|
Nigar HüseynovaSON -Dünya Edebiyatı (Türk Xalqları Edebiyatı) (1) Atanas Manov
da, V. Moşkov kimi qaqauzları fәrqli bir millәt kimi
öyrәnmәyә çalışıb (Manov, 1939:107). Bütün bunların arxasında Rusiyanın ayrımçılıq siyasәti
dayanır.
Lyubov Çimpoyeş
in dastanlar,
Mariya Durbaylo
nun ballada türkülәri (xalq mahnıları),
Nikolay Baboğlu
nun ata sözlәri, deyimlәr,
Vitaliy Sırf
ın nağıllar vә
Tudora Arnaut
un manilәr
üzәrindә araşdırmalar aparıb. Qaqauz araşdırmaçılarının toplayıb çap etdirdiklәri folklor
örnәklәri, Türkiyә, Azәrbaycan, İraq, Suriya, Rumıniya, Bolqarıstan, Makedoniya vә b. ölkәlәrdә
yaşayan türklәrdәn toplanmış folklor örnәklәri ilә qaqauz folkloru örnәklәri arasında elә bir ciddi
fәrqin olmadığını göstәrir. Mövcud fәrqlәr dә mәhәlli xarakter daşıyır. 19-cu yüzildәn sonra
yaradılan folklor örnәklәrinin, xüsusәn ballada vә xalq mahnılarında siyasi tәsirlәr sәbәbi ilә fәrq
artıb.
Sovet dövründә hәr vasitә ilә qaqauz әdәbiyyatını türk әdәbiyyatından ayırmağa
çalışıblar. Bunun sәbәbi dә siyasilәrin mәqsәdli düşüncәlәridir. Qaqauzları soyköklәrindәn
ayırmaq üçün hәr vasitә ilә onların türk olmadığı, Osmanlı dövlәtinin tәsiri ilә dillәrinin
türklәşdirildiyi, әslindә isә bolqar olduqları vurğulanıb. Bu siyasәt I-ci Pyotr zamanından başlasa
da, 1812-ci ildә Besarabiyada yaşayan qaqauz türklәrinә xüsusi imtiyaz verilmәsi ilә daha da
sürәtlәndirilib. Qaqauzların çoxu bu siyasәtlә razılaşmayıb. 1860-cı ildә qaqauz nümayәndә
heyәti İstanbula gedәrәk Sultan Əbdülәzizә әrizә verәrәk Osmanlı dövlәti tәrkibindә muxtariyyәt
yaradılmasını istәyiblәr. Lakin günü-gündәn güclәnәn işğalçı Rusiyanın qarşısında qocalmış vә
zәiflәmiş Osmanlı dövlәti qaqauzların arzusunu gerçәklәşdirә bilmәyib. Qaqauzlar öz haqlarına
nail olmaq üçün mübarizәlәrini davam etdiriblәr.
Dostları ilə paylaş: |
|
|