Toshkent farm atse vtikainstituti

Kimyoviy tarkibi. 
Er ustki qismi tarkibida 0,01-0,33% efir 
moyi, S vitamini, karotin, fenilkarbon kislotalar (kofe, xlorogen, 
rozmarin, ferul, protokatex va boshqalar), triterpenlar, flavonoidlar 
(lyuteolin-7-glikozid va boshqalar), 5-10% oshlovchi va boshqa 
moddalar, urug‘ida 20-27% yog1 bor.
Lim ono‘tning efir moyi geraniol, linalool, nerol, famezol va 
ulami sirka kislotasi bilan birikmasi, limonen, pulegol, geranial, 
neral va boshqa terpenlardan tashkil topgan.
Ishlatilishi. 
Lim ono‘t dorivor preparatlari Ibn Sino aytishicha 
yurakni mustahkamlaydi va unga yordam beradi, shuningdek, 
traxoma, xiqichoq tutish, og ‘izdan yornon hid kelishi va boshqa 
kasalliklami davolaydi.
Xalq tabobatida lim ono‘t bilan nevroz, bronxial astma, 
ayollarni toksikoz, klimaks, yurak urishini buzilishi va boshqa 
kasalliklar davolanadi.
Lim ono‘t damlamasi klinik sharoitida sinovlardan o ‘tgan 
va uni tibbiyot amaliyotida tinchlantiruvchi va qon bosimini 
pasaytiruvchi vosita sifatida qo‘llashga 0 ‘zbekiston Respublikasi 
Sog‘liqni saqlash vazirligi tomonidan ruxsat etilgan.
D orivor p re p a ra tla ri. Damlama.
Dorivor limono‘t o‘simligini o‘stirish texnologiyasi
Dorivor limono‘t o ‘simligini 0 ‘zbekistonning barcha tuproq- 
iqlim sharoitida ekib o ‘stirish mumkin. 0 ‘simlikdan yuqori hosil 
yig‘ib olish uchun unga sho‘rlanmagan, mexanik tarkibi o ‘rtacha, 
unumdor, dukkakli va g 'allasimon ekinlardan b o ‘shagan yerlami 
tan!ash tavsiya etiladi.
Dorivor lim ono‘tni bir dalada 5 yilgacha saqlab hosil olish 
mumkin. 0 ‘ simlik ekiladigan yerlami kuzda 25-28 sm chuqurlikda 
sifatli qilib haydaladi. Haydash oldidan gektar hisobiga 20-30 
tonnadan chirigan mahalliy go‘ng va 50 kg dan fosfor o ‘g ‘iti bilan 
oziqlantiriladi. Ekish oldidan yerlam i tekislash, bir yillik va k o ‘p 
yillik begona o ‘tlar urug‘ini kamaytirish maqsadida uzunasiga
127

---

va ko ‘ndalangiga diskali borona bilan 6-8 sm chuqurlikda 
yumshatiladi va molalash lozim bo‘ladi. Lim ono‘t yorug‘sevar, 
namsevar va k o ‘p yillik о ‘simlik bo‘Iganligi uchun urug‘idan yoki 
shingillarini bo‘lib ekish y o ‘li bilan ko ‘paytiriladi. Lim ono‘tni 
mart oyining oxiri yoki aprel oyining boshlarida tuproq harorati 
12-15°S bo ‘lganda ekiladi. UragUami sabzavot ekadigan 
seyalkalarda 2-3 sm chuqurlikda ekiladi. UrugUar tuproqqa bir 
tekis tushishi uchun donador superfosfat hilan aralashtirib ekiladi. 
Gektariga 6 kg urug‘ sarflanadi.
Agar tuproqda nam etarli boUmasa urugUami unib chiqishi 
uchun sug‘ orish j о ‘ у aklari tortilib tezlik bilan sug ‘ oril adi. Urng ‘ lar 
ekilgandan keyin maysalar 10-12 kunda unib chiqadi. 0 ‘simlikda
3-4 ta chin barg hosil bo Uganda qator oralari yumshatiladi va 
20-25 sm oralig‘ida 2-3 tadan о ‘simlik qoldirib yagana qilinadi. 
Dorivor lim ono‘tni shonalash davrida gektar hisobiga 30 kg dan 
azot va 20 kg dan kaliy o ‘g ‘iti bilan oziqlantiriladi. Vegetatsiya 
oxirigacha o ‘simlik 9-10 marta sug‘oriladi. Har 3-4 marta 
sug‘orilgandan keyin, o ‘simlik oralari kultivatsiya qilinadi va 
begona o ‘tlardan tozalanadi.
LimonoU iyun-avgust oyida gullaydi, mevalari iyul-avgustda 
etiladi. Uning xom-ashyolari (er ustki qismi) iyul-avgust oylarida 
о ‘rib olingandan keyin azotli, fosforli va kaliyli o ‘g ‘itlar bilan 
oziqlantiriladi va sug‘oriladi.
Limono‘tning xom-ashyosi juda nozik bo ‘ Iganligi uchun 
tezlik bilan quritilmasa sifati buziladi.
Ikkinchi yili erta bahorda oralari yumshatiladi va begona 
o ‘tlardan tozalanib vegetatsiya davomida gektar hisobiga 70 kg 
azot, 50 kg fosfor, va 30 kg kaliy o ‘g ‘iti bilan oziqlantiriladi 
hamda 7-8 marta sug‘oriladi.
Dorivor lim ono‘t ekilgan maydonlarning gektaridan 1 
tonnagacha barg yig‘ib olish mumkin.