Absolyut chegara
|
Biron bir qo‘zg‘atuvchini namoyon qilish muhim bo‘lgan, quyi qo‘zg‘atuvchi.
|
Attention
|
Внимание
|
Diqqat
|
psixik faoliyatning biror-bir ma’lum narsaga yo‘nalganligi va jamlanganligi.
|
Voluntary attention
|
Произвольное
внимание
|
Ixtiyoriy diqqat
|
to‘satdan ta’sir qilgan biror sabab tufayli bizning hohishimizdan tashqari hosil bo‘ladigan diqqat.
|
Involuntary attention
|
Непроизвольное внимание
|
Ixtiyorsiz diqqat
|
oldindan belgilangan qat’iy bir maqsad asosida va ongli ravishda diqqatimizni ma’lum bir narsa va hodisalarga qaratishimiz.
|
Memory
|
Память
|
Xotira
|
biz ilgari idrok qilgan, boshdan kechirgan va bajargan ishlarimizni yodda saqlash, keyinchalik ularni eslash yoki xotirlash jarayoni.
|
Speech logical memory
|
Словесно-логическая память
|
So‘z-mantiqiy xotira
|
fikrlar, tushunchalarni esda olib qolish, saqlash va eslash.
|
Random access memory
|
Оперативная память
|
Operativ xotira
|
inson tomonidan bevosita amalga oshirilayotgan faol tezkor harakatlar, usullar uchun xizmat qiluvchi jarayonni anglatuvchi mnemik holat.
|
Imagination
|
Воображение
|
Xayol
|
odamning ongida ilgaridan bor bo‘lgan vaqtli aloqalarning qaytadan tiklanishi va bir-biri bilan yangicha qo‘shilishi orqali narsa va hodisalarning yangi obrazlarini hosil qilish.
|
Agglutination
|
Агглютинация
|
Agglyutinatsiya
|
«elimlash» degan ma’noni bildirib, unda turli qismlarni bitta qilib yangi obraz yaratiladi.
|
Amplification
|
Гиперболизация
|
Giperbolizatsiya
|
obrazlarni kattalashtirish yoki kichiklashtirish shuningdek, alohida qismlarni o‘zgartirishdir.
|
Accentuation
|
Акцентирование
|
Urg‘u berish
|
ayrim belgilarni ta’kidlash orqali obrazlar yaratish.
|
Thinking
|
Мышление
|
Tafakkur
|
narsa va hodisalar o‘rtasidagi eng muhim bog‘lanishlar va munosabatlarning ongimizda aks ettirilishi.
|
Analysis
|
Анализ
|
Analiz
|
narsa va hodisalarni fikran yoki amaliy jihatdan xususiyatlarini tahlil qilish.
|
Synthesis
|
Синтез
|
Sintez
|
narsa va hodisalarning analizda bo‘lingan, ajratilgan ayrim qismlarini, bo‘laklarini sintez yordami bilan fikran va amaliy ravishda birlashtirib, butun holiga keltirish
|
Abstraction
|
Абстракция
|
Abstraksiya
|
moddiy dunyodagi narsa va hodisalarning muhim xususiyatlarini farqlab olib, ana shu xususiyatlardan narsa va hodisalarning muhim bo‘lmagan ikkinchi darajali xususiyatlarini fikran ajratish.
|
Intellect
|
Тест интеллекта
|
Intellekt testi
|
insondagi aqliy qobiliyatlarni boshqalarning aqliy qobiliyati bilan solishtirish yo‘li orqali aniqlanadi.
|
Reasonable age
|
Интеллектуальный возраст
|
Aqliy yosh
|
Fanga Bine tomonidan kiritilib, test natijalarining darajasiga mos keluvchi yosh.
|
IQ Coefficient
|
IQ коэффицент
|
IQ koeffitsenti
|
aqliy yoshni xronologik yoshga bo‘lib, uni 100 ko‘paytirishimizdan xosil bo‘ladi. Asosan o‘rta yoshli odamnnig Iq koeffitsenti 100 ga teng bo‘lishi kerak.
|
Classification
|
Классификация
|
Klassifikatsiya
|
tevarak-atrofdagi olamni o‘rganishda birgina narsa bilan emas, balki ko‘p va xilma narsalar bilan ish ko‘rishga to‘g‘ri keladi, ya’ni narsalarni o‘rganish maqsadida guruhlarga, sinflarga ajratishdir.
|
Associative
|
Ассоциатив
|
Assotsiativ
|
XVII-XIX asrlarda maydonga kelgan psixologiya fani yo‘nalishi bo‘lib, ko‘proq Angliyada tarqalgandir, ya’ni psixik hodisalarning o‘zaro bog‘lanishi bo‘lib, ma’lum qonunlar bo‘yicha tarkib topishdir.
|
Activity
|
Деятельность
|
Faoliyat
|
odamga xos bo‘lgan, ong tomonidan boshqariladigan, ehtiyojlarni qondirishda yuzaga keladigan, tashqi olam va insonni bilish, shuningdek, ularni o‘zgartirishga qaratilgan faollik.
|
Internalization
|
Интериоризация
|
Interiorizatsiya
|
tashqi real ishdan ichki ideal ishga o‘tish jarayoni.
|
Externalization
|
Экстериоризация
|
Eksteriorizatsiya
|
oldin ichida o‘ylab, so‘ngra bevosita tashqi munosabatga o‘tish jarayoni.
|
Actions
|
Дейcтвиe
|
Harakat
|
maqsadni amalga oshirishga yo‘naltirilgan jarayon.
|
Need
|
Потребность
|
Ehtiyoj
|
tirik organizmlar faolligining boshlang‘ich shakli
|
Target
|
Цель
|
Maqsad
|
inson faoliyati so‘nggi natijasining obrazi sifatida namoyon bo‘lib, ehtiyojlarni amalga oshirilishi.
|
Motive
|
Мотив
|
Motiv
|
harakatning nima sababdan amalga oshirilishi
|
Communication
|
Общения
|
Muloqot
|
odamlar o‘rtasida hamkorlik faoliyati ehtiyojidan yuzaga keladigan va axborot almashinuvi
|
Communication
|
Коммуникация
|
Kommunikatsiya
|
o‘zaro hamfikrlilikka boshlovchi, ikki tomonlama axborot almashinuvi jarayoni.
|
Individual
|
Индивид
|
Individ
|
biologik turning umumiy irsiy xossalarini tashuvchi biologik organizm (har bir odam individ bo‘lib tug‘iladi).
|
Personality
|
Личность
|
SHaxs
|
muayyan jamiyatda yashovchi faoliyatning biror turi bilan shug`ullanuvchi, kishilar bilan normal til orqali munosabatga kirishuvchi ongli individga aytiladi
|
Individuality
|
индивидуалность
|
Individuallik
|
bu ma’lum insonning, uning noyobligi, betakrorligi nuqtai nazaridan o‘ziga xos bo‘lgan ruhiy, fiziologik va ijtimoiy xususiyatlar yig‘indisi.
|
Temperament
|
Темперамент
|
Temperament
|
bu inson faoliyati va hulq-atvorining dinamik va emotsional holatini xarakterlovchi shaxs individual xususiyatlarining yig‘indi.
|
Choleric subject
|
холерик
|
xolerik
|
tez, ba’zida, hatto, juda keskin, nutqda, mimika va imo-ishoralarda yaqqol ifodalanadigan kuchli tezda alangalanadigan hislarga ega, jadal emotsional ta’sirlanishga moyil odam;
|
Sanguine person
|
сангвиник
|
sangvinik
|
tez, harakatchan, barcha taassurotlarga emotsional javob beruvchi odam, uning hislari bevosita tashqi xulq-atvorida ifodalanadi, lekin ular kuchli emas, va bir-birini oson almashtiradi;
|
Melancholiac
|
меланхолик
|
melanxolik
|
emotsional kechinmalar xilma-xilligining uncha katta emasligi, lekin katta kuchga va davomiylikka egaligi bilan farq qiluvchi inson, u barchasiga ham munosabat bildirmaydi, agar bildirgudek bo‘lsa ham chuqur o‘ylaydi, o‘z hislarini u darajada namoyon qilmaydi;
|
Phlegmatic person
|
флегматик
|
flegmatik
|
sust, mutanosib va xotirjam odam, uning emotsional ta’sirlanishi oson emas, va o‘zidan chiqarish qiyin, hislari tashqaridan deyarli namoyon bo‘lmaydi.
|
Character
|
Характер
|
Xarakter
|
Psixologiya fanida xarakterga turlicha ta’rif berilishiga qaramay, uning asosiy belgilari ta’kidlanganligi bilan bir-biriga muvofiq tushadi. Masalan, shaxs xulqining tipik usullar bilan bog‘liq faoliyat muomala va munosabatda namoyon bo‘luvchi, mujassamlanuvchi uning barqaror xususiyatlari majmuasi xarakter deyiladi. SHaxsning jamiyatga nisbatan munosabatlari uning asosiy belgisi hisoblanadi.
|
Ability
|
Способность
|
Qobiliyat
|
insonni u yoki bu faoliyatning samarali bajarilish imkoniyati bilan ta’minlovchi layoqatlarning o‘ziga xos uyg‘unligiga aytiladi.
|
