O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta

Maqsadi	Vazifasi
O‘tkazishshakli
1	Damolish	Dorivoro‘simliklar, mevalar, qo‘ziqorinlarniizlash	Sayr
2	O‘quv	O‘quvfaninio‘quvchilartomo nidano‘rganishi (botanika, geografiya, tarix)	Sinfdantashqaridars
3	Ilmiy	O‘lkashunoslikmuzeyiuchun namunalarizlash	Ekspeditsiya
4	Umumta’limiy	Umumiy, madaniydunyoqarashnikenga ytirish	Turistikpoxodlardasuhbat, transportlisayohatdayo‘l- yo‘lakayekskursiyaaxboroti

¹Емельянов Б.В. «Экскурсоведение» Уч.пос. М. 2006.

			niberish
5	Madaniy- ta’limiy	Tarix, me’morchilik, adabiyotvaboshqasohalardan bilimlarnioshirish	Ko‘rgazmali, ko‘prejaliekskursiya
6	Madaniy- tarbiyaviy	Tarbiyabilanuyg‘unlikdabili mlarniolish	Mavzuliekskursiyaxizmati

Xulosaqilib,ekskursiyaxizmatiningmazmuniniquyidagichatalqinqilishimizmu mkin: ekskursiyaxizmati–

buinsonlarguruhigamaxsusshakllardaberiladiganbilimlarmajmuibo‘lib, bilimlarniuzatishdamaxsusharakatlartizimitanlanadi.

3. Ekskursiyaxizmatimuloqotshaklisifatida

Insonlarningkundalikfaoliyatidaikkixilmuloqotshakliniuchratishmumkin: bevositamuloqotvabilvositamuloqot. Bevositamuloqotshakliga - suhbat, ma’ruza, dars, diskussiya, miting,telefon,ekskursiyaxizmativashukabilarkiradi. Bundaymuloqotjarayonidainsonlardahissiyotlar, kayfiyatlar, fikrlarningumumiyligishakllanadi, bir-birinitushunishgaerishiladi, axboroto‘rganiladi, o‘zaroaloqamustahkamlanadi.
Bilvositamuloqotshakli- gazeta, jurnal, kitobo‘qish, radio, televizoreshitishorqaliyuzagakeladi.
Bundaymuloqotjarayonidabevositamuloqotjarayonikabiolinganaxborotgasub’ektrea ksiyasiniko‘rsatadiganteskarialoqamavjudbo‘lmaydi.
Ekskursiyajarayonibevositamuloqotshaklisifatidagidvaekskursantninghamkor likdagifaoliyatibo‘lib,
ularningo‘zarofikralmashuvivaharakatlarininazardatutadi.Insonlargakattahajmdagia xborotlarniolishimkoniyatiniberadi, fikrlashqobiliyatinishakllantiradi. Ekskursiyaxizmatidagimuloqotjarayonidaguruhdagiindividningharakatidagibirdaml
ikka, hissiybir-birinitushunishiga, kayfiyat, fikrlar, qarashlarumumiyliginingshakllanishigaerishiladi.
Ekskursiyajarayoniqatnashuvchilarimuloqotiniruhiy-axborotmuloqotturi, sub’ektlarvaob’ektlaro‘rtasidagiikkixilmunosabatlarshaklininguyg‘unlashuvigakiriti shimizmaqsadgamuvofiqdir.
Gidgapsixologiyavapedagogikasohalaridanbilimlarningmavjudligiekskursiya xizmatinito‘g‘ritashkilqilishgayordamberadi.
Gidvaekskursantlaro‘rtasidato‘g‘ritashkiletilgano‘zaromuloqotiekskursiyakabipeda gogikjarayonningnegizidir.
Kommunikativkomponentgidkasbiymahoratiningasosiyqismidir. Ekskursiyaxizmatiningsamaradorliginafaqatgidningmavzubo‘yichabilimi,
uniauditoriyagayetkazishuslubigabalki,ekskursantlar, boshqamutaxassislar, haydovchibilano‘zaromuloqotigahambog‘liqdir.
Auditoriyabilanmuloqotdahushyorlik,
dialogo‘rnataolishkabixususiyatlarhammuhimdir.Ekskursiyamuassasasirahbarlariek skursiyaxizmatidagidningroligakattae’tiborberib,uningyutuqlaribilanbirgakamchilik larinihamtahlilqilishadi.
Ekskursiyajarayonidaekskursantlarningfaolliginioshirishmaqsadidagidturlivariantla rniqo‘llashikerakbo‘ladi.
Agardauhikoyanikengroqyoritsa,ma’ruzachigaaylanibqoladi, buesako‘rganvaeshitganlarnihisqilishdagidningrolinisusaytiradi. Gidma’lumotlargaurg‘uberayotganida,
ekskursantdiqqatinianiqyo‘naltirib,unifikrlashga, taqqoslashga, baholashga, xulosaqilishgaundasaginajarayonsamaralibo‘ladi.
Amaliyotdaekskursiyaxizmatiniturlinuqtainazarda(aspekt)ko‘ribchiqishmum

kin:

• 
  ta’limvatarbiyaningmustaqilshaklisifatida;
  
• 
  ommaviyauditoriyabilanishlashningshaklisifatida;
  
• 
  madaniyhordiqni,tarbiyaviyishlarnitashkilqilishshaklisifatida;
  

• 
  epizodiktadbir, mavzulisiklningbirqismi, bilishningbirpog‘onasisifatida;
  
• 
  ilmiybilimlarnitarqatishshakli, g‘oyaviytarbiyasifatida;
  
• 
  tarbiyaviyyo‘nalishningbirturisifatida (vatanparvarlik, mehnatsevarlik, estetik) shuningdek,
  

hartomonlamamukammalshaxsnishakllantirishjarayoniningbirqismisifatida;

• 
  madaniy- tarbiyaviyishlarningmutloqshaklivatashkillashtirilganturizmningajralmasqismisifati da.
  

Ekskursiyaxizmatibirtomondanbilimbersa,
ikkinchitomondanekskursantlargasan’atasarlari, tabiathodisalari, turlisohavakillarihayotibilantanishish,
ob’ektlarnito‘g‘riko‘rishmahoratinirivojlantiradi.

4.