Kvant nuqta
Bunday KNlarni, masalan,
MPE usuli yordamida, kristalli panjara
parametriga mos kelmaydigan tor oraliqli materialni keng bo'shliqli
materialga
o'stirish orqali olish mumkin.
Fullerenlarning kashfiyot tarixi
1985 yilda bir guruh tadqiqotchilar-Robert Kyorl, Xarold Kroto, Richard
Smalli, Xit va OBrayen - qattiq namunani lazer nurlanishi (ablasyonu) natijasida
olingan grafit bug'larining massa spektrlarini
tadqiq qilishdi va maksimal
amplitudaga mos keladigan cho'qqilarni topdilar. 60 va 70 uglerod atomlaridan
tashkil topgan klasterlar [1].
XX asrning oxiri uglerodning yangi
formalari-fullerenlar va
nanonaychalar ochilishi bilan shuhrat qozondi. Ushbu kashfiyotning ilmiy va
amaliy
ahamiyati shunchalik buyukki, hatto bu kashfiyot mualliflari Nobel
mukofoti bilan taqdirlandi. Ming yillab uglerodli moddalar - daraxt po‘stlog‘i,
grafit, tabiiv gaz va boshqalar yonganda hosil bo‘luvchi
oddiy qurumda ham
noyob xossali moddalar kashf etilgan edi.
Hozir turli o‘lchamli va xossali uglerod nanostrukturalari olishning har
xil usullari ishlab chiqilgan. Lekin. hamma usullarning ma’nosi bir xil:
5
nanonaycha va fullerenlar uglerodli materiallarni
yuqori temperaturalarda
kimyoviy aylanishlari hisobiga hosil boiadi. Biz bir qancha ommalashgan
usullarni ko‘rib chiqamiz.
Grafitni elektrik yoy bilan changlash
Bu Krechmer
tomonidan ishlab chiqilgan, eng tarqalgan usuldir. Shu
usulda 1991 -yilda yapon olimi Smolli birinchi marta nanonaycha oldi.
Usulning ma’nosi shunday: inert gaz bilan toldirilgan kamerada gaz atomlarini
ionlashtiruvchi grafit elektrodlari o‘rtasida elektrik razryad hosil qilinadi. Katod
va kamera devorlari suv yoki suyuq azot bilan sovutiladi.