Oʻzbеkiston rеspublikasi axborot tеxnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

Buyruqlar
 
Maqsad
 
show arp anti-snooping
 
ARP maxfiy kuzatuv 
konfiguratsiyasini aks ettiradi. 
show arp anti-flood
 
Toshqinga qarshi ARP 
konfiguratsiyasi va bosqinchilar 
roʻyxatini aks ettiradi 
show arp anti interface
 
Interfeys holatini aks ettiradi 

---

157 
Topshiriq 

Uchta xost bilan tarmoq yarating va asosiy sozlamalarni 
sozlang; 

ARP protokoli qanday ishlashini bilib oling; 

ARP Snooping jarayonini ko'rib chiqing; 

ARP Snoopingga qarshi himoyani sozlang. 
Nazorat savollari 
1. ARP protokolining vazifasini aytib bering. 
2. ARP qanday ishlaydi? 
3. ARP protokoliga qarshi qanday hujumlar boʻlishi mumkin? 
4. ARP Snooping-dan qanday himoya qilishin mumkin? Bir 
nechta usullarni sanab oʻting. 
5. Himoyalashning qanday usuli samarali? 
13-LABORATORIYA ISHI 
KORXONA VA TASHKILOT AXBOROT KOMUNIKATSIYA 
TIZIMLARIDA VPN TARMOQ QURISH 
Ishdan maqsad.
Korxonalarda VPN tarmoqlarini yaratish 
uchun nazariy bilim va amaliy koʻnikmalarni hosil qilish.
Nazariy qism 
Globallashib borayotgan iqtisodiyotda kompaniyalar soliq 
imtiyozlari bilan bogʻliq yoki oddiygina kengaytiriladigan geografik 
taqsimotlarni 
qidirmoqdalar. Bunday holda, xodimlarga 
oʻz 
faoliyatlarini geografik cheklovlarsiz amalga oshirish erkinligi va 
uzatilayotgan ma'lumotlarning xavfsizligi ta’minlanishi kerak. VPN 
nomi bilan mashhur boʻlgan virtual xususiy tarmoq konsepsiyasi 
umumiy aloqa kanallari orqali xavfsiz aloqaning ta’minlanishi uchun 
moliyaviy alternativasi sifatida paydo boʻldi va tez orada texnologiya, 
keng foydalaniladigan xavfsizlikka yoʻnaltirilgan xizmat boʻlib, 
butunlikni, maxfiylikni va ma'lumotlarning haqiqiyligini ta’minlashni 
amalga oshiradigan boʻldi. VPN masofadan ulanish uchun birinchi 
texnologiya emas edi. Bir necha yil oldin, kompyuterlarni bir nechta 
ofislar oʻrtasida ulashning eng keng tarqalgan usuli - ajratilgan 
kanaldan foydalanish edi. ISDN (Integrated Services Digital Network, 

---

158 
128 Kbit / s) kabi ijaraga olingan kanallar telekommunikatsiya 
kompaniyasi oʻz mijozlariga ijaraga berishi mumkin boʻlgan xususiy 
tarmoq ulanishlari hisoblanadi. Ijaraga olingan kanallar kompaniyaga 
oʻzining bevosita geografik hududidan tashqarida xususiy tarmogʻini 
kengaytirish imkoniyatini berdi. Ushbu ulanishlar biznes uchun 
yagona kengaytirilgan tarmogʻini (WAN) tashkil etadi. Ijaraga olingan 
kanallar ishonchli boʻlsada, ijaraga olish qimmat, idoralar orasidagi 
masofa oshgani sayin xarajatlar koʻpaymoqda. Bugungi kunda 
Internet har qachongidan koʻra koʻproq foydalanish imkoniyatiga ega 
va Internet-provayderlar (ISP) ijaraga olingan kanallarga qaraganda 
arzonroq narxlarda tezroq va ishonchli xizmatlarni rivojlantirishda 
davom etmoqdalar. Buning afzalliklaridan foydalanish uchun 
aksariyat korxonalar ijaraga olingan kanallarni ishlash va xavfsizlikni 
yoʻqotmasdan Internet aloqalarini ishlatadigan yangi texnologiyalar 
bilan almashtirdilar. Korxonalar oʻzlarining intranetlarini yaratishdan 
boshladilar, ular xususiy kompaniyalargina foydalanishi mumkin 
boʻlgan intranetlardir. Internet uzoqdagi hamkasblarga ish stoli 
almashish kabi texnologiyalardan foydalangan holda birgalikda 
ishlashga imkon berdi. VPNlarni qoʻshish orqali korxonalar 
oʻzlarining intranet resurslarini kengaytirib, xodimlarga olis ofislardan 
yoki uylardan ishlashga ruxsat berishlari mumkin. 
VPNning maqsadi mavjud boʻlgan umumiy tarmoqda, odatda 
Internet orqali kompyuter tarmoqlari oʻrtasida xavfsiz va ishonchli 
aloqani ta'minlashdir. Quyidagi 13.1-rasmda VPN texnologiyasi 
qanday ishlashi koʻrsatilgan.