Neriman Qurban indd
Yüklə 3,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
578 təşkilata məxsus idi. Uşaqları öp, onları sıxıntı çəkməyə qoyma, səbirli ol, haqq yerini tapar”. Onda artıq Nurməmməd Şahsuvarovun özünün də həbs olunub Krasnodara sürgün edildiyini bilmirdi; heç onun qar- daşı Mürsəl bəyə də rəhm eləməmişdilər, o da almanlara ca- susluqda ittiham olunub gedər-gəlməzə göndərilmişdi... Yəqin, xəbər tutsaydı, Mustafa Vəkilovun taleyi onu daha çox ağrıdardı: XDİK yanında Xüsusi Müşavirədə Azərbaycan SSR Konstitusiyası türk mətninin redaktoru olan ilk hüquq professoru 1941-ci ilin yanvarında “antisovet-millətçi təşkilatda
-əmək düşərgəsində çəkməklə beş il müddətinə azadlıqdan məhrum eləmişdi. Ay yarım sonra ailəsindən məktubla yanaşı tütün, papiros, qış paltarı, qulaqlı papaq, qatıq şüşələrinə doldurulmuş ərinmiş yağ, bir neçə qutu şirniyyat aldı. Bütün bunların han- sı çətinliklər bahasına başa gəldiyini dərk eləyirdi, bilirdi ki, qardaşları olmasa, Bilqeyis çox əziyyət çəkər. Arvadı yazırdı ki, SSRİ Ali Sovet Rəyasət Heyətinin sədri Mixail Kalininə ərizə göndərib, haqq-ədalət naminə kömək göstərilməsini, işə təzədən baxılmasını xahiş eləyib. Öz arva- dını həbs düşərgəsindən qurtara bilməyən “Ümumittifaq ağ- saqqalı” ona necə kömək eləyə bilərdi? Yəqin, bunu Bilqeyis xanım bilmirdi. Düşərgədə dustaqlar Yusif Vəzirə hörmətlə yanaşırdılar, hətta nəzarətçilər belə, digər məhbuslara göstərdikləri təhqiramiz münasibəti ona rəva görmür, onu “çuçmek”, “yol-
ailəsilə görüşə icazə vermək barədə xahişini də rədd eləmə- mişdi. Sevinə-sevinə arvadına yazmışdı ki, indiyə qədər məndə bir nöqsan tapmayıblar, inşallah, bu yaxın günlərdə görüşməliyik. Bunun necə çətin olacağını bilirdi. Bilqeyis xa- nımın üç uşaqla bu uzaq yerə gəlməsinin əzab-əziyyətdən başqa maddi tərəfi də vardı. Amma onları çox görmək istəyirdi, artıq iki ilə yaxın idi ki, üzlərinə həsrət qalmışdı. 579 ***
Müharibə araya qəfil düşdü. Artıq görüşdən söhbət gedə bilməzdi... Bu sarsıntıya ürəyi tab gətirmədi, xəstələndi, bir müddət ağır fiziki işlə məşğul ola bilmədi... Zaxar İlyuşinin arvadı, məktublar şöbəsində işləyən Lyu- bov lap ilk vaxtlardan ziyalı görkəmli, savadlı, rus dilində gözəl danışan dustağa rəğbət duymuşdu. Fürsət düşəndə gün-güzərandan, cəbhədəki vəziyyətdən söhbət eləyirdilər. Onun altı dil, üstəlik, ərinin həvəs göstərdiyi fransız dilini bildiyindən xəbər tutanda ağlına bir fikir gəldi: Zaxar elə hey fransız dilini öyrənməyi arzulayır, bəlkə, Vəzirovu fiziki işdən azad etdirsinlər, həm onu xilas eləyərlər, həm də əri ar- zusuna çatar. Təklifini əri də bəyəndi. Lyubov İlyuşina köməkçi tələbilə rəisin yanına gedib “dustaq Vəzirov”un onun sərəncamına verilməsini xahiş elədi. Rəis məsələni bir qədər uzatsa da, onun istəyini yerinə yetirdi. Bu Yusif Vəzirdən ötrü göydəndüşmə idi, işi az olurdu, səhər tezdən peçi qalayır, otaqları silib-süpürür, boş vaxtla- rında çətinliklə tapdığı kağızlara beynini qurcalayan şeyləri yazır, fürsət tapanda Lyubaya oxuyurdu. Baş leytenant Zaxar İlyuşin də xidməti işlərindən vaxt tapan kimi məktublar şöbəsinə gəlir, dərs başlayırdı. Belə şəraitdə də olsa, biliyini kiməsə verməkdən xoşu gəlirdi. Həftədə bir neçə dəfə keçdiyi dərs, zabitin hörmətkar davranışı, qadının mərhəməti ona az- çox təpər verirdi. Həyat bəzən adamları ona görə ayırır ki, bir-birindən ötrü nə
Bakını, ailəsini fikirləşir, onların gün-güzəranının qayğısını çəkirdi. Alman qoşunları Moskvaya doğru irəliləyirdilər, ölkə kartoçka sisteminə keçmişdi, adambaşına gündə dörd yüz qram qara çörək verilirdi, deməli, balaları qarındolusu yeməyə həsrət idilər. Bunları düşünəndə ürəyinin ağrısı dözülməz olurdu.
580 ...Onda bilmirdi ki, noyabrın ortalarında evlər idarəsinin müdiri, bir də sahə müvəkkili qapısını döyüb yuxarıdan gələn tapşırığı çatdırıblar: “Sizə üç gün vaxt veririk, hazırlaşın noyabrın on yeddisində qapıya maşın gələcək, sürgün olunacaqsınız”. Bilqeyis xanım üç uşaqla hara gedəcəyini bilmədən əli qoynunda qalmışdı, əlacsızlıq içində olan-qalanlarını yığışdı- rıb qohumlarının evinə göndərmiş, deyilən vaxt pal-paltar bağlamalarını yığışdırıb “polutorka” maşınının kuzovuna minmiş, onları ötürməyə gələn qohumların, qonum-qonşu- nun göz yaşlarının müşayiətilə yola düşmüş, Keşlədəki “tərəvəz anbar”ında sığınacaq tapmışdılar; bazaya çatan kimi, Bilqeyis xanımın pasportuna “müvəqqəti sürgün” möhürü vu- rulmuş, qərar çıxana qədər də elə anbarın soyuq kameraların- da yaşamağa məcbur edilmişdilər; o vaxtkı Mardakertə, Şaumyankəndə, Dəstəfura göndəriləcəklərini gözləyə- gözləyə iki həftə məşəqqət içində qalandan sonra Bilqeyis xa- nımın qardaşları və dayısı böyük zəhmət hesabına onları Ba- kının tərk eləmək şərtilə ümumi sürgündən xilas eləmiş, axır ki, evlərində bir gün qalandan sonra Qubaya getmək qərarına gəlmişdilər. Bilqeyis xanımın qohumları evi boşaltmışdılar, qayınanası Kiçikxanım kürəkəninin arxivini evinə aparıb, sandığına yı- ğıb, açarını da kimsəyə vermir, heç bir günahı olmayan “bül-
gələcəyinə ümidini itirmirdi... *** 1942-ci ilin qışı Yusif Vəzirdən ötrü ağır keçdi. Baş leyte- nant Zaxair İlyuşini cəbhəyə göndərmişdilər, buna görə də onsuz da çətin olan həyatında daha bir boşluq yaranmışdı. O biri tərəfdən də ərzaq, geyim, xüsusilə də papiros qıtlığı son dərəcə dözülməz olmuşdu. İki il ərzində xeyli qocalmış, çəkdiyi iztirabların izləri üz-gözünə çökmüşdü. Bəzən
Yüklə 3,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|