M a ’lum otlar shuni ko‘rsatadiki, 0 ‘zbekistdn hududidagi yer
osti suvlarining aksariyati o'ziga xosligi, harorati, kimyoviy va
bakteriologik tarkibi bo'yicha «ichimlik suvi»ga bo‘lgan GOST
talablariga jav ob beradi.
Grunt suvlari
deb yer yuzasiga eng yaqin joylashgan, suv
o ‘tkazm aydigan tog* jinslaridan tashkil topgan qatlam lar ustida
to 'p la n g a n suvlarga aytiladi. U lar asosan tabiiy filtrlanish
natijasida paydo b o ia d i. Bunday yer osti suv havzalarining
bosimi bo'lm aydi. Atm osfera suvlarining m a’lum m aydonda
filtrlanishi yer ostida suvlam ing to ‘planishiga olib keladi. Bu
m aydonni «suv bilan ta ’minlash m intaqasi» deb ataladi. Yer
relyefi botiq b o ‘lgan joylarda grunt suvlari yer yuziga buloq va
chashm a b o ‘lib chiqishi ham mumkin. Buloq va chashm alar
te p a lik la r v a to g ‘la r y o n b a g ‘rid a , p a sq am y e rla rd a k o ‘p
uchraydi. G ru n t suvlari q u d u q lar y ordam ida ham olinadi.
Ularning m iqdori doimo bir xil bo'laverm aydi. U atm osferadan
yog‘adigan yog‘ingarchilikka k o ‘p jih atd an bog'liqdir. G runt
suvlariga iqlim, tog* jinslarining kimyoviy tarkibi va boshqa
omillar ta ’sir etadi. Yer osti suvlarining tarkibida k o ‘p m iqdorda
tuzlar bo'lishi m umkin. G runt suvlari odatda 1,5-2 m etr, goho
3-10 m etr chuqurlikdajoylashadi. G runt suvlarini ifloslanishdan
m uhofaza qilish uchun uning oqim yo‘lini aniqlash kerak bo'ladi.
U ning yer ostidagi zaxirasi uzoq vaqt davom ida yuzadan pastki
q av atg a filtrlan ishi n atijasid a k a tta b o ‘shliqda to 'p la n a d i.
Shuning uchun ham yil fasllarining o ‘zgarishi bilan atm osfera
yog‘inlarining k o ‘p yoki kamligiga qaram ay doimiy suv chiqib
turishi kuzatiladi. Suv zaxirasi ayniqsa qu rg‘oqcbilik davrlarida
juda tez o'zgarishi mumkin. Yer yuzasidagi daryolarning yer osti
grunt suvlariga ta ’siri juda katta. G runt yer osti suvlarining
tark ib i u hosil b o ig a n joyning xususiyatiga b o g‘liq b o ‘lib,
ularning hammasini ham sanitariy a jihatdan bir xil baholash xato
b o ‘lar edi. Shuning uchun ham har bir hududda tarqalgan grunt
su v larining kim yoviy, bak terio lo g ik va fizik x usu siy atlari
sanitariya nuqtai nazardan tekshmlib, so'ngra unga tegishli baho
berilishi tavsiya qilinadi.
Dostları ilə paylaş: