O„zbekiston respublikasi oliy va o„rta maxsus ta‟lim vazirligi toshkent moliya instituti k. Z. Xomitov
Ko„chmas mulk klasteri, qiymati va narx-navolari to„g„risida
Yüklə 5,91 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
7.5. Ko„chmas mulk klasteri, qiymati va narx-navolari to„g„risida axborot bazasini yuritish 187 ―Klaster - bu muayyan xossalarga ega bo‗lgan alohida mustaqil hisoblangan bir jinsli elementlarning yagona tizimga birlashishidir‖. Klasterli tahlil ko‗pgina fanlarda masalan, matematika, geografiya, fizika, ximiya, iqtisodiyot, sotsiologiya, astronomiya, statistika, informatika kabi fanlarda muntazam qo‗llanilib kelinadi. Ko‗chmas mulk klasterida mulkchilikning tarkibiy bo‗g‗inlarini turlari sifatida qarash o‗rinlidir. Ko‗chmas mulk klasterining istalgan holatida ham baholovchi tashkilotlar qo‗shimcha qiymat zanjiri ko‗rinishida umumiy qiymatning shakllanishida ishtirok etadi. Raqobatda ustunlikka intilish davomida ishtirokchilarning qiymatni jamg‗arish tizimidagi barcha qo‗shimcha qiymat zanjiri klaster ta‘sirida optimallashib boradi. Ko‗smas mulk klasterining muhim alomati kooperatsiya va raqobatning uyg‗unligidir. Baholash tashkilotlarining ko‗chmas mulk klasteriga birikishi ularga katta manfaat keltiradi. Raqobat munosabatlari uning tarkibiga kiruvchi firmalar va shuningdek, boshqa tashqi klasterlar firmalariga nisbatan shakllanadi. Har bir klaster o‗ziga xos iqtisodiy muhit ta‘sirida bo‗ladi va uning raqobatbardoshligi turli darajada shakllanadi. Bugungi kunda ko‗chmas mulk klasterni qo‗llash sifatida baholash yondashuvlari asosiy o‗rin tutadi. Ko‗chmas mulk qiymati va narxi axborotlar bazasi iqtisodiy sistemologiya qoidalari nuqtayi nazaridan mulk, jumladan mulkiy huquqlar, bir vaqtning o‗zida mulk qiymatini baholash xizmatlari bozori va mulk bozori obyekti bo‗lgani bilan, bu bozorlar tuzilmaviy, mazmunan va mexanizmik farqlanadi. Shu bilan birga, O‗zbekistonda mulkning bozor qiymati va narxini alohida olganda har biri o‗zida omil ta‘sirini o‗zgacha namoyon qilishiga qaramasdan ularning bir-biriga bevosita bog‗liq holda o‗zaro transformatsiyalanishi ular o‗rtasidagi ekvivalentlik xususiyati mavjudligidan dalolat beradi. Lekin, bunga qaramasdan, mulk qiymati va narxining o‗zaro ekvivalentlilik darajasini ta‘minlash muammosi mulkning barcha turlari bo‗yicha hanuzgacha mavjud. Yuqorida aytilganlar asosida aytish mumkinki, mulk qiymatining Mulk qiymatini baholash xizmatlar bozoridagi bahosi va Mulk 188 bozoridagi narxi orasidagi ekvivalentlilikni ta‘minlash ushbu bozorlarni davlat tomonidan kompleks muvofiqlashtirish va nazorat qilinishini talab qiladi. Bunday talab umuman olganda har qanday turdagi mulkni qiymati va narxlarini axborot bazasini yuritish tizimini takomillashtirish va tatbiq qilish imkoniyatini beradi. Ko‗chmas mulk qiymatini va narxini aniqlash jarayonida avvalambor axborot ta‘minotining uzviyligi muhim ahamiyat kasb etadi. Mulk bozorida ko‗chmas mulk qiymati va narxi to‗g‗risida axborotlar bazasini yuritilishi undagi qiymat va narxlar yordamida mulkni tovar, kapital va munosabatlar vositasi sifatidagi bozor muomalasini amalga oshirish funksiyasini bajaradi. Mulk qiymati va narxi mos ravishda mulk bozori va mulk qiymati baholash xizmatlari bozori obyekti hisoblanadi. Mulk narxi uning qiymati emasligi uchun bu bozorlar mazmunan va shaklan farqlansada, lekin ular bir-biri bilan uzviy bog‗lanadi, natijada ular yordamida mulk qiymati uning narxiga va aksincha yo‗nalishida transformatsiyalanadi. Yüklə 5,91 Mb. Dostları ilə paylaş:
|