik ekinlari xosildorligini relEkinlar xosildorligini rejalashtirish eng murakkab va shu bilan birga eng asosiy va zarur ko’rsatkich xisoblanadi. Chunki xosildorlik, ishlab chikarishning barcha uziga xos bulgan xususiyatlarini, ularni ekinga ta‘sirini uzida mujassamlashtiradi. Ishlab chikarishning ayrim omillari, ekinlar xrsildorligiga bevosita ta‘sir etsa va bu ta‘sirni ma‘lum darajada mikdor jixatdan xisoblash imkoniyati bulsada (mineral va organik ugitlar, suv ta‘minoti, yerning zaxini kochirish, yangi nav uruglik, chukur shudgor kilish va x.k.), lekin boshkalari, ekinlar xrsildorligiga bilvosita ta‘sir etganligi uchun ularning ta‘sirini bevosita mikdor jixatdan xisobga olisha ancha kiyin (mexnatni tashkil kilish, mexnatga xak tulash, ishlarni uz vaktida utkazish va x.k.).
Shu bilan birga qitshloq xо’jaligi yerlaridan foydalanishning iqtisodiy samaradorligini oshirishda quyidagi tadbirlarni am alga oshirish maqsadga muvofiq:
 yerlar shо’rlanish darajasining oshib borish va yer osti suvlarni kо’tarilishiga ekinlar tarkibi takomillashmaganligi:
 shо’rlangan yerlar samaradorligini oshirishning tо’rtta yо’nalishi iqtisodiy, texnologik, ekologik va ijtimoiy tadbirlar bir-biriga bog’lab olib borilganda samara berishi mumkin;
 yerni iqtisodiy baholashda yalpi mahsulot qiymatini yoki sof daromadni zaruriy xarajatlarga nisbatan samaradorligini aniqlash tо’g’ri xulosa chiqarish uchun imkoniyat bermaydi. Shuning uchun yerni qiymatiga qarab baholashda differensiyaal yer rentasi miqdorini hisoblashda asosiy ekinlar-paxta va g’allani asos qilib olish kerak;
 yer osti suvlari yaqin joylashgan va takroriy shо’rlanishga moyil yerlarda sug’orish texnologiyasini takomillashtirish zarur. Yerlar shо’rini yuvishda, shо’r yuvish soni va beriladigan suv hajmi hamda muddatiga qattiq rioya qilish lozim;
 shо’rxak yerlar samaradorligini oshirish uchun katta investitsiya kerak bо’ladi. Shuni hisobga olib, investitsiyani jalb qilish uchun maxsus bir necha kompleks muammolarni о’z ichiga olgan loyihalar tayyorlash va viloyatda yetishtirilayotgan paxta tolasini 20-25 foizini melioratsiya va moddiy-texnika bazasini mustahkamlash uchun ajratish zarur.