O`zbekiston Respublikasi Soglikni saqlash vazirligi Abu Ali ibn Sino nomidagi Buhoro davlat tibbiyot instituti

Eritrostitlaring cho’kish tezligi (EChT) 

Usul  prinstipi

.  Eritrostitlaring  cho’kish  jarayonida  uch  davr  farqlanadi.  1-  davrda  og’irlik 

kuchi ta’sirida eritrostitlar alohida xujayralar bo’lib asta – sekin cho’kadilar. Bir qancha vaqt 

o’tgandan keyin  cho’kishi ancha tez kuzatiladigan  aglomeratlari  hosil  qiladi. 3- davrda  esa 

cho’kish  yana  sekinlasnadi:  eritrostitlar  aglomeratlari  shunchalik  zich  joylasnadiki,  ularing 

keyingi cho’kishi sekinlasnadi va sekin - asta to’xtaydi.  

Panchenkov mikrousuli 

Kapillyar  qonning  stitrat  bilan  aralashmasi  shtativ  va  100  mm  shkalali  kapillyar 

pipetkalardan tashqil topgan Panchenkov asbobida bo’linadi.  

Reaktivlar

. 5% Natriy stitrat eritmasi (S

6

H

5

O

7

HA

3  

x 5H

2

O.).  Eritma filtrlanadi.  (pH neytral 

yoki sust ishqoriy bo’lishi lozim).  

Aniqlash  yo’li. 

  Ishlatilishdan  oldin  kimyoviy  toza  kapillyar  natriy  stitrat  eritmasi  bilan 

yuviladi  va  ushbu  modda  50  belgisigacha  tortiladi  va  probirkaga  puflanadi.  Tekshiruvni 

o’tkazish uchun stitratli probirkaga ikki kapillyar barmoqdan yoki venoz qon qo’shiladi (ikki 

marta  kapillyarga  0  belgisigacha  qon  olinib,  kuchli  puflash  yo’li  bilan  probirkaga 

o’tkaziladi.). Qon stitrat bilan aralashtiriladi, bunda qon va stitrat nisbati 4:1ni tashqil qiladi.  

Hosil  bo’lgan  aralashma  bilan  kapillyar  «0»  belgisigacha  to’ldiriladi.  Barmoq  bilan 

kapillyaring  yuqori  uchi  yopilib,  ehtiyotlik  bilan,  kapillyardagi  qonni  to’kmasdan  shtativga 

vertikal  holatda  o’rnatiladi,  bunda  kapillyar  pastki  uchini  rezinaga  taqab,  yuqori  uchini 

qopqoq bilan  yopib qo’yiladi.  Bir soatdan keyin  eritrostitlar cho’kish tezligi  tingan plazma 

qatlami balandligi bo’yicha millimetrlarda o’lchanadi. 

 

Me’yoriy ko’rsatkichlar.  

Erkaklarda 1-10 mm/s,  

ayollarda 2-15 mm/s,  

---

Yangi  tug’ilgan  chaqaloqlarda  0,9  mm/s  -  birinchi  kuni  va  2-xaftalik  muddatida  4,0 

mm/sgacha.  Bolalarda  nayotining  birinchi  yilida  EChT    4  dan  10  mm/s  oralig’ida  bo’lishi 

mumkin.  

Klinik  ahamiyati

.    EChT  ning  oshishi  turli  yallig’’lanish  va  infekstion  jarayonlarda, 

intoksikastiya, o’tkir va surunkali infekstiyalarda, miokard infarktida, o’smalarda, qon ketish 

va operastiyalardan keyin kuzatiladi.  

Patologiyada EChTning oshishi:

 

1)    infekstion  -  yallig’lanishda  -  o’tkir    infekstiyalarda  EChT    2-3    kundan  boshlab 

oshadi.  Maksimal  kursatkichlar  kechrok  kuzatiladi.    Masalan,  krupoz  pnevmoniyada      klinik   

tuzalishning   boshlangich   davrlarida   EChT   oshadi. 

2)

 

Septik va yiringli jarayonlarda. 

3)

 

Revmatizm,  kollagenozlar,  SKV,  tugunchali  periartritda,  dermatoiozitda.sistemali 

sklerodermiyada. 

4)

 

Buyrak kasalliklarida-giper a-globulinemiya. 

5)

 

Jigaring parenximatoz jaroxatlanishida. 

6)  Miokard infarktida 2-4   kundan   keyin   -   ishemik,   nekrotik   jarayon  tufayli. 

7)  Almashinuv kasalliklarida - qandli diabet, tireotoksikoz. 

8) 

Gemoblastozlarda    -    o’tkir    leykoz,    limfogranulematoz,    mieloma kasalligida. 

9)  Yomon sifatli o’smalarda - o’sma parchalanishida disproteinemiya tufayli 

10)  Turli anemiyalarda. 

EChT  ning  pasayishi  - 

qon  kuyuklashganda,  yurak  dekompensastiyasida,  nevroz,  epilepsiya, 

anafilaktik shokda. 

EChTning      kamayishi,      xatto    tulik      tuxtashigacha,      eritremiyada      kuzatiladi  («chin» 

poliglobuliya, polistitemiya). 

EChTni  o’lchash  biror  -  bir  kasallikka  xos  yaqqol  maxsuslikka  ega  bo’lmagan  dastlabki 

tekshiruv usuli hisoblanib, skrining test sifatida qo’llaniladi.  

LEYKOSITLAR 

Leykostitlar    organizmning  o’ziga  xos  himoyachilari  bo’lib,  uni  nar  xil  turdagi 

infekstiyalardan saqlab turadi. Ular granulyar donachali va katta yadroga ega bo’lgan dumaloq 

yoki  noto’g’ri  shakldagi  hujayralardir.  Ularing  yadrosi  qismlarga  bo’lingan,  ya’ni 

segmentlashgan  bo’lishi  mumkin.  Leykostitlaring  kattaligi  9  mikrondan  20  mikrongacha 

diametrida  bo’lishi  mumkin.  Leykostitlari  sanash  umumiy  miqdoriy  ma’lumotni  beradi  va  u 

---

bo’lishi  mumkin  bo’lgan  bakterial,  virusli  yoki  parazitar  infekstiyani  aniqlash  uchun 

foydalanishi mumkin.