o ‘z mavjudligini t a ’m inlash uchun doim o tabiat bilan m odda,
energiya va axborot alm ashib turishga majburdir. Bu degan so‘z,
inson tabiatni tarkibiy qismi sifatida u bilan birgalikda, uni ichida
m avjud b o 'la oladi dem akdir.
Insonning tabiatga ta ’siri boshqa faol bo'lm agan mavjudotlar
(o'simlik va hayvonot) ta ’siriga nisbatan faol va xarakteri jihatdan
tubdan farq qiladi. Y a’ni, inson ongi tufayli tabiatni o ‘z ehtiyoji
va m aqsadiga m uvofiq tarzd a o 'z g a rtirish va m oslashtirish
im koniyatiga ega. T a b ia t bilan b o ‘ladigan m u n o sab atlard a
insonga faollik va boshqa tirik mavjudotlar orasida yetakchilik
qilish huquqini beruvchi omil
inson ongi
ijtimoiy muhitda, ya’ni
jam iyatda shakllanadi. Yuqoridagi fikrlardan kelib chiqib insonni
ikkita, y a’ni tabiiy va ijtimoiy m uhitlarning m ahsuli bo‘lgan
b io ijtim o iy m a v ju d o t deb a ta s h m u m k in . In so n d a ham
moddiy(tana) va ruhiy (ong) mohiyat mujassamlashgandir. U tirik
m av jud ot sifatid a ta b ia t m ahsuli, ongi tufayli esa ijtim oiy
m u h it(ja m iy a t) m ahsuli h iso b la n a d i. 0 ‘zlarin in g biologik
xususiyatlari, ijtimoiy mavqelari va boshqa sharoitlariga k o ‘ra
turlicha ongga ega bo'lgan kishilar birgalikda kishilik jam iyatini
tashkil etadilar. Bundan k o'rinib turibdiki, inson tabiat bilan
jamiyat o'rtasidagi bog‘lovchi k o'prik vazifasini o ‘taydi. Bundan
yana shunday xulosa ham kelib chiqadiki, inson tabiatni uzviy
tarkibiy qismi bo'lganligi uchun ular tashkil etgan jam iyat ham
tabiatsiz m avjud b o ‘la olm aydi. Boshqacha qilib aytganda,
Dostları ilə paylaş: