O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi samarqand davlat universiteti

578. Quyidagi tushunchalar o’rtasidagi munosabani aniqlang; «huquqshunoslik», « ofiser», «deputat».
+ qisman moslik;
- moslik;
- bo’ysunuvchi;
- birga bo’ysunuvchi.

579. Xulosa chiqarish bu:

A)*bir yoki undan ortiq xukmlardan yangi bir xukmni chiqaradigan
tafakkur shaklidir;
B) tushunchalarni analiz va sintez qiladigan tafakkur shakli;
S) xukmlapning chin yoki xato ekanligini mantiqan aniqlovchi
tafakkur shakli;
D) predmetning muhim belgilarini fikran yaxlitlashtirish.

580. «Jinoyatlar yoki qasddan yoxud bexosdan sodir etiladi» hukmining turini aniqlang.

A) shartli murakkab;
B) biriktiruvchi, murakkab;
S) atributiv, sodda;
D)* ayiruvchi murakkab

581. «Jinoyatlar yoki qasddan yoxud bexosdan sodir etiladi» hukmining turini aniqlang.

A) shartli murakkab;
B) biriktiruvchi, murakkab;
S) atributiv, sodda;
D)* ayiruvchi murakkab

582. Sillogizm nima ?

A) induktiv xulosa chiqarish;
B) umumiy tasdiqlovchi xukmlardan yakka juz’iy tasdiqlovchi xulosa chiqarish;
S)* ikki qat’iy xukmning o’zaro o’rta termin vositasida bog’lanishi
orqali chiqarilgan xulosa;
D) xukmlardagi subyekt va predikatlarning o’zaro munosabatga ko’ra

583. Nominal ta’riflash bu:

A)* tushunchalarni ifodalovchi so’zning ma’nosini ochishga
qaratilgan ta’rif;
B) tushunchada ifodalanayotgan predmetning muhim belgisini
ko’rsatish orqali berilgan ta’rif;
S) narsa va hodisaning paydo bo’lishini ko’rsatib berish asosida
berilgan ta’rif;
D) qisqa va lo’nda ta’rif.

584. Quyidagi sodda hukmlarning qaysi biri atributiv hukm?

A) Jinoyat jazosiz qolmasligi kerak;
B) Sosiologiya - jamiyat qonunlarini o’rganuvchi fan;
S)* Samarqand Amir Temur davlatining poytaxti bo’lgan shahar;
D) Samarqand geografik jihatdan eng kulay mintaqada joylashgan shahar.

585. . Transendental mantiqning asoschisi:

A)* Kant.
B)Gegel;
S) Feyerbax;
D) Leybnis.

586. “Bir buyum haqida aytilgan ikki qarama-qarshi hukm ayni bir vaqt, nisbatda chin bo’lishi mumkin emas”- tafakkur qonunlarining qaysi birining talabi?

A) ayniyat;
B) *ziddiyatsizlik;
S) uchinchisnini istisno
D) yetarli asosi;
Ye) teskari nisbat.

587. Quyidagi gaplarning qaysi biri hukmni ifodalaydi?

A) Alisher Navoiyni kim ham sevmaydi !
B) Alisher Navoiy qaysi ijodiy metodda ijod qilgan ?
S) Har bir fuqaro huquq qonunlariga bo’ysunishi shart.
D)* Afrosiyob-Samarqandning eng qadimgi nomi.

588. Ziddiyatsizlik qonunining talabi bu:

A) *bir-biriga zid ikki muhokama bir vaqtda xato bo’lishi mumkin emas;
B) fikr yuritish jarayoni ziddiyatsiz bo’lishi kerak;
S) bir predmet haqida aytilgan ikki qarama-qarshi hukm turli bo’lishi mumkin;
D) kishi ongida aks etayotgan, narsa-hodisalar zidiyatsiz bo’lmog’i zarur.

589. Shakliy mantiq (formalashgan mantiq) fani predmeti;

A) ruhiyat;
B) tafakkurning paydo bo’lishi, rivojlanishi;
S)* tafakkurning shakllari va qonunlari;
D) isbot va inkor etish nazariyasining mantiqiy asoslari.

590. «Davlat», «demokratik davlat», «unitar davlat» tushunchalari o’rtasidagi munosabat.

A) moslik;
B) qisman moslik;
S) tur va jins;
D)* birga bo’ysunish.

591. «Gap» tushunchasiga berilgan ta’rifning qaysi birida uning qoidalariga to’la rioya qilingan?

A)* fikrning grammatik shaklda ifodalanishi;
B) so’zlar vositasi bilan anglashilgan fikr;
S) so’zlarning grammatik bog’lamlar bilan bog’lanishi;
D) so’zlarning bog’lanish shakli;

592. Qat’iy - ayiruvchi (diz’yunktiv) hukmni aniqlang.

A)* bu yoki sodda yoki murakkab xukm;
B) davlatni boshqarish yoki parlament yoki monarxistik shaklda
bo’ladi;
S) falsafiy oqimlar, materialistik, idealistik va dualistik yo’nalishda bo’ladi;

593. Dialektik mantiq fani nimani o’rgatadi?

A)*tafakkurning mazmuni, rivojlanish qonunlarini;
B) xulosa chiqarish va uning asosaiy qonun, qoidalarini;
S) tafakkurning shakl va qonunlarini;
D) tafakkur va tilning dialektik birligini.

594. Ehtimolli xulosa chiqarishning xususiyati bu:

A) xulosaning chinligi aniq;
B) xulosaning xatoligi aniq;
S) yakkadan yakkalikka fikran o’tish;
D)* xulosasi asoslardan mantiqan qat’iy kelib chiqmasdan, qisman tasdiqlanadi.

595. Sillogizmning o’rta termini bu:

A) asoslardagi eng katta tushuncha;
B) hajm jihatdan subyektdan kichik tushuncha;
S) kichik asosning predikati;
D)* katta va kichik asoslardan ishtirok etib, ularni o’zaro bog’lovchi tushuncha.

596. «Agar yaxshilik qilish kishining qo’lidan kelmasa, yomonlik qilmasliknig o’zi savobdir» (hadis) hukm bu:

A) ayiruvchi;
B) biriktiruvchi;
S)* implikativ;
D) munosabatli.

597. Hukm nima?

A) chin fikrni tasdiq tarzida ifodalovchi tafakkur shakli;
B) xato fikrni inkor tarzida ifodalovchi tafakkur shakli;
S) tushunchalarning o’zaro bog’lanish shakli;
D)* predmet, hodisalarning munosabatini, belgilarini tasdiq yoki inkor tarzida ifodalovchi tafakkur shakli.

598. Sillogizmning kichik termini bu...

A)* kichik asosning subyekti;
B) katta asosning predikati;
S) kichik asosning predikati;
D) hajm jihatidan eng kichik tushuncha.

599. Quyidagi xulosa sillogizmning qaysi figurasi (shakli) bo’yicha chiqarilgan?

«Hamma planetalar Quyosh atrofida aylanadi. Oy Quyosh atrofida aylanmaydi. Demak, Oy planeta emas».
A) birinchi figura bo’yicha;
B)* ikkinchi figura bo’yicha;
S) uchinchi figura bo’yicha;
D) to’rtinchi figura bo’yicha.

600. Quyidagi sillogizmning o’rta terminini aniqlang. «Hamma materialistlar ateist hisoblanadi. Bu kishi -materialist. Demak, bu kishi ateistdir».

A)* materialist;
B) ateist;
S) hisoblanadi;
D) hamma.

601. Quyidagi sodda hukmlarning qaysi biri xarakteriga ko’ra atributiv hukm hisoblanadi?

A) Samarqand - eng qadimiy shahar;
B)* Samarqand-O’zbekistonning birinchi poytaxti;
S) Sazan balig’i yuz yildan ko’p yashaydi;
D) Amir Temur davlatni kengash bilan boshqargan hukmdor;

602. 
     Tafakkurning shakllari deb nimaga aytiladi?
     

1. 
   fikrning simvollar, belgilar sistemasida ifodalanganligi;
   
2. 
   fikr mazmuning til shaklida ifodalanish usuli;
   
3. 
   *fikrning [ichki] strukturaviy tuzilishi
   
4. 
   fikr mazmuni qismlarining o’zaro bog’lanish usullari.
   

602. 
     Ayniyat qonuning talabi:
     

1. 
   ikki fikr bir vaqtda, munosabatda mazmunan teng bo’lishi kerak;
   
2. 
   ikki qarama – qarshi fikr hajmi va mazmun jihatdan mos bo’lishi kerak;
   
3. 
   har qanday fikr muhokama jarayonida o’z o’ziga zid bo’lmasligikerak;
   
4. 
   *har qanday fikr muhokama jarayonida aynan teng bo’lishi kerak.
   

604. Ziddiyatsizdik qonunining talabi bu:

1. 
   *bir- biriga zid ikki muhokama birvaqtda xato bo’lishi mumkin emas;
   
2. 
   fikr yuritish jarayoni ziddiyatsiz bo’lishi kerak;
   
3. 
   bir predmet haqida aytilgan ikki qarama – qarshi hukm turli bo’lishi mumkin;
   
4. 
   kishi ongida aks etayotgan, narsa-hodisalar ziddiyatsiz bo’lmog’i zarur.
   

605. Uchinchisi istisno qonunining talabi:

1. 
   *ikki zid fikr bir vaqtda chin bo’lishi mumkin emas, uchinchisiga o’rin bo’lmaydi;
   
2. 
   ikki qarama – qarshi hukm bir vaqtda xato bo’ladi;
   
3. 
   ikki qarama- qarshi hukm bir vaqtda chin bo’ladi;
   
4. 
   agar fikrning yetarli asosi bo’lsa, u albatta chin bo’ladi.
   

606. 
     «Bir buyum haqida aytilgan ikki qarama –qarshi fikr ayni bir vaqt, nisbatda birdaniga chin bo’lishi mumkin emas» - taffakur qonunlarining qaysi birining talabi ?
     

1. 
   ayniyat ;
   
2. 
   *ziddiyatsizlik;
   
3. 
   uchinchisini istisno;
   
4. 
   yetarli asos;
   
5. 
   teskari nisbat.
   

607. Tushunchani bo’lish nima?

1. 
   *berilgan tushunchaning xajmini ochib beruvchi mantiqiy usul;
   
2. 
   tushunchada ifodalanayotgan predmet va hodisalarning miqdoriy
   
3. 
   munosabati aniqlovchi mantiqiy usul;
   
4. 
   berilgan tushunchani xajmi jixatidan chegaralash va umumlashtirish usuli;
   
5. 
   tushunchada ifodalanayotgan predmetni butun , qism bo’laklarga aj-
   

ratish usuli.