A B
23.4-rasm. AV eritmasidagi additiv qoidasidan siljayishlari.
Moddaning erish haroratida zichlikning keskin o’zgarishi, tuzilish struktura to’g’risidagi qiziq informatsiyani berishi mumkin.
Masalan, qattiq kvartsni zichligi 2,3 g/sm
3 teng. Eritilgandan keyin suyuq kvartsning zichligi deyarlik o’zgarmaydi - 2,2 g/sm
3. Molar hajmining kam o’zgarishi eritish davrida suyuqlikda qattiq moddaga xos murakkab struktura setkasi saqlab qolinishini isbotlaydi.
Zichlikni aniqlash bir qator amaliy metallurgik ishlab chiqarishda muhim ahamiyatga ega. Bu qiymatni bilish metallurgik
dastgohni hajmini hisoblashda, fazalarni likvatsion bo’linishda va bir qator boshqa jarayonlarda qo’llaniladi. Shlaklarning zichligi katta solishtirma og’irlikka ega bo’lgan oksidlarni (Fe
3O
4, FeO, ZnO, BaO) qo’shishda oshib boradi va yengil komponentlarni (CaO, MgO,SiO
2) qo’shilishida esa aksincha- kamayadi.
Namuna sifatida bir necha shlaklarni, tarkibiga qarab zichligini keltiramiz:
|
SiO2
|
CaO
|
FeO
|
CaO
|
t,°C
|
ρ,g/sm3
|
Yallig’
pechda eritish
|
33-
42
|
2-12
|
34-45
|
5-8
|
1200-
1300
|
2,8-3,3
|
Shteynni
konvertorlash
|
20-
28
|
1-3
|
65-70
|
1-5
|
1200-
1300
|
3,5-4,5
|
Harorat oshishi bilan shlakning zichligi proportsional kamayadi. Taxminan hisobotlar uchun qabul qilish mumkin: harorat har 100°C ga