Oʻzbеkiston rеspublikasi axborot tеxnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi

F.B.Botirov, A.A.Abdurahmonov, B.M.Shamshiyeva, 
E.D.Haydarov2021
© «_______________», 2021 

---

3 
KIRISH 
Yangi 
texnologiyalar, 
elektron 
xizmatlar 
kundalik 
hayotimizning 
ajralmas 
qismiga 
aylandi. 
Jamiyat 
axborot-
kommunikatsiya texnologiyalariga tobora koʻproq qaram boʻlib 
borayotganligi sababli, ushbu texnologiyalarni himoya qilish va 
ulardan foydalanish milliy manfaatlar uchun juda muhimdir. 
Shu sababli, tarmoq xavfsizligini ta'minlash uchun har bir 
tashkilot tarmoq xavfsizligi masalalari bilan shugʻullanadi va 
xodimlarni tarmoq xavfsizligi bilan tanishtirish uchun bir qator 
seminarlar va treninglar tashkil etiladi. Buning yorqin namunasi 
shundaki, onlayn xavfsizlik mavzusi oliy oʻquv yurtlarida oʻqitiladi. 
Respublikada axborot texnologiyalarini rivojlantirish bilan bir 
qatorda tarmoq xavfsizligini ta'minlashga, xususan, iqtisodiy va davlat 
boshqaruvi organlarida kompyuter bilan bogʻliq muammolarni 
bartaraf etishga alohida e'tibor qaratilmoqda. 2017-2021 yillarda 
Oʻzbekiston Respublikasini yanada rivojlantirish boʻyicha harakatlar 
strategiyasida vazifalar belgilab qoʻyilgan, shu jumladan "... axborot 
xavfsizligini ta'minlash va axborotni muhofaza qilish tizimini 
modernizatsiya qilish, oʻz vaqtida va yetarli darajada javob berish 
axborot sohasidagi tahdidlar va kiberjinoyatchilikni aniqlash. Bundan 
tashqari, Oʻzbekiston Prezidentining "Ilm-fan, ta'lim va raqamli 
iqtisodiyotni rivojlantirish yilida Harakatlar strategiyasini amalga 
oshirishning davlat dasturi toʻgʻrisida"gi Farmonida "Kiberxavfsizlik 
2020 yil 1 sentyabrgacha milliy strategiya va qonun loyihasini ishlab 
chiqish" vazifalari belgilangan. Ushbu vazifalarni amalga oshirishda 
siz e'tibor berishingiz kerak boʻlgan muhim jihatlardan biri bu tarmoq 
xavfsizligi sohasida oʻquv qoʻllanmalarini ishlab chiqishdir. 
Oʻquv qoʻllanmada tarmoq qurilmalarida - Telnet, SSH 
masofadan ulanish protokollarini sozlash, komutatorlarda Port 
Securityni sozlash, tarmoq qurilmalari xavfsizligini tahlil qilish, STP, 
RSTP, LACP, PAgP, VTP, OSPFni sozlash, RIP, EIGRP va BGP, 
kirish roʻyxatini sozlash (standart, kengaytirilgan), NAT / PAT 
texnologiyasini sozlash, SCP, SNMP protokollarini oʻrnatish va log 
fayllarini tekshirish, shuningdek AAA serverlarida autentifikatsiya 
rejimini oʻrnatish (RADIUS, TACACS+), DHCP Snooping - 
xavfsizlik texnologiyasini tahlil qilish, tarmoqdagi ARP Poisoning 
hujumlarini tahlil qilish, ASA xavfsizlik texnologiyasini oʻrnatish, 
SSTP, PPTP, L2TP va IKEv2 protokollarini oʻrganish, korxonalarda 

---

4 
VPN tarmogʻini yaratish, tarmoq marshrutizatorlarida DMZ oʻrnatish, 
tarmoq muammolarini bartaraf etish. Troubleshooting, firewall, IDS / 
IPS dasturini oʻrnatish va sozlash uchun asosiy xavfsizlik 
sozlamalarini oʻrnatish boʻyicha laboratoriya ishlari shaklida 
keltirilgan. 

---

5