P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

chiqadigan turli tarkibli chiqindi gaz va oqava suvlarini tozalash
inshootlarida birdaniga tozalamay, alohida-alohida yig‘ib olib
ulardan kerakli m oddalarni ajratib o lish o so n la sh ad i.
Tozalangan gaz va suv esa qayta ishlatilishi mumkin. Xuddi
shuningdek, bir korxonadan chiqqan chiqindi ikkinchi korxona
uchun xomashyo sifatida ishlatiladi.
Shunday qilib, insonlarning xo'jalik, texnik faoliyatlari bilan
tabiiy muhit orasidagi munosabat bir-birlariga bog'liq tizim
hisoblanib, ular boshqarilib turilishi lozim. Boshqarish ishlari
sifatli bajarilsa, tabiiy komponentlarga yetqaziladigan zarar

---

me’yoridan oshmasa, tabiat jarohatlarining tiklanishi, hatto o ‘z
holiga kelishi mumkin. Bunda bir tizimda sodir bo'ladigan
o'zgarishlarning albatta boshqasiga ham ta’sir etishini inobatga
olish kerak. Tizimning qat’iy chegarasi bo'lmaganligi sababli,
ba’zan ifloslangan yerlarda ham katta o ‘zgarishlar vujudga
kelish i m um kin. M asalan , k islo ta li y o m g ‘irlar yuzlab
kilom etrlarga tarqalib, o 'sim lik , tuproq va inshootlarni
shikastlashga olib keladi. Respublikamizda ham monitoring
tizimi tashkil qilingan. H ozirga qadar bu borada m a’lum
yutuqlarga erishilganligiga qaramay hali bu sohada amalga
oshirlishi lozim bo‘lgan ishlar talaygina. Mustaqillikka erishgan
respublikamiz AQSH va shu kabi taraqqiy etgan boshqa
davlatlardagidek «M onitoring» tashkil etishiga ishonamiz.
A m erikada ek o lo g ik m o n ito rin g keng tarm oqli b o ‘lib,
hukumatdan ajratilgan mablag1 hisobiga faoliyat ko‘rsatadi.
Uning ishlarini Virjiniyadagi Boston ilmiy markazi boshqarib
turadi. Insonni xo ‘jalik faoliyati ta’sirida o ‘zgarishi mumkin