O’zbekiston-filandiya pedagogika instituti Maktabgacha ta’lim fakulteti
Yüklə 16,07 Kb.
|
|
O’zbekiston-filandiya pedagogika instituti Maktabgacha ta’lim fakulteti O’zbekiston-filandiya pedagogika instituti Maktabgacha ta’lim fakulteti Maktabgacha ta’lim yo'nalishi 103-guruh talabasi Hayitova Sarvinoz “Bolalarni sahnalashtirish va ijodiy foalyatga o'rgatish” fandango MUSTAQIL ISHI. TEKSHIRDI:TURAKULOVA FEREZA •
1-Origami san’atining kelib chiqish tarixi. 2- Origami usulida o’yinchoq yasash. 3-Origami turlari. 4-Origami usulida o’yinchoq yasashga o’rgatish axamiyati . 5- Origami usulida o’yinchoq yasash uchun zaruriy materiallar. Qog‘ozdan buklash yo’li bilan o'yinchoq yasash (“origami usuli”). •
kelib chiqishi Yapon tiliga mansub bo’lib , ikki ibora “ori”-buklangan va “garni” – qog’oz degan manolarni anglatadi. Origami deyilganda odatda to’rtburchakli qog’ozni buklab turli buyum va o’yinchoqlarni yasash tushiniladi.Barchasi bitta so‘z bilan “origami” deb yuritiladi.. Origami san’at sifatida ilk marotaba IX-XII asrlarda Yaponiyada paydo bo‘lgan. XIX asrning ikkinchi yarmiga kelib‚ bu san’at Yevropa mamlakatlariga ham tarqalib, rivoj topa boshladi. Har qanday buyumlarni yasashning izchil tizimiga ega chizma suratlar sifatida tasvirlash urfga kirdi. Zero, rasmlarga qarab qog‘oz buklamlaridan turli buyum o‘yinchoqlar yasash 4-5 yoshli bolalardan tortib maktabning boshlang‘ich sinfi o‘quvchilarining ham tasavvur doirasini kengaytirishi, ijodiy fikrlash qobiliyatlarini o‘stirishi shubhasizdir. Bugungi kunga kelib origami alohida amaliy san’at turi sifatida butun dunyoda keng ommalashgan. •
Har bir bayramda sovg‘a sifatida barcha ayollarga gul sovg‘a qilinadi. Ayol kishi gullarning xushbo‘yligi, yoqimli ranglari, hidlarini sevadilar. Gullarni tabiiy va sun’iy gullarga ajratiladi. Tabiiy gullar - kishidan mehnatni, parvarishni talab qiladi. Sun’iy gullarni esa mato va yumshoq eguluvchan simlardan, plastmassalardan yasash mumkin. Gazlamadan gullar yasash uchun kerakli jihozlar asosan quyidagilar: qaychi, rangli iplar, rangli atlas, chit, shoyi matolar, har xil hajmli lentalar, gullarni bezash uchun yaltiroq pistonchalar, munchoqlar, tugmachalar‚ igna ip, dazmol, kraxmal, yumshoq simlar. Qog‘ozdan yasaladigan gullar uchun kerakli jixozlar: qaychi, qog‘oz turlari (konfet, gafrili qog‘oz, zar qog‘oz, rangli qog‘oz, yumshoq falga qog‘ozi, g‘ijim krep qog‘oz)‚ PVA yelimi, sim, karton, qora qalam. •
oldindan kraxmallab olinadi. Bir litr suvga bir qoshiq kraxmal aralashtiriladi‚ unga matoni solib qaynatiladi. So‘ngra mato suvi selgib quritiladi. Dazmolda dazmollanadi. Matoni 4, 6, 9, 12 marta buklash orqali xohlagan gulning andozasini karton qog‘ozdan tayyorlab bichiladi. Bichilgan gul parchalari bir biriga biriktirilib simga o‘raladi. Ustidan lentachalar o‘raladi. Unga munchoqlar orqali bezak berish mumkin. •
qog‘oz ikki buklash, oval shaklida qirqish, gul yaprog‘ini qirqib olish, ishni ozodalik bilan bajarish, boshlagan ishni oxiriga yetkazish malakalarini singdirish. Mashg‘ulotga tayyorgarlik. Bolalar bilan tabiat qo‘yinida atirgulning o‘sishini kuzatish, uning turlari haqida ‘zlab berish. Atirgulning tuzMashg‘ulot uchun bolalarga yetadigan miqdorda g‘ijim qog‘oz, yelim, qaychi, sim, ozgina paxta beriladi. Mashg‘ulotning borishi: Tarbiyachi: bolalar, sizlar bilan bugungi mashg‘ulotimizda birga kuzatgan atirgullarni yasashni o‘rganamiz. Kerakli ashyolar oldingizga qo‘yilgan. Sizga atirgulni qanday yasash kerakligini tushuntirib beraman. Diqqat bilan qarab turing, keyin birgalikda yasaymiz. •
Uni ikkiga buklab, yuqori qismining burchaklari aylana holda qirqib olinadi. Shu tariqa to‘rt-burchak shakl oval shakliga keltiriladi. Har bir qog‘ozning dumaloq tomonini qalamga o‘rab, ochib yuboramiz. Natijada kog‘ozning chetlari qayrilib qoladi. Har bir kog‘ozni qalamga o‘rab, chetini qayirib chiqamiz. So‘ng, o‘rtasidan (bunda qayrilgan tomon yuqorida bo‘ladi) barmoqlarimiz bilan chap va o‘ng tomonga sindirib, tortsak, g‘ijim kog‘oz tekislanadi va atirgulning gultojibargi hosil bo‘ladi. Qolganlariga ham xuddi shunday ishlov beriladi. Navbatdagi ishda qo‘limizga ueunligi 25-30 sm bo‘lgan yo‘g‘on simni olamiz. Sim uchiga sariq rangdagi g‘ijim qog‘oz yoki sariq buyoqqa botirilgan paxtani o‘rnatamiz •
atrofiga cheti qayrilgan va pastki qismi bir tutam qilib yig‘ilgan gul yaproqlarini birin-ketin joylashtirib, uni ip bilan mahkamlab qo‘yamiz. Yashil rangdagi qog‘ozdan eni 1 smli kesmalar qirqib, gulning gul osti yaprog‘ini o‘rnatgandan so‘ng, simga yashil rangdagi kog‘ozni o‘rab chiqamiz. Gul osti yaprog‘i bir iecha marotaba buklangan yashil rangdagi qog‘ozdan qirqib olinadi. Atirgul bargi ham alohida tayyorlanadi. Gul bandiga sim o‘ralayotganida gul bargi bandiga qo‘shib, o‘rab yuboriladi. Gul bargi ikki buklangan qog‘ozdan qirqib tayyorlanadi. Barg chetlari kungurali bo‘ladi, har bir gul bargini tabiiy bargga o‘xshatib, orasiga ingichka sim qo‘shib yelimlab, tayyorlab olamiz. Bolalarga gulning yasalishini tushuntirib bo‘lgandan so‘ng, tushunchalari savollar yordamida aniqlab olinadi. So‘ngra, ularga atirgulni mustaqil ravishda yasashlari tavsiya etiladi. •
• Mashg‘ulot vazifalari: bolalarda qog‘ozni bir necha marotaba buklab qirqish asosida gul barglarini hosil qilish‚ gul barglarini novdaga yelimlab, chiroyli gullagan shaftoli novdasini yasash malakalarini o‘stirish. Mashg‘ulotga tayyorgarlik. Bolalar bilan hovli yoki ko‘chadagi gullagan shaftoli daraxtini kuzatish. Gullarning tuzilishiga, rangiga, novdada joylashishiga bolalarni e’tiborlarini jalb qilish. Mashg‘ulotning borishi: Tarbiyachi: bolajonlar, mana o‘lkamizda bahor fasli. Bahorda tabiatda juda katta o‘zgarishlar ro‘y beradi. Shoirlarimiz aytganidek: Keldi bahor, gul bahor‚ Erib bitdi, oppoq qor. Uchib keldi, qushlarjon Daraxtlar taqdi marjon. •
o‘xshatishyapti, bir oz vaqt o‘tgandan so‘ng, daraxtimiz chiroyli bo‘lib, chaman - chaman gullaydi. Keling, bugungi mashg‘ulotda, xuddi shunday gullagan daraxtlarning novdasini biz ham tayyorlashni o‘rganamiz. Biz sizlar bilan gullagan shaftoli novdasini yasaymiz. Kerakli ashyolar oldingizdagi stolga qo‘yilgan. Novdani oldimizga qo‘yib, pushti rangdagi g‘ijim qog‘ozdan kvadrat shaklini qirqib olamiz. Uni ikkiga, so‘ng to‘rtga buklaymiz, natijada kichik kvadratchalar hosil bo‘ladi. •
bilan yarim doira tarzida qirqib olamiz, buklangan kog‘ozni ochamiz. O‘rtasiga barmog‘imizni qo‘yib tursak gul bargining cheti qayrilib qoladi. Chuqur joyining orqasiga ozgina yelim surtiladi. So‘ngra novdaga yelimlanadi. Gullarni yelimlashdan oldin tarbiyachi bolalarga shaftoli guli novdada qanday joylashganligini eslatib, tabiiy holiga o‘xshatib, ketma-ket yelimlash kerakligi uqtiriladi • Gul yaprog‘ini qirqa olmagan bolalarga yakka holda yordam ko‘rsatiladi. •
Tayyor novdalarni solib qo‘yish uchun xar bir stolga, bolalarning o‘zlari yasagan guldonlar qo‘yib chiqiladi. Bolalar gullagan novdani guldonlarga yaratiladi • Tarbiyachi: bolalar‚ qarang, siz yasagan gullab turgan shaftoli novdachalaringiz xonamizni yana ham chiroyli qilib yubordi. Bolalarni o‘z ishlari natijasidan zavqlanishga o‘rgatib boriladi. Shu tariqa mashg‘ulot yakunlanadi. •
Kvadrat shaklidagi katta-kichikligi ihtiyoriy qog‘ozni olib‚ diagonal bo‘yicha uning markazini aniqlaymiz. So‘ngra teng ikkiga buklaymiz, qolgan burchagining biri olinib, markaz tomoni bo‘yicha buklanadi, orqa tomoni ham xuddi shunday • buklanadi. Buklangan tomoni ichki tomonga qarata buklanib, boshqa burchagini 1 sm qayirib olinadi, pastki qog‘ozning burchaklari qayirib, buklanib chiqiladi va chetidagi burchakka kirgizib qo‘yiladi. Orqa tomoni ham xuddi shunday bajariladi. Manna‚ do‘ppimiz tayyor, endi uni bezatishimiz kerak. Ingichka mo‘yqalamni olib, oq rangga botiramiz, do‘ppining to‘rt tomoniga garmdori shakli chiziladi. Do‘ppilarning gulidagi garmdori shaklining tasvirlanishi bolalar chidamli, qo‘rqmas, matonatli, sabrli bo‘lishi kabi ma’noni anglatadi. Qizlarimiz do‘ppilarni turli ranglardan foydalanib, har - xil gullar bilan bezatib chiqadilar. •
Manna‚ do‘ppimiz tayyor, endi uni bezatishimiz kerak. Ingichka mo‘yqalamni olib, oq rangga botiramiz, do‘ppining to‘rt tomoniga garmdori shakli chiziladi. Do‘ppilarning gulidagi garmdori shaklining tasvirlanishi bolalar chidamli, qo‘rqmas, matonatli, sabrli bo‘lishi kabi ma’noni anglatadi. Qizlarimiz do‘ppilarni turli ranglardan foydalanib, har - xil gullar bilan bezatib chiqadilar. Bu esa qizlarning doimo guldek ochilib, chiroyli bo‘lib yurishlarini ifodalaydi hamda bir yo‘la ularning boshlarini oftob issig‘idan asraydi. Buvijonlarimizning aytishlaricha, bosh kiyimni juda ehtiyot qilish kerak. Eskirganda ham tashlab yubormay, undan yana ro‘zg‘orda yordamchi buyum sifatida foydalanish mumkin Qizlarimizning do‘ppilariga gulni mana bunday chizamiz, gul o‘rtasiga sariq rangli nuqta quyib, atrofiga qizil rangda gul yaproqlarini chizamiz. Agar uyingizda do‘ppingiz bo‘lsa, unga qarab gulni chizsangiz ham bo‘ladi. Har xil rangdan foydalanayotganda mo‘yqalamni yaxshilab yuvib, salfetkada artib olishni unutmang. Tuti qush yasash “ origami” usulida yasash. • 1. Kvadrat shaklida qog‘oz olamiz. 2. Dioganaliga buklaymiz. 3. Buklangan joydan burma hosil qilamiz. 4. Burma bo‘ylab 2 uchi birlashtiriladi. 5. Buklangan qog‘ozning har bir uchi orqaga qaytariladi. 6. Qaytarilganda avvalgi dioganalidan oshib ketmasligi kerak. 7. Bosh barmoq orasiga kirgizib ko‘rsatkich barmoq bilan buklanadi va uning bosh qismi tayyorlanadi. •
qushchangizni yasashingiz mumkin. Shakldagi bo‘yalgan joylar qirqilsa, to‘tiqush dumi, tumshug‘idan qaychida ozgina chimdib, ichki tomonga mayda burmachalar hosil qilinib, ko‘zi chizib qo‘yiladi. To‘tiqush tayyor. Zero, rasmlarga qarab qog‘oz buklamlaridan turli buyum o‘yinchoqlar yasash 4-5 yoshli bolalardan tortib maktabning boshlang‘ich sinfi o‘quvchilarining ham tasavvur doirasini kengaytirishi, ijodiy fikrlash qobiliyatlarini o‘stirishi shubhasizdir. Bugungi kunga kelib origami alohida amaliy san’at turi sifatida butun dunyoda keng ommalashgan. Foydalanilgan adabyotlar • 1.Yusupova R.’’Maktabgacha tarbiya pedagogikasi’’T.’’O’qituvchi1993’’y 2.Xasanboyeva O. ’’Maktabgacha ta’lim pedagogikasi’’T.’’Ilm ziyo’’2006y 3.Sodiqova Sh. ’’Maktabgacha pedagogika’’T.’’Tafakkur bo’stoni’’2013y 4.N.Kayumova.’’Maktabgacha pedagogika’’TDPU 2013y 5.Nurmatova M.Sh.XasanovaSh.T.’’Rasm,Buyum yasash va Bolalarni Tasviriy faoliyatga o’rgatish metodikasi’’O’quv metodik qo’llanma T.’’Cho’lpon’’.2010y. http://fayllar.org Yüklə 16,07 Kb. Dostları ilə paylaş:
|