SCIENCE AND INNOVATION
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL VOLUME 1 ISSUE 8
UIF-2022: 8.2 | ISSN: 2181-3337
123
O’g’il bolalar va qiz bolalarning ijtimoiy rollari turlicha bo’lishi to’g’risidagi jamiyatda
tarkib topgan tushunchalar bilan bolalar tomonidan o’zlashtirilgan tasavvurlar o’smir yoshidagi
shaxsning shakllanish yo’llarini belgilab beradi. O’smir o’z kuchi va kuvvati,
chidamliligi
ortayotganini, bilim saviyasi kengayayotganini anglay boshlaydi.
O’smirlar ustanovkalari muhim funktsional axamiyatga ega bo’lib, uning ma’lum bir
faoliyatni samarali bajarishga tayyorligi sifatida namoyon bo’ladi. Uning asosiy vazifalari;
1) faoliyat amalga oshirishning qat’iy xarakterini belgilab beradi;
2) o’smir shaxsini standart vaziyatlardagi faoliyatlar kechishini erkin xolda nazorat qilish
va qaror chiqarishdan ozod qiladi.
O’smirlik davri xususiyatlarini talqin qilgan olimlarning ta’kidlashicha, o’g’il va
qizlarning bu yoshda o’rtoqlari bilan munosabatlarga intilishi, tengdoshlari jamoasining hayotiga
qiziqishi yorqin namoyon bo’ladi. Ushbu o’zgarishlar ta’sirida bolalar jismoniy va aqliy
imkoniyatlarini o’sib borish munosabati bilan o’zlariga ko’proq
ishona boshlaydilar, ular endi
oilaviy muammolar muhokamasida ham ishtirok eta boshlaydilar.
XULOSA
Aslida o’smir yoshidagi bolalarning psixik holatlarini va psixik rivojlanish
xususiyatlarini hisobga olish, psixik muammolarini erkin va to’g’ri
yechishlari uchun yordam
berish, ularga psixologik yoqdashish zarur. Kichik o’smir yoshdagilar bilan ishlayotganda
o’quvchining har bir tashqi va ichki reaktsiyasi ortida uning o’z psixologik sabablari borligini
bilish muhimdir, Bu
"madaniyatsiz", "zararli", "tushunib bo’lmaydigan"
deb
nom olgan xatti-
harakatlar bir qarashda shunday baholanadi, lekin bu xatti-harakatlar shaxs qaror topishining
maxsus bosqichi uchun xos xususiyatdir. Kichik o’smirda o’z-o’zini xurmat qilish va o’zini
anglashni shakllantirishning bir qancha yo’llari mavjud. Masalan: bu davrda kattalarga taqlid
qilish yoki oilada o’z xurmatini talab qilish, o’z so’zini o’tkazish, o’zini xurmatli, obro’li katta
yoshli kishini obraziga o’xshatib rivojlantirish kuchli bo’ladi. Ularga biror so’z yoki tanbeh bilan
murojat
qilsangiz, u o’zini mustaqil fikrlay olishi va biror ishni albatta uddasidan chiqa
oladigandek ko’rsatadi. Vaholanki, hali o’smirni psixologik imkoniyatlari yetarli emas yoki
rivojlanmagan bo’lishi mumkin.
Kattalar, o’qituvchilar o’smirdagi bu jarayonni psixologik
nuqtai nazardan baholay olishlari, unta soxta,
yuzaki yondashmay, aksincha, unta o’z
imkoniyatlarini o’stirishga o’z ichki va tashqi qobiliyatlarini to’g’ri rivojlantirishga
yo’naltirishlari muhim xisoblanadi.
Dostları ilə paylaş: