Orxan pamuk
Yüklə 4,51 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 5. MƏN ƏNİŞTƏNİZƏM
41 birdəfəlik çıxmıĢdı. QarĢımdakının yalnız ağılsız qorxaq yox, həm də rəzil olduğunu bir kərə təsdiqləməsi üçün Allaha dua elədim. «Buradan on iki addım sayıb qazacaqsan», – dedim.
«Sonra neyləyəcəksiniz?» «ƏniĢtə əfəndiyə deyərəm, rəsmləri yandırar. BaĢqa neyləyə bilərik ki? Ərzurumlu Nüsrət Xocanın camaatı belə bir məsələ olduğunu eĢitsələr, nə bizi sağ qoyarlar, nə də nəqqaĢxana qalar. Onlardan tanıdığın varmı? Bu pulu indi sən qəbul elə ki, bizi onlara satmayacağını baĢa düĢək». «Pul nəyin içindədir?» «Köhnə bir turĢu küpünün içində yetmiĢ beĢ dənə Venesiya qızılı var». Venesiya dukatlarını baĢa düĢdüm, amma bu turĢu küpü niyə gəlmiĢdi ağlıma? O qədər süniydi ki, inandırıcı oldu. Beləcə, Allahın mənim yanımda olduğunu bir kərə də baĢa düĢdüm, çünki hər il daha da pulgir olan Ģəyirdlik dostum artıq həvəslə göstərdiyim istiqamətdə on iki addım saymağa baĢlamıĢdı. Həmin məqamda fikrimdə iki Ģey vardı. Torpağın altında heç Venesiya qızılı-mızılı yoxdur! Pul verməsəm, bu alçaq ağlıkəm bizi məhv eləyəcək. Bir anlığa istədim ki, Ģəyirdlik illərimizdə bəzən elədiyim kimi, o alçaq səfehi qucaqlayıb
42 öpüm, amma illər bizi bir-birimizdən yaman uzaqlaĢdırmıĢdı! Fikrim torpağın necə qazılacağına getmiĢdi. Dırnaqlarımızlamı? Bütün bunları düĢünməyim – buna düĢünmək deyilsə – bir göz qırpımı qədər çəkdi-çəkmədi. Quyunun yanındakı daĢı təlaĢla ikiəlli qapdım. O artıq yeddinci-səkkizinci addımında olanda özümü yetirib var gücümlə baĢının arxa tərəfinə endirdim. DaĢ baĢına elə güclü, elə sərt halda dəydi ki, bir anlığa sanki öz baĢıma dəyən kimi sarsıldım, hətta yazığım gəldi. Amma tutduğum iĢə peĢman olacağıma görə baĢladığım iĢi tez bitirmək istəyirdim. Çünki artıq yerdə elə çırpınırdı ki, adam istər-istəməz daha da təlaĢa düĢürdü. Onu quyunun dibinə atandan çox sonralar da tutduğum iĢdə nəqqaĢın zərifliyinə qətiyyən yaraĢmayan kobud cəhət olduğunu ağlıma gətirə bildim.
