O’zbekistonda diniy tashkilotlar va kofessiyalar faoliyati dinamikasi

O’zbekistonda diniy tashkilotlar va kofessiyalar faoliyati dinamikasi
Mavzuga doir quyidagi savollarga javob yozing
1. “Vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to’g’risida”gi qonunning mazmun-mohiyati nimadan iborat?
2. Diniy tashkilot deganda nimani tushunasiz?
3. Diniy konfessiya nima?
4. Hozirgi kunda yurtimizda faoliyat yuritayotgan qanday diniy tashkilotlarni bilasiz? Qaysi birining faoliyati bilan yaqindan tanishgansiz?
5. Qaysi diniy tashkilot vakillari bilan tez-tez muloqotda bo’lasiz? Nima uchun?
6. Sizda diniy savollar tug’ilsa, odatda kimga murojaat qilasiz?
7. Youtube kanali orqali kimning diniy ma’ruzalarini tinglashga qiziqasiz? Nima uchun?

1. Vijdon erkinligi fuqarolarning har qanday dinga e’tiqod qilish yoki hech qanday dinga e’tiqod qilmaslikdan iborat kafolatlangan konstitutsiyaviy huquqidir.

Fuqaro o‘zining dinga, dinga e’tiqod qilishga yoki e’tiqod etmaslikka, ibodat qilishda, diniy rasm-rusumlar va marosimlarda qatnashish yoki qatnashmaslikka, diniy ta’lim olishga o‘z munosabatini belgilayotgan paytda uni u yoki bu tarzda majbur etishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Voyaga yetmagan bolalarni diniy tashkilotlarga jalb etish, shuningdek ularning ixtiyoriga, ota-onalari yoki ularning o‘rnini bosuvchi shaxslar ixtiyoriga zid tarzda dinga o‘qitishga yo‘l qo‘yilmaydi.
Dinga e’tiqod qilish yoki o‘zga e’tiqodlar erkinligi milliy xavfsizlikni va jamoat tartibini, boshqa fuqarolarning hayoti, salomatligi, axloqi, huquqi va erkinliklarini ta’minlash uchun zarur bo‘lgan darajadagina cheklanishi mumkin.
Chet el fuqarolari va fuqaroligi bo‘lmagan shaxslar O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari bilan teng ravishda vijdon erkinligi va diniy e’tiqod erkinligi huquqidan foydalanadilar hamda vijdon erkinligi va diniy tashkilotlar to‘g‘risidagi qonunchilikni buzganlik uchun qonunda belgilangan tarzda javobgar bo‘ladilar.
2. "Diniy tashkilot" deyilganda, ko'pgina ta'rif va fahmlar mavjud bo'lishi mumkin, chunki bu termin o'zbek tilida va boshqa tillarda turli nuqtai nazarlar bilan ta'riflangan bo'lishi mumkin. Lekin umumiy ravishda, "diniy tashkilot" aytganda, quyidagi asosiy ma'nolarni tasavvur qilish mumkin:

1. **Diniy Jamoat yoki Birliklar:** Bu diniy tashkilotlar, o'zaro hamkorlik va jamiyatda dindorlik amalini olib borishni maqsad qilgan jamiyatdagi insonlar yig'indilari bo'lishi mumkin. Ular ibodat, ta'lim, tarbiya, xayr-xo'jayinlik va boshqa amaliy faoliyatlar uchun yig'ilgan bo'lishadi.

2. **Diniy Jamiyatlar va Jamiyatlar Federatsiyalari:** Bunday tashkilotlar, biror bir xil diniy tashkilotlarning birlashgan shaklida faoliyat ko'rsatishi mumkin. Ular, bir xil diniy qarorlar, hodisalar va maqsadlar etrafida birlashib, bir-biriga yordam bera olishadi.

3. **Madrasa va Diniy Ta'lim Muassasalari:** Diniy ta'lim muassasalari, diniy ilmlarni o'rgatish, o'quvchilarga Qur'on va Sunnat asosida diniy ma'lumotlarni ta'lim etish maqsadida tashkil etilgan tashkilotlar bo'lishi mumkin.

4. **Diniy Vakilliklar va Markazlar:** Diniy vakilliklar, madrasalar, ma'naviyat markazlari, diniy maqomlar va olamliklar tashkilotlarga misol bo'lishi mumkin. Ular, o'z hududlarida jamiyatga diniy xizmat ko'rsatish, diniy tanqidiy masalalarda tanqid qilish, ibodat joyi ko'rsatish va insonlarga diniy masalalarda yordam bera olish uchun tashkil etiladi.

5. **Diniy Hay'at Tashkilotlari:** Bunday tashkilotlar, jamiyatdagi dindor va dinsiz fuqarolarga diniy xizmat ko'rsatish, dinning propagandasini olib borish va ma'naviyatni oshirish uchun faoliyat ko'rsatadi.

Diniy tashkilotlar mamlakatlarning qonunlari va huquqiy tuzilmalari bilan ta'minlanadi. Ularning faoliyat ko'rsatish shakli va maqsadlari, jamiyatning madaniyati va huquqiy tizimiga bog'liq bo'lib, har bir mamlakatda turli ravishda o'zgarishi mumkin.

3. "Diniy konfessiya" (ya'ni, "diniy mazhab" yoki "diniy itiqod") insonning din, imon, yoki diniy tushunchalarining belgilangan tizimi yoki jamiyatdagi belli bir kelishgan mazhabi aniqlovchi nomi. Bu nom, kabi ta'riflar, bir nechta ko'plab mazhabi jamiyatni o'z ichiga oladi.

Bu so'z qisqacha aytganda, "konfessiya" insonning qanday mazhabi izlaganligini, xususan imon, ibodat, va diniy qoidalari aytadi. Diniy konfessiya insonning diniy ishtiroklarini, tushunchalarini, va ibodat turlarini aniqlaydi.

Bu so'z, odatda, xristianlik jamiyatlarida o'z aksini topgan bo'lib, shu jumladan Katolik, Protestant, va Ortodoks kristianliklar diniy konfessiyalarga misol bo'lishi mumkin. Shu holda, har bir "konfessiya" o'zining madhab, o'qituvchi xulosa va tafsillariga ega bo'lib, o'z jamaatini boshqarish, ibodat tartibini qo'llab-quvvatlash, va diniy masalalarda tanqid qilishga oid o'z huquq va unvonlarini ta'minlaydi.

Islomda ham, "mazhab" yoki "mezheb" deb ataluvchi so'zlar ishlatiladi, masalan, Hanafi, Maliki, Shafi'i, va Hanbali mazhablari Islom jamiyatida mashhur. Bu mazhablar diniy konfessiyalar sifatida ifodalangan, va ularning fuqaholari va ulama olimlari o'zlarining mazhabi izlanishlarini, tafsillarini va tanqidlarini ta'rif etishadi.