|
Nigar HüseynovaSON -Dünya Edebiyatı (Türk Xalqları Edebiyatı) (1)parçala hökm elə
” siyasәtini yeridәn
qüvvәlәrin alimlәridir vә bu sәbәblә fikirlәri qәrәzlidir. “Divanı Lüğatit Türk”dә qumuqların bir
Türk tayfasının adı olduğu qeyd edilib (Atalay,1992:339).
Qumuqlar kütlәvi şәkildә Dağıstan Muxtar Cümhuriyyәtinin Temirxan-Şura, Xasavyurd,
Babayurd, Qızılyurd, Buynak, Qayakәnd vә Qaytaq bölgәlәrindә, Mahaçqala, İzberbaş, Buynaksk
vә Dәrbәnd şәhirlәrindә yaşayırlar (Caferoğlu, 1983:50-51).
Qumuqlar, Qafqazyanın ruslar tәrәfindәn işğalına kimi “
Şamxallıq
” deyilәn bir sistemlә,
Qızıl Orda Dövlәtinin xanlarının nәslindәn gәlәn vә Şamxal adı verilәn bәylәr tәrәfindәn idarә
olunublar. Qumuqlar, Kazan vә Astraxan Xanlıqlarının tәnәzzülü ilә güneyә enmәk fürsәtini әldә
edәn işğalçı ruslara qarşı 1586-cı ildәn 18-ci әsrә kimi Osmanlı Dövlәtinin dә dәstәyini alaraq
mübarizә yeridiblәr. 1725-ci ildә Ruslar Qumuq Şamxallığı Hakimiyyәtini lәğv edib. Şeyx
Şamilin ruslara qarşı yeritdiyi 25 illik mübarizәnin 1859-cu ildә uğursuzluqla nәticәlәnmәsi
Qumuqlarla birgә digәr Dağıstan xalqlarının da 1867-ci ildә tamamilә Çar Rusiyasının
hakimiyyәtinә keçmәsinә sәbәb olub (Kurtuluş, 2002:372).
1917-ci ildә yaranan Bolşevik İnqılabı illәrindә Qumuqlar, Quzey Qafqaz xalqlarının
milli müstәqillik uğrunda yeritdiklәri mübarizәlәrdә aktiv iştirak edәrәk “
Dostları ilə paylaş: |
|
|