O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta‘lim vazirligi qarshi muhandislik-iqtisodiyot instituti

 
4-
mavzu. Statsionar о‘rnatilgan fotoelektrik modullarda quvvat yuqotis
hlari. 
Qo’llaniladigan ta’lim texnalogiyalari:
muammoli ta’lim., blits, ,o’z
-
o’zini baholash, Insert, 
BBB. 
Adabiyotlar: 
A1, A3, A4,A5 I1, I2,I4, I6, Q1, Q2 
 ,
Q5 
Volt-amper
—
Xalqaro birliklar tizimi (SI)da oʻzgaruvchan tok toʻliq quvvatining oʻlchov 
birligi. Elektr zanjirdagi tok kuchi A taʼsir qiymatining uning qismlaridagi kuchlanish V ga 
koʻpaytmasidan iborat. 
V-A bilan belgilanadi. Faol quvvat (birligi 
—
vatt) va reaktiv quvvat 
(birligi 
—
var) xillarga boʻlinadi. V.
-
A manbaning zanjirga bergan eng koʻp quvvatini yoki 
elektr zanjiri isteʼmol qiladigan toʻla quvvatni bildiradi. Nominal toʻla quvvat oʻzgaruvchan 
toqsa ishlaydigan elektr mashinalari, transformatorlar parametrlarini, shuningdek nominal 
kuchlanishda ulardagi eng katta tok kuchini aniqlash imkonini beradi. Tok va kuchlanishning 
amaldagi qiymatlari ampermetr va voltmetr bilan oʻlchanadi.
Fotoelementning 
(^
кт
) va 
(V
CU
) lari qancha katta va nagruzka xarateristikasining 
(g/
H
V
„) 
shakli to’g’ri to’rtburchakka yaqin bo’lsa, yuza birligida olinayotgan quvvatning (P) shu yuzaga 
tik tushayotgan quyosh nuri quvvatiga (W) nisbati, ya’ni uning foydali ish koeffisiyenti 
P
77
= 
—• 100% shuncha katta bo’ladi. Yana shuni ham aytib o’tish kerakki, fotoelementning 
nagruzka qarshiligi optimal qiymatiga ega bo’lganda uning quvvati eng yuqori bo’lib, 
V
) va 
I 
1
P 
= 0
volt 
—
amper harakteristikasining to’ldirish 
koeffisiyentidir. Bu koeffisiyentning qiymati asosan 
fotoelementning ketma 
—
ket qarshiligiga bog’liq bo’ladi. Tushayotgan nurning energiyasi 
yarim o’tkazgichning man qilingan zonasidan juda katta bo’lsa ham, quyosh batariyasi 
elementining effektivligi kam 
bo’ladi, chunki hosil qilingan asosiy bo’lmagan erkin zaryad 
tushuvchilarning 
ortiqcha energiyasi tez orada matrealning panjarasiga berilib o’sha sturuturaning o’zini qizdirish 
uchun sarf qilinadi. 
V I
 
опт