Oriental Renaissance: Innovative

 
 SJIF 2022: 5.947 
Advanced Sciences Index Factor 
 ASI Factor = 1.7 
193 
w
www.oriens.uz
December
2022
 
vazifalar sinfini bajarishi mumkin edi. 1969-yilda M.Minski va S.Papertning 
“Perseptronlar” kitobi nashr etildi, unda perseptronlar imkoniyatlarining tub 
cheklanishi isbotlangan. 
O‘zbekiston Respublikasida ham qator olimlar ushbu soha doirasida ishlar oilb 
borganlar, Jumladan, akademiklar V.Q. Qobulov, S.S.G‘ulomov, professorlar 
A.T.Shermuhamedov, D.A.Xalilov, tadqiqotchilar Q.Rahimov, I.Tojimamatovlarni 
ilmiy maqolalarida mavzuga to‘xtalib o’tilgan.
TADQIQOT METODOLOGIYASI 
Mazkur tadqiqotni yoritishda olimlar, tadqiqotchilar va muhandislarning mavzu 
doirasida olib borgan ilmiy ishlari, yaratgan oʼquv adabiyotlari tizimli oʼrganilgan. 
Ularning xulosa va fikrlari qiyosiy tahlil etilib, maʼlumotlarni qayta ishlandi. 
TAHLIL VA NATIJALAR 
“Sun’iy neyron tarmoq” tushunchasi birinchi marta o‘tgan asrning 40-yillarida 
fanga kiritilgan. Sun’iy neyron tarmoqda odamlar va hayvonlarning asab tizimining 
faoliyatini arfmetik mantiqiy darajada modellashtiradi. 1943-yilda neyronning rasmiy 
modeli ishlab chiqildi. Bunday model cheklangan miqdordagi muammolarni hal 
qilishga qodir. Rasmiy neyronlarni tarmoqqa birlashtirish orqali bu qiyinchiliklarni 
bartaraf etish mumkin. Bunday tizimlarning imkoniyatlari ancha kengroq: tarmoqli 
rasmiy neyronlar an’anaviy ravishda “inson faoliyati” sohasiga tegishli bo‘lgan 
muammolarni hal qilishi mumkin. Masalan, naqshni aniqlash va hatto to‘liq 
bo‘lmagan ma’lumotlarga asoslangan qarorlar qabul qilish. 
Ayniqsa, neyron tarmoqlar insonning fikrlash jarayonlarini eslatuvchi 
ma’lumotlarni o‘rganish va yodlash qobiliyati qiziq. Shuning uchun neyron 
tarmoqlarni o‘rganish bo‘yicha dastlabki ishlarda “sun’iy intellect” atamasi tez-tez 
tilga olingan. So‘nggi vaqtlarda sun’iy neyron tarmoqlarga qiziqish tez o‘sdi. Ular 
shu kabi mutaxassislar tomonidan qabul qilindi. Sun’iy neyron tarmoq, aslida, tabiiy 
asab tizimining modeli bo‘lganligi sababli, bunday tarmoqlarni yaratish va o‘rganish 
bizga tabiiy tizimlarning ishlashi haqida ko‘p narsalarni o‘rganish imkonini beradi. 
Sun’iy neyron tarmoqlari nazariyasining o‘zi o‘tgan asrning 40-yillarida 
biologiyaning so‘nggi yutuqlari tufayli paydo bo‘lgan, chunki sun’iy neyronlar 
biologik neyronlarning elementar funksiyalarini modellashtiruvchi elementlardan 
iborat. Ushbu elementlar miyaning anatomiyasiga mos kelishi yoki mos kelmasligi 
mumkin bo‘lgan tarzda tashkil etilgan. Ushbu yuzaki o‘xshashliklarga qaramay, 
sun’iy neyron tarmoqlari tabiiy miyanikiga o‘xshash hayratlanarli xususiyatlarni 
namoyish etadi. Masalan, sun’iy neyron tarmoq tashqi muhitga qarab o‘z xatti-

---