Mövzu 6 Beynəlxalq valyuta-maliyyə münasibətləri

Beynəlxalq İnkişaf Assosiasiyası

 1960-cı ildə yaradılıb, hazırda 162 üzvü var. Bu təşkilata 

üzv olmaq üçün ölkə ilk növbədə BYİB-ə üzv olmalıdır. BİA indiyə qədər ölkələrə 135 milyard 

dollar məbləğində kredit verib. 2002-ci ildə 62 ölkədə həyata keçirilən 133 yeni əməliyyat üçün 

8,2  milyard  dollar  vəsait  xərclənib.  Bu  təşkilat  kreditləri  faizsiz  olaraq  (0,75%  həcmində  yığım 

istisna olmaqla), ödəmə müddəti 10-35 il və güzəşt müddəti 10 il omaqla verir. 

BİA-nın  strukturu  BYİB-in  strukturunu  analoqudur.  BYİB-in  prezidenti  eyni  zamanda 

BİA-nın da prezidentidir. 

BİA-ya  daxil  olan  vəsaitlər  Dünya  Bankına  2,4  milyard  insanın  yaşadığı  78  ən  yoxul 

dövlətə ildə orta hesabla 6-7 milyard dollar faizsiz kredit verməyə imkan verir. Bu dəstək olduqca 

vacib əhəmiyyətə malikdir, çünki həmin dövlətlər bazar şərtləri əsasında borc almaq iqtidarında 

deyillər.  BİA  əsas  ehtiyacların  (təhsil,  səhiyyə,  təmiz  su  və  s)  təmin  olunmasına  çalışır, 

məhsuldarlığın artımını və yeni iş yerlərinin yaradılmasını şərtləndirən investisiyaları dəstəkləyir.  

BİA-nın  kreditləri  yalnız  hökumətlərə  verilir.  Eyni  zamanda  BİA  kreditləri  yalnız 

adambaşına düşən gəliri 875 dollardan aşağı olan dövlətlərə verilə bilər.

 

BİA-nın kreditləri Dünya 

Bankı borclarının təxminən dörddə birini təşkil edir.  

40-a  yaxın  dövlət  BİA-nın  maliyyələşməsində  iştirak  edir.  Donorların  siyahısına  Fransa, 

Almaniya,  Yaponiya,  Böyük  Britaniya,  ABŞ  kimi  inkişaf  etmiş  ölkələrlə  yanaşı,  Argentina, 

Botsvana,  Braziliya,  Macarıstan,  Koreya,  Rusiya  Federasiyası,  Türkiyə  kimi  inkişafda  olan 

dövlətlər də daxildir.  

BİA-nın  borcları  2002-ci  fiskal  ilində  rekord  həddə  çataraq  133  yeni  əməliyyat  üçün  8,1 

milyard  dollar  təşkil  edib  (2001-ci  ildə  134  yeni  əməliyyat  üçün  6,8  milyard  dollar).  BİA-nın 

borclarının  yarıdan  çoxu  Afrika  və  Cənubi  Asiyaya  iqtiqamətlənib.  Afrika  2002-ci  ildə  63  yeni 

əməliyyat üçün 3,8 milyard dollar borc alıb. BİA-nın borclarının üçdə birinə qədəri (2,6 milyard 

dollar) Cənubi Asiyaya istiqamətlənib.  

BİA-nın  investisiya  borcları  5,6  milyard  dollar  həddə  qədər  arıtb.  Buna  Əfqanıstandakı 

təcili  tikinti  işləri,  təhsil,  dövlət  idarəçiliyi  üçün  ayrılan  100  milyon  dollarlıq  BİA  qrantı  da 

daxildir.  

BİA borclarının ciddi hissəsi (44 əməliyyat üçün 2 milyard dollar) təhsil, sağlamlıq, sosial 

xidmətlər,  su  və  sanitariya  kimi  sahələrə  yönəldilib.  Dövlət  idarəçiliyi  ilə