O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

4.2.2-rasm. Tovar raqobatbardoshligini baholash 
Tovar raqobatbardoshligini baholash tahlil qilinayotgan tovarni ideal tovarga 
yoki analog tovarga o‘zaro taqqoslash orqali amalga oshiriladi. Shu boisdan ham 
baholashning holisligini ta‘minlash uchun iste‘molchi nuqtai nazaridan muhim 
bo‘lgan mezonlarni tanlab olish zarurdir. 
Standartlashtirish bo‘yicha xalqaro tashkiloti (ISO) tarifiga ko‘ra sifat 

belgilangan va faraz qilingan ehtiyojlarni qondira olish bilan bog‘liq xususiyatlar 
majmuidir. 
Tovarning sifati
 

uning belgilangan texnik parametrlarga mosligidir. Sifat
 
organoleptik usullar (pri pomoщi organov chuvstv), yoki laboratoriya 
tadqiqotlarida maxsus asboblar, apparatlar, reaktiv va boshqa texnik vositalar 
orqali aniqlanadi. 
Tovarning iste‘molchilar uchun ahamiyatsiz bo‘lgan sifat ko‘rsatkichlari 
raqobatbardoshlikni baholashda e‘tiborga olinmaydi. 
Mahsulotning sifati uning xususiyatlarini o‘lchashga xizmat qiluvchi miqdor 
ko‘rsatkichlarida baholanadi. Zamonaviy fan va amaliyot mahsulotlar sifatini 
baholashning miqdoriy ko‘rsatkichlar tizimini ishlab chiqqan bo‘lib, bir vaqtning 
o‘zida ular sifat ko‘rsatkichii hamdir. Ayrim tovarlarning raqobatbardoshligini 
baholashda ularning sifat ko‘rsatkichlariga mos keluvchi quyidagi guruhlar 
bo‘yicha amalga oshirilishi ham mumkin: 

tovarning taalluqlilik ko‘rsatkichlari; 

ishonchlilik ko‘rsatkichlari; 
Bozorni o’rganish 
(bozorning ixtisoslashuvi, geografik joylashuvi, sig‘imi va 
boshqalar) 
Raqiblarni o’rganish
(asosiy raqiblar, raqobatchi tovarlar, raqobatchi 
tovarlarning iste‘mol xossalari, o‘rami, sotish shakllari va usullari, raqiblarning 
reklama faoliyati va boshqalar) 
Tovarni raqobatbardoshligini baholash bo’yicha parametrlarini baholash
(texnik, iqtisodiy, funktsional, ergonomik parametrlar)