O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus

Favqulotdagi xarajatlar deganda yuz berishi doimiy xarakterga ega boʼlmagan, kutilmagan tasodif va hodisalardan koʼrilgan zararlar tushuniladi. Bularga davlat qonunlarini oʼzgarishi, tabiiy ofatlar, revolyutsion oʼzgarishlar natijasida vujudga kelgan zararlar kiradi.
12. Moliyaviy hisobotlarni tuzish hisobi va auditi
Moliyaviy hisobot –bu korxona va tashkilotlarning moliyaviy-xo‘jalik faoliyati ko‘rsatkichlarini o‘zida mujassamlashtirgan hisobot shakllari majmuasi.
Moliyaviy hisobotlar shakllarini to‘ldirish Qoidalariga muvofiq moliyaviy hisobotning tarkibi hisobot davrlari bo‘yicha o‘z ichiga quyidagi hisobot shakllarini oladi:
Yillik moliyaviy hisobot:
a) Buxgalteriya balansi - 1-son shakl;
b) moliyaviy natijalar to‘g‘risida hisobot - 2-son shakl;
v) pul oqimlari to‘g‘risida hisobot - 4-son shakl;
g) o‘z sarmoyasi to‘g‘risida hisobot - 5-son shakl.
Korxonalar moliyaviy-xo‘jalik faoliyatining muhim ko‘rsatkichi bo‘lib daromadlar hisoblanadi. Ushbu ko‘rsatkichning mohiyati, tasnifi va tavsifi respublikamizda qabul qilingan quyidagi me’yoriy hujjatlarda atroflicha ochib berilgan:

• 
  O‘zbekiston Respublikasi Soliq Kodeksi (15-modda);
  
• 
  BHMS «Moliyaviy hisobotni tuzish va taqdim etish uchun konseptual asos»
  
• 
  2-son BHMS « Asosiy xo‘jalik faoliyatidan olingan daromadlar»
  
• 
  «Mahsulot (ish, xizmat)larni ishlab chiqarish va sotish xarajatlari hamda moliyaviy natijalarni shakllantirish to‘g‘risida Nizom».
  

Ushbu me’yoriy xujjatlarga muvofiq daromad deganda, umumiy olganda, hisobot davrida korxona aktivlarini qo‘payishi yoki uning majburiyatlarini kamayishi tushuniladi. Korxonalarning barcha daromadlari O‘zbekiston Respublikasining Soliq Kodeksida 13 ta turga bo‘lingan (16-modda), 2-son BHMSda ushbu turdagi daromadlar ikkita katta guruhga, ya’ni asosiy faoliyatdan olingan daromadlar va asosiy bo‘lmagan faoliyatdan olingan daromadlarga, ajratilgan.(1-chizma)
"SAM XISOB MARKAZ" XK ning Moliyaviy natijalar to‘g‘risidagi hisobotiga muvofiq:
8-jadval