O‘zbеkiston rеspublikasi oliy va o‘rta maxsus ta'lim vazirligi toshkеnt davlat iqtisodiyot univеrsitеti

9-мавзу. Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсиш кўрсаткичларининг эконометрик моделлари.

Ўрганилаётган объектлар (даврлар) бўйича ижтимоий-иқтисодий маълумотлар ва кўрсаткичлар одатда матрица (жадвал) кўринишида қаралади. Уларни ва кўрсаткичлар орасидаги боғланишларни, уларга таъсир этувчи умумий “сабаблар ва омилларни” билиш ва баҳолаш керак бўлади.

Ўзбекистоннинг мустақиллик йилларидаги иқтисодий ўсишини ифодаловчи макроижтимоий-иқтисодий кўрсаткичларнинг омилий таҳлили бўйича компьютерда ечилган баъзи масалаларнинг сонли натижалари келтирилди. Булар Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсишидаги ва аҳоли турмуш даражасидаги асосий тенденцияларни акс эттиради.

Статистик сезиларли боғланишлар жиҳатидан, учта моделда ҳам биринчи омил (K₁, F₁ ва W₁) - ”умумий иқтисодий ўсиш индикаторига” мос. Кўрсаткичлар (ЯИМ, аҳоли истеъмоли, давлат сарфлари ва б.) кўрилган даврда деярли бир хил динамика билан ўсмоқда (фақат z₅, z₃, z₇ кўрсаткичлар истисно, булар, захираларнинг ўзгариши, ялпи инвестициялар, қишлоқ хўжалигидаги даромадлардир). Иккинчи омил (K₂, F₂) - “мавсумий” (даврий) ўзгаришга мос “циклик компонента”дир