m a s o f a la rin in g k a tta -k ic h ik lig i, s a n o a t k o r x o n a la rid a n
atm osferaga tashlanadigan chiqindi m oddalarning zaharlilik
d a r a ja s ig a ,
m iq d o rig a va te x n o lo g ik ja r a y o n la r n in g
zamonaviyligiga bog'liq bo'ladi.
M D H m am lakatlarida sanitariya him oya m intaqalari beshta
sin fg a b o 'lin a d i: I sinfga tegishli s a n o a t
k o rx o n a la rin in g
s a n ita riy a him oya m asofasi ifloslanuvchi m an b a d a n aholi
turarjoylari chegarasigacha 1000 m; II sinf sanoat korxonalari
uchun 500 m; III sinf sanoat korxonalari uchun 300 m; IV sinf
san oat korxonalari uchun 100 m; V sinf sanoat korxonalari
uchun 50 m. bo'ladi. Ayrim hollarda ushbu himoya masofalarini
ozaytirish yoki qisqartirish zarur bo'lib qolganda sanitar gigiyena
m u a s s a s a la ri m u ta x a s s is la ri va te g ish li d a v la t id o ra la ri
qarorlarig a asosan ularni uch m artagacha kengaytirishi yoki
qisqartirishi mumkin.
D arax tlar zararli m oddalarga qarshi tabiiy to 'siq
vazifasini
m uvaffaqiyatli o 'tay olishlari fanga k o 'p d an m a ’lum. Chang,
aerozol va boshqa t a ’sirchan m o d d ala rn i yashil q alq o n lik
vazifasini o'tayotgan o'sim liklar atm osferadan o'zlariga singdirib
oladilar, ularni hatto zararsiz holatga keltirishlari ham mumkin.
D araxtzo rlar va ko'k alam zo rlar atm osfera havosidagi chang
m iqdorini 2-3 m arta k a m a y tira d i. O lingan m a ’lu m o tlarga
qaraganda, daraxtzorlar havodagi sulfid angidrid gazini o'ziga
s in g d irib o la d i va s u lf a tla rg a a y la n tir a d i. B iro q yashil
m intaqalarni tashkil qilishda alohida e ’tibor berish kerak bo'lgan
m asalalar bor. Yashil to'siqlarni barpo etishda zararli gazlarga,
kislota va ishqorlarga chidamli daraxt ko'chatlarini o'tqazish
katta aham iyat kasbetadi. Shuni aytib o'tish kerakki, atm osfera
havosining ifloslanish darajasi yuqori bo'lgan joylarga mevali
daraxtlarni, sabzavot va poliz ekinlarini ekish maqsadga muvofiq
emas. Chunki o ‘ta ifloslangan havo m uhitida yetishtirilgan
m evalarning tark ibid a zaharli m o ddalarning salm og'i k o 'p
bo'ladi.
Sanitariya-him oya m intaqasining 70%i daraxtzorlar bo'lishi
mumkin. Masalan, I, II, III sinflarga taalluqli sanoat korxonalari
uchun ajratilgan himoya m aydonining 10 foizi biror-bir obyekt
(garaj. kirxona, oshxona va hokazo)
qurilishiga, 20 foizi esa
y o i va yo'lkalar qurish uchun foydalaniladi. IV va V sinflarga
taalluqlilari sanoat korxonalari bilan aholi istiqomat qiladigan
turarjoylar oralig‘idagi himoya masofasi ochiq qoldirilib, uni
o'tloqlarga, daraxtzorlarga aylantirish maqsadga muvofiq.
Sanitariya-him oya m intaqasidagi daraxtlarga eng k o ‘p zarar
y e tk a z a d ig a n t a ’sirch an m o d d a la r kim yo. q o ra va rangli
metallurgiya sanoatlari korxonalaridan ajralib chiqadigan sulfit.
sulfat angidridi, vodorod sulfid, ftor. ammiak. sulfat, azot. brom
kislotalari va boshqalardir. IV va V sinflarga taalluqli sanitariya
himoya m intaqasida o ‘t o'chirish deposi, hammom, korxona.
garajlar, om borlar, o‘quv
yurtlari, laboratoriyalar, avtom obil
tu ra rjo y la ri va b o sh q a la r jo y la s h tirilis h i m um kin. L ekin,
a tm o s fe ra h a v o sin i q o ‘sh im c h a iflo s la n tiru v c h i b o sh q a
obyektlarni, sport klublari va inshootlarini, istirohat bog'larini.
bolalar bog'chasi va yaslilar, m aktablar, davolash va profilaktika
h a m d a s o g 'lo m la s h tiris h m u a s s a s a la rin i q u rish g a ru x sat
berilmaydi. Shaharlarning havosiga m ahallalardagi daraxtzorlar,
b o g 'lar va k o ‘kalam zorlar ijobiy ta ’sir ko'rsatadi.
Dostları ilə paylaş: