25
To’lov terminallari orqali amalga oshirilgan to’lovlar hajmi (mlrd. so’m)
14
2016 yil davomida plastik kartochkalar orqali amalga oshirilgan to‘lovlar
hajmi 53 trln. so‘mdan ortiqni tashkil etib, 2015 yilga nisbatan qariyb 70
foizga
oshdi.
1.7. - diagramma
O’rnatilgan bankomat va infokioskalar soni
Shuningdek, joylarda to‘lovlarni uzluksiz qabul qilishni ta'minlash
maqsadida o‘rnatilgan infokiosk va bankomatlar soni 2016 yil davomida
2 609 donaga ortib, 2017 yil 1 yanvar holatiga 4 954 tani tashkil etdi.
14
http://m.cbu.uz/uzc/monetarnaya-politika/doklad-o-monetarnoy-politike/
26
2017−2021 yillarda O‘zbekistonni rivojlantirish
harakatlar strategiyasining
maqsad va vazifalaridan kelib chiqib Bank-moliya akademiyasi tomonidan
tasdiqlangan qisqa muddatli amaliy-innovatsion tadqiqotlar dasturiga muvofiq
“Aloqabankda axborot kommunikatsiya texnologiyalardan
foydalangan holda
zamonaviy bank xizmatlarini joriy etish” mavzusida hamda Vazirlar Mahkamasi
huzuridagi Fan va texnologiyalarni rivojlantirishni muvofiqlashtirish qo‘mitasining
Davlat ilmiy-texnikaviy dasturlari doirasida “O‘zbekiston iqtisodiyotida elektron
tijoratni rivojlantirish yo‘llari” ilmiy mavzusida tadqiqotlar
olib borilmoqda va
tegishli ilmiy xulosalar hamda amaliy takliflar shakllantirilmoqda.
Ilmiy loyiha ishtirokchilari tomonidan elektron tijorat tizimini rivojlanishiga
ta'sir etuvchi omillar tahlil etildi va ularning ichida elektron savdo maydonlarini
(ESM) tashkil qilinishining uslubiy yondashuvi muhim o‘rin tutishi aniqlandi.
Hozirgi elektron tijorat yuritishning turli xil modellari qariyb barcha
mamlakatlarda, iqtisodiyotning
turli sohalarida, turli xil hajmdagi korxonalarda,
shuningdek davlat muassasalari va turli darajadagi vakolatli qonun chiqaruvchi va
ijro etuvchi hokimiyat organlarida tarqalmoqda. Bu andozalarning umumiy -qabul
qilingan tasnifi asosiga shartli ravishda mahsulot yetkazib beruvchi va xaridor deb
nomlash mumkin bo‘lgan elektron tijoratning o‘zaro aloqador tomonlari turlari
qo‘yilgan. Bu tavsifning
mazmuni shundan iboratki, elektron tijoratni yuritish
modellari mahsulot yetkazib beruvchi va xaridorlarning aniq turlariga qarab
farqlanadi.
Mahsulot (tovar) yetkazib beruvchi va xaridorlar
turkumiga quyidagilar
kiradi:
Davlat (Government).
Korxona (Business).
Mijoz, iste'molchi (Consumer).
Hamkor (Partner).
Korxona xodimi (Executive, Employee).
Model belgilanishi mahsulot yetkazib beruvchi va xaridor nomlanishidan
tuziladi. Misol: Ingliz tilida (Business to business) yoki o‘zbek tilida (korxona-
27
korxona) Business to consumer-korxona-iste'molchi. Modelning qisqartirilgan
belgilanishi sotuvchi va xaridorning ingliz tilidagi nomlari
bosh xarfidan tuziladi
va ular o‘rtasida “2” raqam qo‘yiladi. Hozirgi vaqtda iqtisodiy rivojlangan
mamlakatda turli xil darajada quyidagi modellardan foydalaniladi: B2B, B2C,
B2P, B2E, C2B, C2C, B2G, G2P, G2B: (davlat - korxona) va P2G (hamkor -
davlat).
Shimoliy Amerika, G‘arbiy yevropa va Rossiya mamlakatlarida hozirgi
paytda eng keng tarqalgan elektron tijorat yuritish modellari quyidagilar:
B2B - korxona - korxona
B2C- korxona - iste'molchi
C2C - iste'molchi - iste'molchi
C2B- iste'molchi -korxona
1.8. - diagramma
Dostları ilə paylaş: