mumkin. Bolada qiziqish paydo bo‗lishi bilan birga uning xotirasi, diqqati, mantiqiy jarayonlari
o‗rganiladi. Boshlang‗ich sinf o‗quvchilari va o‗smirlar bilan tadqiqot o‗tkazgan paytda ular bilan
shunday kirishib
ketish kerakki, bolalarda tajribaga qiziqish, tadqiqotchiga ishonch va o‗z ichki
dunyosini ochish istagi paydo bo‗lsin. Shuni ta'kidlash joizki, hamma bolalar ham tekshiruvga
qiziqadilar. Lekin ba'zi hollarda, ular takroran tadqiqotda ishtirok etishdan bosh tortadilar.
Ko‗pincha bu tengdoshlariga nisbatan yomon natijalar olganda eksperimentatordan ortiqcha so‗z
eshitganda paydo bo‗lishi mumkin. Bunday bolalarga o‗zgacha munosabatda bo‗lish darkor. Ular
arzimas sabab uchun ham maqtovga muhtojlar.
Eksperimental-psixologik tadqiqot natijalari ishonchli bo‗lishi uchun, tadqiqotchi uni o‗tkazishda
ma'lum sxema (umumiy reja)ga amal qilishi kerak. Tadqiqotchi ishini bolaning hayoti, uning
jismoniy va psixik taraqqiyotining xususiyatlari, oilada, maktabda, MTMda ta'lim va tarbiyaning
ijtimoiy-madaniy sharoitlarini aks ettiradigan materiallar bilan tanishishdan boshlashi kerak.
Tadqiqotchi uchun bola tug‗ilishi bilan bog‗liq(onasida homiladorlik toksikozlari bo‗lganligi,
chala tug‗ilganligi va h.k.), 3 yoshgacha bo‗lgan davrdagi taraqqiyotining xususiyatlari haqidagi
ma'lumot ham muhimdir (nevrologik xususiyatlar va tanasida kasallik mavjudligi – titrab-
qaltiraydigan xuruj, kunduzgi va tungi enurez (siyib qo‗yish), duduqlanish, bosh miya va
markaziy nerv sistemasi kasalliklari, bola qachondan boshlab Yura boshlagan, gapira boshlagan,
bog‗chaga va maktabga kelishdan oldin qanday rivojlangan). Bu ma'lumotlarni ota-onalar bilan
tanishganda, bolaning shaxsiy daftarini ko‗rib chiqqanda, u bilan bevosita suhbatlashganda olish
mumkin.
Bola rivojlanishi haqida ma'lumotlarni xronologik ketma-ketlikda
bayon etish maqsadga
muvofiqdir (1-jadval).
Dostları ilə paylaş: