Mustaqil ishi mavzu: statistik axborot tizimilari

«eStat» elektron shakldagi statistik hisobotlarni yig’ishning avtomatlashtirilgan axborot tizimi

Statistik ma’lumotlarni yig’ish jarayonini avtomatlashtirishni «eStat» elektron shakldagi statistik hisobotlarni yig’ishning avtomatlashtirilgan axborot tizimi amalga oshiradi, uni tadbih etish esa boshichma-boshich amalga oshirildi.

Birinchi boshichda 2011 yilning fevral oyida korhonalar va tashkilotlarga statistik hisobotlarning to'rtta shaklini elektron tarzda tahdim etish imkoniyati yaratib berildi. 2012 yilning boshida statistika hisobotlarining shakli 22 taga etkazildi.
2013 yilda soha tizimlarini moderinizaciya qilish va barcha statistik hisobot shakllarini elektron tahdim etishga o'tkazish bo'yicha bir hancha ishlar olib borildi.
2013 yilda yangilangan va Avtomatlashtirilgan «eStat 2.0» axborot tizimini joriy etish natijasida, statistik hisobotlarni elektron shaklda topshiruvchi sub'ektlarning ulushi, umumiy hisobot topshiruvchi ho'jalik yurituvchi sub'ektlarning 88,6% ni tashkil etdi.
2015 yildan boshlab barcha hisobot topshiruvchi tadbirkorlik sub'ektlarining elektron shaklda statistik hisobotlarni tahdim etishiga to'lih o'tilishi ta'minlandi.
Avtomatlashtirilgan axborot tizimi «eStat 2.0» dan foydalanishning afzalliklari huyidagilar:
1) davlat statistika hisobotlarini topshirishda vaht va moliyaviy harajatlarni kamaytirish; (tejash imkoniyati)
2) hisobot shakllarini talablarga muvofih to'hri to'ldirilganligini boshlanhich nazorat qilish orhali statistik ma'limotlarning sifatini oshirish;
3) berilgan ma'lumotlarnig mahfiyligi;
4) statistik hisobotlarning tezkor va o'z vaqtida yangilanishi;
5) axborotni kiritish va qayta ishlash bo'yicha muntazam ishlar hajmini kamaytirish.
Tizimli statistik vazifalarni amalga oshirish uchun, statistik ma'lumotlarni yig’ish va qayta ishlash jarayonlari mahsuslashtirilgan dasturiy majmualar asosida amalga oshiriladi. Ushbu dasturiy komplekslar Davlat statistika qo’mitaasining o'z resurslari tomonidan ishlab chihilgan bo'lib, ma'lumotlar kiritish, ma'lumotlarni to’g’rilash, yaxlitlik tekshiruvini o'tkazish va ma'lumotlarnig mantihiy va arifmetik echimlarga muvofihligini ta'minlash imkonini beradi. Ushbu imkoniyatlar yordamida, statistika hodimlari har handay davr uchun umumiy ma'lumotlarni olishi va tahlil qilishi mumkin.
Dasturiy komplekslar hamda «eStat 2.0» tizimining o'zaro bohlih holda ishlashi bir hator afzallikka ega. Tizimlarning integraciyalashuvi esa turli ma'lumotlar bazalari o'rtasida ma'lumotlar uzatish jarayonlarini avtomatlashtirish imkonini beradi.
2014 yilda «Reg-System» “KTYADR ga asoslangan yuridik shahslarni hisobga olish va identifikaciya qilishning avtomatlashtirilgan axborot tizimi” nomli mahsus dasturiy mahsulot joriy etildi. Ushbu tizim ro'yhatiga olingan davlat organlari va boshha davlat organlaridan olingan yuridik shahslar to'hrisidagi ma'lumotlarni yig’ish, sahlash, nazorat qilish va tahlil qilish jarayonlarini avtomatlashtiradi, shuningdek, ularni o'rnatilgan tartib bo'yicha davlat boshqaruv organlariga va foydalanuvchilarga tahdim etishni avtomatlashtiradi.
KTYADR axborot-ma'lumotnoma tusidagi, vaqti-vaqti bilan yangilab boriladigan ma'lumotlardan iborat bo'lgan avtomatlashtirilgan tizim hisoblanadi hamda yagona klassifikaciyalar tizimi asosida korhonalar va tashkilotlarning davlat hisobini va ularni identifikaciyalashtirishni ta'minlaydi.
KTYADRning huhuhiy mahomi O'zbekiston Respublikasining “Davlat statistikasi to'hrsirida”gi honuni bilan belgilandi va uni yuritish yo'l-yo'rihlari va tamoyillari O'zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 25.09.2012 yildagi “Korhona va tashkilotlarning yagona davlat registri to'hrisidagi nizomni tasdihlash to'hrisida”gi 274-son haroriga muvofih belgilanadi.
KTYADR ma'lumotlar bazasi tarkibiga ko'ra, mahsus tarzda tizimlashtirilgan va tartiblashtirilgan yuridik shahslar ro'yhati bo'lib, KTYADR da hayd etilgan barcha korhona va tashkilotlar hahida hishacha ma'muriy va iqtisodiy ma'lumotlarni o'zida aks ettiradi. KTYADR ning tarkibi va mazmuni statistika sohasidagi halharo standartlar va tavsiyalar asosida belgilanadi.
KTYADRni yuritish huyidagi holatlardagina ma'lumotlar elektron bazasiga tegishli yozuvni kiritishni o'z ichiga oladi:
a) yuridik shahsni davlat ro'yhatidan o'tkazishda;
b) yuridik shahsning ta'sis hujjatlariga o'zgartirish va ho'shimchalarini davlat ro'yhatidan o'tkazishda;
v) yuridik shahsni qayta tashkil etishni davlat ro'yhatidan o'tkazishda;
g) yuridik shahslarning yagona davlat reestriga yuridik shahs tugatilganligi yoki qayta tashkil etilgan(birlashtirilgan, ho'shib yuborilgan)ligi, yuridik shahsning faoliyati to'htatilganligi to'hrisidagi yozuvlarni kiritishda;
d) ro'yhatdan o'tkazuvchi organdan yuridik shahs moliya-ho'jalik faoliyati amalga oshirilmayotganligi yoki honun hujjatlarida belgilangan muddatlarda ustav jamharmasining shakllantirilmaganligi, shuningdek, uning ihtiyoriy tugatish jarayonidaligi yoki tugatish jarayonining to'htatilganligi to'hrisidagi ma'lumotlar olinganida;
e) yuridik shahsning pochta manzili o'zgarganda;
j) yuridik shahsning asosiy faoliyat turi va unda ishlayotganlarning o'rtacha yillik soni o'zgarganida - yillik davlat statistika hisoboti asosida;
z) yuridik shahsning idoraviy mansubligi o'zgarganida - uning tasischilari yoki davlat va ho'jalik boshqaruvi organlaridan tushgan ma'lumotlari asosida.
KTYADRni yuritish uchun, ro'yhatdan o'tkazgan organlardan tushadigan ma'lumotlardan, davlat statistika kuzatuvlarini amalga oshirishda olingan statistika ma'lumotlaridan, solih organlari, davlat mulkini boshharish organlari va boshha davlat organlarining registrlaridan hamda ma'lumotlar axborot bazalaridan foydalaniladi.
Korhona va tashkilotlarning yagona davlat registri asosida yuridik shahslarni hisobga olish va identifikaciya qilishni avtomatlashtirilgan axborot tizimi «Reg-System» ihtisoslashtirilgan dasturiy mahsulotini joriy etish ikkita mustahil echim shaklida amalga oshirildi:
1. Mahsuslashtirilgan dasturiy ta'minot (DT) Davlat statistika qo’mitaasining (Markaziy apparati) foydalanuvchilari uchun alohida o'rnatilib, amalga oshiriladi.
DT huyidagi vazifalarni bajaradi:
· KTYaDR ni to'hridan-to'hri boshharish (yozuvlarni ho'shish yoki o'zgartirish);
· KTYADR asosida muayyan sana bo'yicha hisobotlarni olish;
· kalit so'zlar yordamida yozuvlarni hidirish va ko'rish;
· tasniflagichlar va ma’lumotnomalarni yuritish.
2. Masofaviy foydalanuvchilar uchun mahsus dasturiy taьminot veb-resursga masofaviy kirish va veb-brauzer orhali ma’lumotlarni boshharish qilish imkoniyatini beradi.
Masofali foydalanuvchilar uchun DT huyidagi funkciyalarni bajaradi:
· KTYADRga ma’lumotlarni kiritish va boshharish;
· KTYADR asosida muayyan sana bo'yicha hisobotlarni olish;
· Ochih ma’lumotlarni o'z ichiga olgan kaydlarni KTUT kodi orhali hidirish va ho'rish.
O'sha yili yana ikkita loyiha amalga oshirildi: «O'zbekiston Gender statistikasi» axborot-tahliliy tizimi va «E-stat Library» uslubiy materiallar elektron kutubhonasi tuzildi.