Oʼzbekiston respublikаsi oliy vа oʼrtа mаxsus tа'lim vаzirligi fаrgʼonа dаvlаt universiteti tаbiiy fаnlаr fаkulteti biologiyа yoʼnаlishi


-jadval. Turli xildagi terpenoidlarningmitoxondriya ichki membranasining ion o'tkazuvchanligiga ta'siri



Yüklə 1,5 Mb.
səhifə18/18
tarix28.11.2023
ölçüsü1,5 Mb.
#135459
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18
kurs ishi MINGBOYEV FARHODJON 19.58-guruh

3.4-jadval.
Turli xildagi terpenoidlarningmitoxondriya ichki membranasining ion o'tkazuvchanligiga ta'siri

Modda nomi

Kontsen-
tratsiya,
mkМ

E520/min* 100

H+

K+

Na+

Ca2+

Mg2+

Control




2,2

4,3

1.5

14,7

0,6

Salsolin

50

2.2

4.3

1.5

14.7

0.6

100

2,4

4,3

1,5

14,7

0,6

150

2,8

5,1

1,5

15,2

0,6

200

3,3

5,5

1,5

18,9

0,6

Palmitinil salsololin

50

2,2

4,3

1.5

14,7

0,6

100

2,2

4,3

1,5

14,7

0,6

150

2,5

6,4

1,5

15,1

0,6

200

2.8

8.6

1.5

23,4

0,6

Salsolidin

50

2.3

4,3

1.5

15,4

0,6

100

2.5

4.3

1.5

22,0

0.6

150

2,7

4,5

1,5

32,6

0,6

200

3,1

4,8

1,6

63,1

0,6

Geptanoil salsolidin

50

2,3

4,5

1,5

14,9

0,6

100

2,3

7,7

1,5

17,6

0,6

150

2,3

10,8

1,5

23,5

0,6

200

2,3

4,4

1,6

41,2

0,6

Enant
kislotasi

50

4,4

6,8

1,6

16,3

0,6

100

6.3

11,4

1.6

17.4

0,6

150

7,0

13,6

1,6

22,2

0,6

200

7,8

14,5

1,6

24,7

0,6


XULOSA
Xulosa qilib aytganda mitoxondriya hujayrada kechadigan barcha fiziologik jarayonlar uchun energiya manbayi bo’lib xizmat qiladi. Bu funksiyani mitoxondriyani ichki menbranasida mavjud bolgan nafas olish zanjiri amalga oshiriladi.
Yuqorida biz mitoxondriyaning umimiy tuzilishi, hajmi ,hujayrada tutgan o'rni, vazifa va funksiyalari bilan tanishib chiqdik. Unga ko'ra jigar mitoxondriyasi ichki membranasining o'tkazuvchanligini o'rganish uchun olingan inkubatsiya muhitlari hamda mitoxondriyada Ca2+ traneport tezligini aniqlash kabi ishlarni korib chiqdik va bular yuzasidan tushunchaga ega boldik. Nafaqat jigar balki barcha eukariod organizim hujayrasi tarkibiga kirivchi mitoxondriyalarning o'tkazuvchanlik xususiyatlari bilan tanishdik.
Yuqorida takidlaganimizdek hozirgi kunda Ca2+ ionining mitoxondriyada 2 xil yo’l bilan ular:
1. Na+ ga bog'liq va Ca2+ ga bog'liq bo’lmagan yo'llar orqali chiqishi aniqlangan.
Jumladan jigar, o'pka va silliq muskullar mitoxondriyada kalsiyning natriyga bog’liq bo’lmagan holda ajralib chiqadi.
Bir qator birikmalar fosfoyenolpiruvat, akraktilat ,karboksiyatraktilat, tiroksin, atsetouksus kalsiy ishtirokida mito ya strukturalariga zaralovchi ta’sir ko’rsatishi tog'risida tushunchaga ega bo’ldik.
Mitoxondriyaning hujayrada bajaradigan eng muhim funksiyalari quyidagilardan iborat:
-nafas zanjirini nazorat qilish
-ATF sintezlash
-Ca2+ ning chiqishini taminlashdan kabilardan iborat.
Mitoxondriya hujayrada zarur organoid ekanligini uning normal fiziologik holatining buzilishi o'z navbatida hujyarada patalogik holatlarning yuzaga kelishiga va oqibatda hattoki hujayrani nobut bolishigacha olib kelishi mumkinligidan bilish mumkin. Bu esa mitoxondriya hujayrada patalogiyaning yuzaga kelishida asosiy o'rin egallaydi degan hulosani beradi.
2. SsA-sezgir poralarni ochiq holatga olib keladi, chunki ular jigarda patologik holatlarning rivojlanishini rag’batlantiradi. Neoselen preparati 2-preparatga (silibor) solishtirganda 60 kunlik tajribalarda SsA-sezgir poralarni yopiq holatga o’tkazishda ijobiy ta‘sirga ega bo’lgan. Bu o’z navbatida gepatotsitlar mitoxondriyalarida Сa2+ – akkumulirlanish faolligini tiklanishini ta‘minlaydi.

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR RO’YXATI.
1. Абдуллаев Н.Х., Каримов Х.Я. Печень при интоксикациях
гепататропнами ядами. // Ташкент: Медицина.-1989.-С96.
2. Абдуллаев Ф.И. Некоторые биохимические аспекты действия селена на
организм животных.//Усп. совр. биол.-1989.-Т.108, вып.2(5).-С. 279-287.
3. Андреев А.Ю., Михайлова Л.М., Старков А.А. Закрытие Са2+-
зависимой поры ЦсА: роль Mg2+, адениновых нуклеотидов и
конформационного состояния ADP/ATP- антипортера. //Биохимия. 1994.
Т.59.С.1589-1597.
4. Акиншина Н.Г., Гутникова А.Р., Тухтамурадов З.З., Касымов А.Х.
Влияние энтеросорбции «КАУ» и «АУ-Л» на параметры окислительного
фосфорилирования митохондрий печени крыс с хроническом отравлением.
Вестник трансплант. и искусственных органов. – Москва,2000 - №1. – С.31-34.
5. Акиншина Н.Г. Биоэнергетические нарушения в митохондриях печени
при интоксикации и возможные способы коррекции: Автореф. дисс. … канд. биол.наук.-Т.:2001.-24с.
6. Арипов А.Н. Повреждение мембран эндоплазматического ретикулома печени при гелиотрнновых гепатитах и репарация их
фосфолипидными препаратами.// Автореф. дис. … на соис. д. м. н.- М.,
1989.-49с.
7. Арипов А.Н. Состояние монооксигеназной системы печени при
токсическом гелиотриновом гепатите. //Патофизиологические аспекты
патологии печени. Ташкент, 1988.- С. 15-19.
8. Асраров М.И., Салиходжаева У.Ш., Кодиралиева М.Р. Экспериментал
гелиотринли гепатитда неоселен ва берберинни митохондриал мембрана
утказувчанлигига таъсири. // Патология. – Ташкент, 2002. - №3. – С.15-18.
9. Асраров М.И., Абрамов А.Ю., Гагельганс А.И., Ауелбеков С.А.
Ионофорные свойства производных сальсолина. // ХПС – Ташкент, 1999. –
Спец.вып.-С.188-189.
10. Асраров М.И. Транспорт кальция в митохондриях: механизмы
регуляция и влияние биологически активных соединений: Дис. … док. биол. наук.–Т:1999.–302с.
11. Ахмеров Р.Н., Саакян И.Р. Метаболические реакции митохондрий при
стрессе // Биофизика живой клетки, Пущино.– 1973. - том 4, вып.1. С.51-58.
12. Бабенко Г.А., Погрибный И.П. Влияние селена на состояние системы
образования и детоксикации супероксидных анион-радикалов при
гепатоканцерогенезе //Украинский биохимический журнал.-1985.-Т.57,-№6-С.51-55.
13. Балтина Л.А., Давыдова В.А., Муринов Ю.И., Толстикова Т.Г., Чикаева
И.Г., Муринова М.Ю., Лазарева Д.Н., Толстиков Г.А. Мононатриевая соль
18-глицирризиновой кислоты, обладающая противоязвенным действием и
стимулирующая репаративную регенерацию кожи. // А.с. 1536785 СССР. -
Б.И.-1992.-№17.-С.19.
14. Бескина О.А., Бакунц А.Г., Исаев Ю. Влияние глицирризиновой
кислоты и ее комплекса со свинцом на энергетический метаболизм
митохондрий печени крыс // ХПС.–Ташкент,2000. – Спец. вып. – С.122-124.
15. Бескина О.А. Новые аспекты механизма действия глицирризиновой
кислоты: Дис. … канд. биол. наук. - Ташкент, 2002. - 23с.
16. Болдырев А.А. Введение в биомембранологию. - Москва.:
Университет,1990.–С.77-78.
17. Владимиров Ю.А. Роль нарушений свойств липидного слоя мембран
в развитии патологических процессов //Патол. физиология и эксперим.
терапия.-1989.-№4.-С.7-18.54
18. Владимиров Ю.А. Свободные радикалы и антиоксиданты // Вестник
РАМН.—1998.-№7.—С.43-51.
19. Владимиров Ю.А., Азизова О.А., Деев А.И., Козлов А.В. и др.
Свободные радикалы в живых системах. // Итоги науки и техники. Серия
Биофизика.Москва.-1991.-Т.29.
20. Владимиров Ю.А., Арчаков А.И. Перекисное окисление липидов в
биологических мембранах.// Москва. 1972.
21. Гагельганс А.И. Транспорт ионов в митохондриях и действие
тиреоидных гормонов. // Дисс. ... канд. биол. наук. Ташкент.- 1970.-С. 177.
22. Гаппаров О.С. Сравнительное изучение действия SH-соединениий на
обмен глутатиона при остром панкреатите.//Дисс. … канд. Мед. наук.
Ташкент.-2000.-С.143.
23. Салыхаджаева У. Окись азота и особенности изменений
циклоспорин–чувствительной поры митохондрий при хронических
гепатитах и их коррекция. // Дисс. ...канд.биол.наукТашкент.-2004.-С.115.
24. Чулиев И.Н. Регуляторные эффекты производных глицирретовой
кислоты на уровне митохондрий // Дисс. ... канд. биол. наук. Ташкент.-
2007.-С. 113
Saytlar

  1. https://uz.jejakjabar.com/wiki/mitochondrion

  2. http://kutubxona.adu.uz

  3. www.ziyonet.uz


ILOVA
Tashqi membrana
Bu tashqi lipidli ikki qatlam bo'lib, ionlar, metabolitlar va ko'plab polipeptidlar bilan o'tkaziladi. Teshik hosil qiluvchi oqsillarni o'z ichiga oladi, ular porin deb ataladi, ular kuchlanishli anion kanalini tashkil qiladi. Ushbu kanallar 5000 daltongacha va taxminiy diametri 20 of gacha bo'lgan yirik molekulalarning o'tishiga imkon beradi (ångström)
Aksincha, tashqi membrana ozgina fermentativ yoki transport funktsiyalarini bajaradi. 60% dan 70% gacha protein mavjud.
Ichki membrana
Ichki membrana taxminan 80% oqsillardan tashkil topgan va uning hamkasbidan farqli o'laroq, uning tashqi qismida teshiklar yo'q va juda tanlangan. Ko'p ferment komplekslari va transmembran transport tizimlarini o'z ichiga oladi, ular molekulalarning translokatsiyasida ishtirok etadi, ya'ni ularni bir joydan ikkinchi joyga ko'chiradi.
Mitoxondriyal tizmalar
Eukaryotik organizmlarning ko'pchiligida mitoxondriyal tizmalar tekislangan va perpendikulyar septa shaklida bo'ladi. Mitoxondriyadagi tizmalar soni ularning hujayra faoliyatining aksi deb ishoniladi. Tog'lar turli xil jarayonlar uchun foydali bo'lgan oqsillarni birlashtirishi uchun sirt maydonining sezilarli o'sishini anglatadi mitoxondriya ichida sodir bo'ladi.
Ular ichki membranaga ma'lum nuqtalarda bog'langan bo'lib, unda mitoxondriyaning turli bo'linmalari o'rtasida metabolitlarni tashish osonlashadi. Mitoxondriyaning ushbu qismida nafas olish zanjiri yoki oksidlovchi fosforillanish kabi oksidlanish metabolizmi bilan bog'liq funktsiyalar amalga oshiriladi. Bu yerda quyidagi biokimyoviy birikmalarni ajratib ko'rsatishimiz mumkin:

  • To'rt sobit fermentlar majmuasi va ikkita ko'chma elektron transportyorlaridan tashkil topgan elektron transport zanjiri.

  • ATP sintezini (oksidlovchi fosforillanish) katalizlovchi ferment kompleksi - vodorod ionli kanal va ATP sintaz.

  • Ular orqali ionlar va molekulalarning o'tishini ta'minlaydigan transport oqsillari, eng e'tiborga loyiqlari qatorida bizda yog 'kislotalari, piruv kislotasi, ADP, ATP, O2 va suv bor; ta'kidlash mumkin:

Membranalararo bo'shliq
Ikkala membrana o'rtasida, ushbu subatomik zarrachalarni nafas olish zanjirining fermentativ komplekslari tomonidan pompalanishi tufayli, protonlarning yuqori konsentratsiyali sitoplazmasiga o'xshash suyuqlik mavjud bo'lgan bo'shliq mavjud.
Ushbu intramembranoz vosita ichida joylashgan ATP ning yuqori energiya bog'lanishini o'tkazishda ishtirok etadigan turli fermentlar, masalan, adenilat kinaz yoki kreatin kinaz. Bundan tashqari, karnitinni topish mumkin, bu yog 'kislotalarini sitoplazmadan mitoxondriyal ichki qismga olib borishda ishtirok etadi, ular oksidlanadi.
Mitoxondriyal matritsa
Mitokondriyal matritsa, mitozol deb ham ataladi, sitozolga qaraganda kamroq molekulalarni o'z ichiga oladiGarchi u tarkibida ionlar, oksidlanadigan metabolitlar, bakteriyalarnikiga o'xshash dumaloq DNK va ba'zi mitoxondriyal oqsillarni sintez qiladigan va aslida mitoxondriyal RNKni o'z ichiga olgan ba'zi ribosomalar (myotribosomalar) mavjud.
U erkin yashaydigan prokaryotik organizmlar bilan bir xil organoidlarga ega bo'lib, ular hujayralarimizdan yadrosi yo'qligi bilan ajralib turadi.
Ushbu matritsada Krebs tsikli va yog 'kislotalarining beta-oksidlanishi kabi bir necha asosiy metabolik yo'llar mavjud.

Mitoxondriyaning kelib chiqishi: hujayralar ichidagi hujayralar?
1980 yilda fanning eng muhim ayollaridan biri bo'lgan Lin Margulis ushbu organelning kelib chiqishi to'g'risida eski nazariyani qayta tikladi va uni endosimbiyotik nazariya sifatida qayta tuzdi. Uning versiyasiga ko'ra, taxminan 1500 million yil ilgari yangilangan va ilmiy dalillarga asoslangan, prokaryotik hujayra, ya'ni yadrosiz, oksidlovchi sifatida molekulyar kisloroddan foydalangan holda organik ozuqalardan energiya olishga qodir edi.
Jarayon davomida u boshqa prokaryotik hujayra bilan yoki birinchi eukaryotik hujayralar bilan birlashib, hazm qilinmasdan fagotsitozga uchragan. Ushbu hodisa haqiqatga asoslangan, chunki bakteriyalar boshqalarni yutib yuborgan, ammo hayotlarini tugatmasdan. Yutilgan hujayra o'z egasi bilan simbiotik munosabatlarni o'rnatdi va uni ATP shaklida energiya bilan ta'minladi.va mezbon barqaror va ozuqaviy moddalarga boy muhitni ta'minladi. Ushbu katta o'zaro manfaat birlashtirilib, oxir-oqibat uning bir qismiga aylandi va bu mitoxondriyaning kelib chiqishi edi.
Ushbu gipoteza bakteriyalar, prokaryotik organizmlar va mitoxondriyalar o'rtasidagi morfologik o'xshashliklarni ko'rib chiqishda juda mantiqan. Masalan, ikkalasi ham shakli cho'zilgan, o'xshash qatlamlarga ega va eng muhimi, ularning DNKlari aylana shaklida. Bundan tashqari, mitoxondriyal DNK hujayra yadrosidan juda farq qiladi va bu ikki xil organizm ekanligi taassurot qoldiradi.
Yüklə 1,5 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   10   11   12   13   14   15   16   17   18




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə