günd
ə sağılan südü. –Heyvan təzə doğanda olur ağuz, çox
xeyirridi, iç
ə bilsən.
Bu söz ağız variantında Ağdam, Qax, Zaqatala, Zərdab
şivələrində də işlənir (1, s.5).
AĞÜRƏX' (Ərəfsə, Kolanı, Qazançı) – qorxaq. –Heylə
ağürəx' adamnan iş tutsan axırda peşman olassan.
AĞYAL (Şahbuz) – yalı ağ tüklü at.
AĞZIİSDİ (Naxçıvan) – qorxmaz. –Hələ bərkə-boşa
tüşmüyüb axı, ağzıisdidi.
AXBUR (Anaqut, Düylün, G
ənzə)//ƏXBUR (Badamlı)
– bulaq. –
Axburun başında yeyilən kababın öz ləzzəti var.
AXDARMA (Bab
ək, Kəngərli, Şahbuz) – motalda
hazırlanan pendir. –Axdarmanı nənəm qəşəx' eliyərdi,
dadınnan doymağ olmazdı.
AXI (D
əstə, Kotam, Vələver) – kirvə. –Axı tutduğumuz
adam uşəğə pay tutar gətirər.
AXSAN
(Aşağı Yaycı) – soğan, su, duz, sarıçiçək və
yağla bişirilən yemək.
AXTUX (
Naxçıvan) – qəm, kədər. –O bir gün
görmüyüp, günü axtux ç
əx'məynən keçip.
AQUŞQA (Nəzərabad) – pəncərə. –Lənpəni qoymuşam
aquşqa:n içinə ki, işıx geşsə yandırax.
AL (Kürçülü) – hiyl
ə. –Yeri get Durnanı bir al dilnən
götg
ə.
ALA (Bab
ək, Kəngərli, Sədərək, Şahbuz) – sahə
20
suvarılan zaman arada qalan suvarılmamış kiçik yer. –
Suvaranda ala saxlamağ olmaz, gərəx' aldırasan onnarı.
ALABAŞINA-KÜLBAŞINA (əksər şivələrdə) –
başdansovdu. –Qavırma:n gərəx' başının üsdündə durasan,
alabaşına-külbaşına eləsən qalmaz, kifsiyər.
ALACƏNGƏNƏFƏS (Şahbuz) – təngnəfəs. –Elə
alac
əngənəfəs gəlmişdi kin, az qalırdı barğı çatdasın.
ALA ÇOLPAV (Aza, Nürgüt) –
fevralın iyirmisindən
martın iyirmisinə qədər olan dövr. Buna xalq arasında boz ay
da deyilir. –
Ala çolpavın ta qorxusu yoxdu.
ALAHİ (Diyadin, Xanlıqlar, Pusyan) – başqa, özgə. –
Biz k
ənt savetinnən çox irazıyıx, belə alahi adamdı e.
ALAXANA-BALAXANA
(Şahbuz) – hər şəraiti olan
ev. –S
ən gə:p bir o:n alaxana-balaxanasın görəsən.
ALAXKAN (Culfa,
Şahbuz) – həm ot-alaq təmizləmək,
h
əm də xəmir kəsmək üçün işlədilən alət. –Ot-ələfi
t
əmmizdiyərix' onnan, arvatdar da xəmirə işdədəllər.
ALAQUŞ (Şərur) – sözgəzdirən. –Zəhləm gedər
m
ənim alaquş adamnan.
ALANA (Ordubad) – meyv
ə qurusunun içərisinə qoz
v
ə şəkər tozu qatılıb doldurulmaqla hazırlanan şirniyyat. –
Alananı güşdüdən eliyərix', armutdan elyərix'.
ALANAYI (Ordubad) –
şaftalı növü.
ALAPAÇA AT
(Şahbuz) – budunun arasında ağ tükü
olan at.
21
ALARI (
Aşağı Qışlaq, Biçənək, Kolanı) – ağ xalları
olan, b
ədəncə böyük, lakin az məhsul verən bal arısı. -Alarının
balı az olur, amancax daddı olur.
ALAT (Xurs, N
əsirvaz, Üstüpü) – qapı və ya pəncərə
ç
ərçivəsi. –Gəldim qəpi:n alatına bəxmağa görüm qəşəx'
b
ərkitmisan?
ALAVSIN-
BİLAVSIN (Şahbuz) – heç nədən
iyr
ənməyən, fərqinə varmayan. –Gör nətər pişirmişdi kin,
S
əhnə kimin alavsın-bilavsın arvat da əlin uztmadı.
ALAY-QOLAY (K
əngərli, Sədərək, Şahbuz) – bir işi
nec
ə gəldi, başdansovdu görmək. –Alay-qolay elədi atdı
üsdüm
ə.
ALÇAX KÖNÜL (Ordubad) – sad
ə qəlbli, mehriban. –
N
əqqədə desən alçaxkönüllü adamdı.
ALDƏRƏ (Sədərək) – üzüm növü.
ALDƏYİŞİX' – (Babək, Naxçıvan, Şərur) – səhv,
d
əyişik. –Ay bala, başmaxlarıvı niyə aldəyişix' geymisən?
ALDIRMAX (
Aşağı Qışlaq, Daylaqlı, Yuxarı Qışlaq) -
suvarma zamanı su tutmayan, suvarılmamış sahəni suvarmaq.
ALEYSUN (
Alışar, Çərçiboğan, Qarxun) - görməmiş.
–Var-d
əvləti soradan qazanıb görməmişdix' eliyən adama
aleysun diy
ərix'.
ALXIM (
Baş Dizə, Dırnıs) – xırda çay və kanallardakı
suyun göll
ənməsi, göllənib axması. –Qər əridix'cən su
alxımlanıp gələcax.
ALIBALLATMAX (
əksər şivələrdə) – söz verib yerinə
22
yetirm
əmək. –Bir adam nəsə alıp əvəzində dediyini eləmiyəndə
diy
ərix' ki, alıballatmaxdı niyə?
ALIMIN VERMƏX' (Naxçıvan) – cavabın vermək,
yerind
ə oturtmaq, danlamaq. -Gördüm çox danışır, alımın
verdim, getdi.
ALIŞQA//ALIŞQAN (Qarxun, Yaycı) – kibrit. –
Alışqannan papruz yandırarıx, ləmpə yandırarıx.
Alışqan Yevlax şivələrində də kibrit mənasında işlənir
(3, s.22).
ALİ (Babək, Naxçıvan)// ALU (Şərur) – gavalı. –
H
əyətdərində yaxşı ali olur qonşumun.
ALMAXARA
(Naxçıvan) – albuxara. –Almaxaranın da
cürb
əcür növləri var da.
ALTDIX (
Ağbulaq, Ayrınc, Qızıl Qışlaq) – corabın
altı. –Corabımın altdığı cırılıp, gərəx' verəm nənəm yamasın.
AMANCAX
(Daylaqlı, Külüs) - amma və ancax
bağlayıcılarının birləşməsindən əmələ gəlib
qarşılaşdırma mənası bildirən bağlayıcı. -Neçə kərəm kağız
yazdım, amancax cavab almadım.
AMANAT
(Şahbuz) – qonaq. –Onda da əymizə girən-
çıxan çoxuydu, amanatın biri-gəlip, biri gedirdi.
AMANABƏND (Naxçıvan, Şərur) – zəif, yaxşı
b
ərkidilməmiş. –Amanabənd durupdu, dəysən töküləcəx'.
Bu söz davamsız, möhkəm olmayan mənasında Bakı
dialektind
ə də var (3, s.23).
ANABÜLBÜL (
əksər şivələrdə) – paltarsız, əyni nazik.
23
Dostları ilə paylaş: |