43 5. MƏN ƏNİŞTƏNİZƏM
Mən Qaranın ƏniĢtə əfəndisiyəm, amma mənə baĢqaları da ƏniĢtə deyir. Bir vaxtlar anası Qaranın məni elə çağırmasını istəyərdi, sonra yalnız Qara deyil, hamı bu cür çağırdı. Qara evimizə gedib- gəlməyə bundan otuz il qabaq, biz Ağsarayın arxasındakı cökə və Ģabalıd ağaclarının kölgə saldığı həmin qaranlıq və nəmli küçədə məskən salandan sonra baĢladı. O ev bundan əvvəlki evimiz idi. Yay ayları mən Mahmud paĢayla səfərə çıxsam da, payızda Ġstanbula qayıdanda Qaranın anasıyla bizim evə sığındığını görürdüm. Rəhmətlik anası bizim rəhmətlik xanımın böyük bacısı idi. Bəzən də qıĢ axĢamları evə qayıdanda anasıyla mənim xanımımın bir-birilərini qucaqlamıĢ, gözləri yaĢlı halda dərdləĢdiklərini görürdüm. Heç birində qərar tuta bilmədiyi kiçik və ucqar mədrəsələrdə müdərrislik 1 eləyən atası hövsələsiz idi, qəzəbliydi, əməlli-baĢlı da içərdi. Qara o vaxtlar altı yaĢındaydı, anası ağlayanda ağlayar, anası susanda susar, mənə – ƏniĢtənizə qorxuyla baxardı. Ġndi onu qarĢımda qətiyyətli, kamala yetmiĢ, hörmətkar baldızım oğlu kimi görməkdən
1
44 məmnunam. Mənə göstərdiyi hörmət, əlimi öpməsindəki ehtiyat, hədiyyə gətirdiyi monqol hoqqasını 2 verəndə «təkcə qırmızı mürəkkəb üçündür» deməsi, qarĢımda dizlərini diqqətlə birləĢdirmiĢ halda ağır oturuĢu – bütün bunlar yalnız onun cəhd elədiyi ağlı baĢında, yetkin adam olduğunu deyil, mənim də can atdığım ahıl adam olduğumu özümə bir daha xatırladır. Bir-iki kərə gördüyüm atasına oxĢayır. Uzun boyu, incə, bir az əsəbi əl-qol hərəkətləri var, amma bu, ona yaraĢır. Əllərini dizlərinin üstünə qoyması, mən vacib bir Ģey söyləyəndə «baĢa düĢürəm, hörmətlə dinləyirəm» ifadə eləyən baxıĢlarla gözlərimin düz içinə baxması, sözlərimin vəzninə uyğun gizli bir məqamla baĢını yırğalaması çox yerindədir. Bu yaĢıma çatdım, əsl hörmətin ürəkdən deyil, kiçik təfərrüatlardan və boyun əyməkdən qaynaqlandığını bilirəm. Anasının bizim evimizdə oğlunun gələcəyini gördüyündən hər bəhanəylə onu bura tez-tez gətirdiyi illərdə kitablardan xoĢu gəldiyini aĢkara çıxarmağım bizi bir-birimizə bağladı, ev əhlinin yaraĢdırdığı sözlə, mənə Ģəyirdlik elədi. Ona Ģirazlı nəqqaĢların üfüq cizgisini rəsmin lap yuxarısına
2
45 çəkməklə ġirazda yeni bir üsulu ortaya çıxartdıqları barədə danıĢırdım. Leylisinin eĢqindən dəli olan Məcnunu hamı çöllərdə pəriĢan rəsm eləyəndə böyük usta Behzadın necə onu yemək biĢirən, üfləyib odunları alıĢdırmağa çalıĢan, çadırlar arasında gəzən qadınların tünlüyü içində, amma daha da tənha göstərdiyi haqda danıĢırdım. Xosrovun gecəyarısı göldə çimən çırıl-çılpaq ġirinə tamaĢa elədiyi anı rəsmə çəkən rəssamların çoxunun Nizaminin Ģeirini oxumayıb, aĢiqlərin atlarını və libaslarını ağıllarına gələn rənglərlə boyamalarının nə qədər gülünc olduğunu söyləyir, çəkdiyi
mətni belə
diqqətlə, ağıllı-baĢlı oxumayacaq qədər etinasızdırsa, o nəqqaĢın əlinə qələmi, fırçanı almasının puldan baĢqa heç bir səbəbi olmayacağı barədə danıĢırdım. Ġndi Qaranın baĢqa bir təməl biliyi də əxz elədiyini sevinclə görürəm: əgər nəqş və sənətdə
Ġstanbuldakı və səhradakı paĢalara, varlılara kitablar hazırlatdığı üçün bir-bir tanıdığı Təbrizin ustad nəqqaĢ və xəttatlarının yoxsulluq, ümidsizlik içində olduqları haqda danıĢdı. Onun söhbətindən
Yüklə 4,51 Mb. Dostları ilə paylaş:
|