P. S. Su L t o n o V ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish asoslari

asosiy rolni nima o ‘ynashi mumkin? Kimyogarlar, mediklar va
boshqa mutaxassislar kutilmaganda fotokimyoviy smogni kelib
chiqishida asosiy rolni ilgaridan o'zining davolash hossalari bilan
mashhur b o'lg a n , so g'liq n i saqlash va boshqa davolash
m uassasalarida foydalan ib kelingan ozon b o ‘lib chiqdi.
Ozonning zararli hossaga ega bo‘lib qolishining sababi shundaki,
uning konsentratsiyasi fotokimyoviy smogning hosil bo‘lishida
odatdagidan bir necha marta ortishidir.
K islo ta li y o m g ‘irlar. 
Atmosferaning oltingugurt va azot
gazlari bilan jfloslanishi bilan bog'liq holda yog'inlarning
kislotaga aylanishi namoyon bo‘ladi. Bunday hodisa, odatda,
atmosferaga oltingugurt va azot gazlari chiqaradigan yirik sanoat
korxonalari osmonida sodir bo‘ladi va bulutlar yordamida

---

harakatlanib, boshqa hududlarga ham yog'ishi mumkin.
M asa lan , G erm aniya va Buyuk B ritaniya hududlarida
joylashgan korxonalardan tarqalgan azot va oltingugurt gazlari
havoga chiqib, undagi suv bug‘lari bilan birikib, kislotali
yom g‘irni hosil qiladi va bu hudud uchun asosiy hisoblangan
g ‘arbiy shamol y o ‘nalishiga tushib, Skandinaviya, Baltika va
Rossiyaning shimoli-g‘arbiy qismining katta hududlariga borib
yog‘adi. Kislotali yomg'irlar ayniqsa nordon tarkibli tuproqlar
uchun juda xavfli. Chunki bunday yom g‘irlar tuproqdagi
moddalar almashinuvini buzadi, ular tuproq tarkibidagi og‘ir
metallarni yuvadi. Natijada tuproqning toksiklik hossalari
oshadi, kalsiy m iqdori kam ayadi va o ‘sim likning o ‘sishi
to ‘xtaydi. Kanada va Shvetsiyaning ko‘pchilik ko‘llari ekologik
jihatdan o ‘lik hisoblanadi. Tahlillar shuni ko'rsatmoqdaki,