Naqd pulsiz hisob-kitob shakllari

Naqd pulsiz hisob-kitob shakllari

Narzillayev Islom

REJA

• *** Naqd pulsiz hisob-kitob shakllari tushunchasi
• *** Naqd pulsiz to’lov shartlari

Hisob – kitoblar shakli deganda xuquqiy me’yorlarda ko’zda tutilgan hisoblashuv xujjatlarining turi va xujjat aylanishi tartibi bilan farq qiladigan mablaђlarni naqd pulsiz utkazish shartlari tushuniladi.Hisob - kitob operasiyalari banklar tomonidan korxona uchun ochilgan hisob varaqlaridan mijoz bilan hisob – kitob xizmati kursatish yuzasidan to’zilgan shartnomaga asosan amalga oshiriladi.
Korxonalar o’ziga qo’lay bo’lgan hisob – kitob shaklini erkin tanlashi mumkin. Hisob – kitoblarning qaysi shaklini qo’llash mumkinligini, to’lovning to’lash tartibi, to’lovchi bilan mablaђ oluvchi o’rtasida to’ziladigan shartnomada kursatiladi.
Yukoridagi shakllar bo’yicha qullaniladigan xujjatlar Markaziy bankning quyidagi talablari va andozalariga mos kelishi lozim:
hisob-kitob xujjatining raqami;
- xujjat to’ldirilgan sana, oy, yil;
- to’lovchining nomi;
- to’lovchining hisob varaq raqami;
- soliq to’lovchisining identifikasiya raqami (chek va akkreditivlarda kursatilmaydi);
- to’lovchi bank nomi;
- to’lovchi bank kodi;
- oluvchining nomi;
- oluvchining hisob raqami;
oluvchi bank kodi;
- to’lov so’mmasi miqdori (yozuvda ham ko’rsatiladi);
- to’lovning maksadi (cheklarda ko’rsatilmaydi);
Bulardan tashqari hisob-kitob cheklarida qo’shimcha ravishda quyidagilar kursatiladi;
- chekning seriyasi va raqami;
- jismoniy shaxs pasportining seriyasi va raqami;
- chekning oxirgi amal qilish sanasi
Shu kabi akkreditiv bo’yicha arizada quyidagilar kushimcha ravishda kursatiladi;
-amal qilish mudatti;
Naqd pulsiz toʻlov shartlari
Naqd pulsiz hisob-kitoblarning asosiy shakllarini tahlil qilishdan oldin ular qanday sharoitlarda amalga oshirilishini ta'kidlash joiz:

• Bank tashkilotida hisob raqamiga ega. Bu hamma uchun eng muhim shart. Naqd pulsiz to'lovlarni erkin amalga oshirish uchun joriy hisob raqamini ochish kerak. Buning uchun bank bilan bog'lanishingiz kerak, u erda ular qanday hujjatlar talab qilinishini tushuntiradilar.
• Barcha tranzaksiyalarni bank orqali amalga oshiring va pulni bitta bank hisoblarida saqlang.
• Toʻlov faqat hisobda mablagʻ boʻlsa va egasi kredit olishi mumkin.
• Barcha toʻlovlar kelishilgan tarzda amalga oshirilishini talab qiladi.
• Toʻlovchiga uning hisobidagi barcha tranzaksiyalar haqida xabar berilishi kerak.

6. Mamlakatimiz qonunchiligida bir qanchalar nazarda tutilgannaqd pulsiz hisob-kitoblarning asosiy shakllari va to'lov turlari, ya'ni boshqa shart tanlash erkinligi bo'ladi. Oddiy qilib aytganda, bank hisob-kitob shakllarini tanlashga cheklovlar qo'ya olmaydi, buni faqat kontragent tashkilotlar amalga oshirishi mumkin.
7.Toʻlov hujjatlarini standartlashtirish. Buning sababi shundaki, barcha hisob-kitoblar to'lov hujjatlari asosida amalga oshiriladi, bu esa, o'z navbatida, umumiy qoidalar va standartlarga muvofiq tuzilgan. Barcha hisob-kitob hujjatlari yagona shakldagi blankalarda tuzilishi va ma'lum ma'lumotlarni o'z ichiga olishi kerak.
Naqd pulsiz toʻlovlar, ularning tashkil etilishi va asosiy shakllarini ajratishdan oldin, keling, har bir shaklda nimalar borligini koʻrib chiqamiz.
Demak, toʻlov shaklining elementlari:

• Hisob-kitob hujjati turi.
• Ma'lumotni uzatish usuli.
• Hujjatlar oqimi.

Toʻlov shakli
Shunday qilib, biz asosiy fikrga keldik. Shunday qilib, naqd pulsiz to'lovlarning asosiy shakllari quyidagilardir:

• Toʻlov topshiriqlari.
• Tekshiruvlar.
• Akreditiv.
• Toʻlov uchun hisob-kitoblar.
• Qonunda nazarda tutilgan boshqa toʻlovlar vabank amaliyotida foydalaniladi.

E’TIBORINGIZ UCHUN RAXMAT !!!