bilan sovutishdir (10°C/sek) tavsiya etiladi. Sirtdagi nuqsonlar jilvirlovchi aylana
orqali olinadi. Qotishmaning xajm bo‘yicha kimyoviy tekisligini ta’minlash uchun
inert atmosferada
950-1000°C haroratda gomogenizatsiya o’tkaziladi.
Ni-Ti-Fe
tarkibli xarbiy samolyotlarda gidravlik trubalarni
ulashda ishlatiladigan
vtulka ilk bor 1971 yilda
«Reyxem Korporeyshen
» (AQSH)da ixtiro qilingan va
qo’llanilgan. Qiruvchi samolyotlarning 300 000 yaqin bo‘gdnlarida bunday
vtulkalar ishlatiladi,
vaholanki, ularni ishdan chiqishi to‘g‘risida xech qachon
murojaat etishmagan. Uni funksional elementi sifatida ichki burtik joyi hisoblanadi.
O‘zida 800 atm. bosimni tutib tura oladigan mustahkam
vakuum birikma
paydo
bo’ladi. Bu birikma payvandlash orqali bajariladi. Payvand birikmada metallni
mustaxkamligining pasayishi va metall bilan payvand chok orasida nuqsonlarning
to‘planishi kabi kamchiliklar bo’lmaydi.
Tibbiyotda
yangi sinf
kompozitsion material
ishlatilmoqda. Bu material
”biokeramika-nikelid-titan”
V meditsinada yangi tur
kompozitsion materiallar
ishlatiladi. Bu kompozitdlar nikel - titan yuqori elastiktiklik va material shaklini
saqlash xossasiga ega bodishini ta’minlasa, boshqasi biokeramika xossasini
ta’minlaydi. Shuningdek jag‘-yuz xirurgiyasida material
shaklini saqlash effekti
bo’lgan materiallar ishlatiladi.
Shu bilan birgalikda tibbiyotda stendlar rentgenenoskopiyasida keng qo’llaniladi.
Funksional kamchiliklarga ega bo’lgan sun’iy paylarni aktivlashtirishda,
sustlashgan vena qon tomirlarini qisishdagi qisqichlarga elektr toki yuborish orqali
reabilitatsiyalash ishlari bajariladi.
Italyan dizayneri yalqov odamlar uchun kun issig‘ida sekund davomida
tirsagigacha yig‘iladigan material ixtiro qildi. Bunday
mato kun sovushi bilan
yana o‘z xoliga qaytadi. Matoni bunday xususiyati material tarkibida
nitinol
ning
(NiTi) borligi bilan izoxlanadi. Bunday matodan tayyorlangan kiyimni
dazmolashga zururiyat bo‘lmay, 30 sekund davomida u yana o‘zini asl xoliga
keladi. Bunday tannarxi yuqori bo‘lgan “yalqovlar kuylagi”
xozirgi kunda
mavjud
.
6.3-rasm. Jag’-yuz xirurgiyasida ishlatiladigan material shaklini saqlash effekti
bo’lgan nikelid titan qotishmasidan yasalgan konstruksiyalar
FranceTelecom» va «Philips» egasini xis-xayojonini ko‘rsatuvchi sensorli simsiz
displeyli egiluvchan usti-boshlar ekspremental modellarini ishlab chiqishdi. Eng
qiziqarlisi kanadalik N. Stedmanni “aqlli” ko‘rpasi 40 ta taktli datchiklar yordamida
xo‘jayinni o‘zi topib, o‘zi uni o‘rab qo‘yadi.
Birqancha amaliyotchilar “aqlli” kiyim atrofidagi shov-shuvlarni sun’iy reklama
hisoblashadi. Biroq koreys davlat ekspertlari bahosiga ko‘ra 2014 yilda jahon “aqlli”
kiyimlar bozori 7 milyard dollarni tashkil etdi. Shu sababga ko‘ra Janubiy Koreya
bu bozor 20% nazoratga olishga, davlat “aqli” kiyimlar bozorini davlat himoyasiga
olinganini e’lon qildi. 2004 yildan boshlab Janubiy
Koreyada bu sohada aktiv
izlanishlar ilmiy-tadqiqot tashkilotlari, universitet hamda tijorat birlashmalari
hamkorligida olib borilmoqda.
Dostları ilə paylaş: