O'zbekistonda loyiha boshqaruvni rivojlantirish istiqbollari

2. Bojxona to`lovlari va ularning turlari : Bojxona to`lovlari va ularning turlari, stavkalarini qo`llash va hisoblash tartibi O`zbekiston Respublikasining “Boj tarifi to`grisida”gi qonuni va Bojxona kodeksida belgilab berilgan. Boj tarifi-bojxona chegarasidan olib o`tiladigan tovarlarga nisbatan qo`llaniladigan boj stavkalari to`plamidir. Bojxona boji - O`zbekiston Respublikasining bojxona chegarasidan tovarlar olib o`tilayotganda bojxona organlari tomonidan undiriladigan to`lov. O`zbekistonda import boji, eksport boji, mavsumiy va alohida (maxsus, dempingga qarshi, kompensatsiya) bojlari qo`llaniladi.

• Bojxona tarifini qo`llash va to`lovlarini hisoblab chiqarish asosida tovarlarning bojxona qiymati yotadi. Shuning uchun bojxona qiymatini aniqlash muhim jarayon hisoblanadi.

Tashqi iqtisodiy faoliyatning muhim shakllaridan biri —

• tashqi savdo bo‘lib, uni to‘g‘ri rejalashtirish, tashkil etish,
• boshqarish va amalga oshirish, aniqligiga erishish uchun
• tasniflash lozim. Tasniflash deganda xalqaro tijorat kelishuvinioldi-sotdi va tovar almashish kelishuvlariga ajratishni tushunish
• mumkin.

3. Bojxona siyosatining asosiy maqsadlari

• Tovarning bojxona qiymati-bu bojxona boji va bojxona boshqa to`lovlarini undirishda asos qilib olinadigan tovar qiymatidir. Bir tovar turli mamlakatlarda turlicha narxlarda sotiladi va sotib olinadi. Bojxona rasmiylashtiruvi va to`lovlari uchun narxlarni bir xillashtirish zarur bo`ladi.
• Tovarlarni olib kirishda bojxona qiymatini aniqlash maqsadlari quyidagilar :
• -bojxona boji va yig`imlari, jarimalar, soliqlar va boshqa to`lovlarni hisoblashda real, haqiqiy bazani (asosni) aniqlash;
• -tovarlar qiymatini sun’iy kamaytirish yoki ko`paytirish hollarini bartaraf etish;
• -bojxona statistikasini yuritish;
• -valyuta nazoratini amalga oshirishda zarur ma’lumotlarni to`plash va tahlil qilish.

Jahonda tovarning bojxona qiymatini aniqlashga umumiy yondashuvni ta’minlash maqsadida tovarning bojxona qiymatini aniqlash xalqaro tizimi ishlab chiqilgan va 1950 yildan boshlab amal qilib kelmoqda.

• O`zbekiston Respublikasida tovarning bojxona qiymatini aniqlash tartibi “Boj tarifi to`grisida” gi qonunda belgilab berilgan.
• Bojxona to`lovlari quyidagicha hisoblab chiqariladi:
• Bt=(Tbq·Ts ):100,
• buyerda: Bt-bojxona to`lovi summasi;
• Tbq-tovarning bojxona qiymati;
• Ts- to`lov stavkasi.