hazırlanması vƏ bağlanması, onun yerinə yetirilməsinə nəzarət; mÜƏyyƏn sahəyə aid
olan sazişlərin bağlanması vƏ həyata keçirilməsi zamanı meydana çıxan
ziddiyyətlərin aradan qaldırılması, kollektiv əmək mübahisələrinin qarşisinin
alınması və tənzimlənməsi üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsi.
Kommissiyanin tərəfləri əməyin mühafizəsi dövlət sisteminin yaradılması
problemlərini birgə həll edirlər, Əmək qanunvericiliyinə riayət olunmasına nəzarəti
həyata keçirirlər.
Sosial Əmək münasibətlərinin nizamlanması üzrə Moskva üçtərəfli
kommissiyasindan başqa həmçinin əhalinin məşğulluğuna kömək məqsədilə
Koordinasiya Komitəsi də fəaliyyət göstərir.
8.
Tatarıstan Respublikasında sosial Əməkdaşlıq sistemi Sitat:
Sosial ƏmƏkdaŞİlq: lÜƏt-sorğu kitabı Rəhbər: V.N. Kiselev,
V.Q. Smolkov: AT vƏ SO. - M “İqtisadiyyat” nəşriyyatı ASC
1999. S. 183-184
Tatarıstan Respublikasında sosial əməkdaşlıq sistemi adı altında hökumət,
həmkarlar ittifaqı, müxtəlif səviyyələrdə sahibkarların (respublika, filial, şəhər
(rayon), müəssisə) institusional qarşılıqlı sosial fəaliyyət sistemi, həmçinin Tatarıstan
Respublikasında sosial- Əmək münasibətlərinin vƏ onunla əlaqədar iqtisadi vƏ siyasi
münasibətlərin tənzimlənməsi baŞa dÜŞÜlÜr.
Sosial Əməkdaşlıq sisteminin hüquqi Əsası sosial- ƏmƏk münasibətləri
sahəsində beynəlxalq normalar, Rusiya Federasiyası vƏ Tatarıstan Respublikası
Konstitusiyaları və həmçinin Rusiya Federasiyası və Tatarıstan Respublikası
qanunları vƏ normativ hüquqi aktları ilə müəyyənləşdirilir.
Son illər ərzində Tatarıstanda sosial ƏmƏkdaŞİlq sistemi müxtəlif səviyyələrdə
formalaşmışdır. Beləki, 1991-ci ildə ilk dəfə Ölkə səviyyəsində ikitərəfli saziş
(hökumət- həmkarlar ittifaqı) imzalanmışdır, 1992-1994-cÜ illərdə üçtərəfli saziş
(hökumət- həmkarlar ittifaqı- sənaye müəssisələri Assosiyasiyasi) imzalanmışdır,
1995-ci ildə respublikanın ticarət- sənaye palatası sahibkarlar ittifaqı tƏrƏfinƏ
qoşulmuşdur. Respublika sazişinə müƏyyƏn sahəyə aid olan (tarif) sazişlər daxildir.
Sosial problemlərin həlli ağırlığının respublika səviyyəsindən territorial səviyyəyə
(şəhər, rayon) köçÜrülmƏsi ilə əlaqədar həmkarlar komitəsi koordinasiya Şuraları və
administrasiya başçıları arasında müqavilə, eləcə də aqronomik sənaye kompleksi,
səhiyyƏ, xalq təhsili, elm, mədəniyyət orqanları işçilərinin həmkarlar ittifaqının rayon
(şəhər) vƏ həmin rayonların müvafiq administrativ orqanları arasında xüsusi
müqavilələrin bağlanması praktikası yayılmağa başladl.
Hamı üçün qarşılıqlı saziş prinsipi ondan ibarətdir ki, müƏyyƏn sahəyə aid
olan müqavilələr respublika (Əsas) sazişi, territorial- müƏyyƏn sahəyə aid olan (tarif)
sazişləri ilə müƏyyƏn olunan sosial və Əmək münasibətlərinin səviyyəsini aŞaği
salmamalıdır; kollektiv müqavilə işçilərin vəziyyətini aşağı salmamalıdır. Kollektiv
müqavilələr vƏ sazişlərdə (mÜƏyyƏn sahəyə aid olan) nƏzƏrdə tutulan əlavə (daha
yüksək vƏ müxtəlif) sosial zəmanətlər ƏmƏyin məhsuldarlığının artması nəticəsində
əldə oluan vəsaitlər hesabına təşkilatın təkmilləşməsi və müəssisədə vƏ filiallarda
istehsal vƏ idarəetmənin yaxşılaşmasını təmin edir.
9.
Tatarıstan Respublikasının “Həmkarlar Şurası haqqında’
Qanunu (Çıxarış)
Tatarıstan Respublikası Dövlət Şurası tərəfindən
18 yanvar 1995-ci ildə qƏbul edilmişdir
(...) Fəsil I. Ümumi müddəalar
Maddə 2. Həmkarlar Şurası yaratmaq ÜÇÜn vətəndaşlarin hüququ
Tatarıstan Respublikası vətəndaşı ilkin icazə olmadan könüllü şəkildə
həmkarlar Şurası yarada bilər, və həmçinin fəaliyyət göstərə yaxud çıxa bilər.
VətƏndaŞ bir neÇƏ həmkarlar Şurasının üzvü ola bilər.
Həmkarlar Şuraları vətəndaşlar tərəfindən mülkiyyət formasından asılı
olmayaraq müƏssisələrdə, idarələrdə vƏ təşkilatlarda yaradıla bilər. Həmkarlar
Şuraları professional, filial və ya professional- filial, elƏcƏ də territorial prinsiplər
Əsasında yaradıla bilər, bir sƏnƏt (bir qrup) üzrə yaradılan həmkarlar Şuralarının
sayı məhdud deyil.
Həmkarlar Şuraları on nəfərdən az olmayan vətəndaşların təşəbbüsü ilə
yaradılır.
Həmkarlar Şuralarına mənsubiyyət və həmkarlar Şurası fəaliyyəti ilə məşğul
olma qanunvericilikdə nƏzƏrdə tutulduğu kimi vƏtƏndaŞin şəxsi, professional,
ƏmƏk, sosial- iqtisadi, siyasi hüquqlarım vƏ azadlıqlarım məhdudlaşdırmır.
İşləməyən təqaüdçülər vƏ hƏmÇİnin hƏmin mÜƏssisƏdə işini itirmiş şəxslər
də həmkarlar Şurasında Öz üzvlüyünü saxlamaq və Öz seçiminə uyğun olaraq baŞqa
həmkarlar Şurasına keÇmƏk hüququna malikdirlər.
Bütün həmkarlar Şuraları eyni hüquqlardan istifadə edirlər.
Fəsil II. Həmkarlar şuralarinin Əsas hüquqları
Maddə 9. İşçilərin maraqlarının qorunması, kollektiv danışıqların aparılması,
kollektiv müqavilələrin vƏ sazişlərin bağlanması üçün həmkarlar Şuralarının
hüquqları
Həmkarlar Şuraları Əmək münasibətləri vƏ sosial müdafiə məsələlərində
işçilərin maraqlarını təmin edir, müvafiq dövlət orqanları, sahibkarlar və sahibkarlar
ittifaqı ilə sosial Əməkdaşlığı yaradır.
Həmkarlar Şuraları kollektiv danışıqların aparılması, kollektiv müqavilələrin
vƏ sazişlərin bağlanması vƏ onların icrasına nəzarəti qaunvericiliyə müvafiq olaraq
hƏyata keçirir.
Sosial əməkdaşlıq tƏrəflƏri kimi həmkarlar Şuralarının nümayəndəlikləri
onların Üzvlərinin sayı ilə müəyyənləşdirilir.
Maddə 10. Dövlət və ictimai işlərin idarə olunmasında iştirak etmək üçün
həmkarlar Şuralarının qanunvericilik təbəbbüsünə əsasən hüquqları
Həmkarlar Şuraları dövlət işlərinin idarə olunmasında dövlət hakimiyyət
seçkili orqanlarindaki nümayəndələri vasitəsilə iştirak etmək hüququna malikdir.
Həmkarlar ittifaqının respublika Şurasının Tatarıstan Respublikası Dövlət
Şurasında əmək münasibətləri və Çalışanların sosial müdafiəsi məsələlərinə dair
qanunvericilik təşəbbüsü hüququ vardır.
Müvafiq həmkarlar Şurası orqanları dövlət hakimiyyəti orqanları, təsərrüfat
orqanları, sahibkarlara (onların ittifaqları) bu mƏsƏləlƏrƏ dair dəyişiklik vƏ
əlavələrin edilməsi haqqında qanunvericiliklə mÜƏyyƏn edilmiş vaxtda müzakirə
edilməli olan təkliflər irəli sürmək hüququna malikdir. Həmkarlar Şuraları onlar
tərəfindən irəli sürülən təkliflərin nƏzƏrdƏn keçirilməsi zamanı iştirak edir.
Maddə 17. Həmkarlar Şuralarının kollektiv fəaliyyət, tətil təşkil etməsi və
keÇİrmƏsi hüquqları
Həmkarlar Şuraları qanunvericiliklə müƏyyƏn olunmuş qaydada iclas,
mitinq, piket, nümayiş, yürüş, digƏr kollektiv işlƏr və kütləvi tədbirlər keçirmək,
eləcə də tətil təşkil etməsi və keçirmək hüququna malikdirlər. (...)
Dostları ilə paylaş: |