Mühazirə 6.
İstismar keyfiyyətlərinin əsas xarakteristikaları
Bu göstərilən istismar keyfiyyətlərinin bir neçəsi ilə yaxından tanış olaq (avtomobil
nəqliyyatı üçün).
Yanacaq qənaətliliyi -
avtomobilin öz funksiyasını (əsasən daşımaları) minimum yanacaq
sərfi ilə (vahid nəqliyyat işinə və ya yürüşə düşən) yerinə yetirə bilmə qabiliyyətinə deyilir.
Yanacaq qənaətliliyi saatlıq
(Q
c
, kq/saat)
və xüsusi
(g
e
, q/(kVt · saat))
yanacaq sərfləri ilə
qiymətləndirilir.
Xüsusi yanacaq sərfi:
e
c
e
N
Q
g
1000
N
e
-
mühərrikin effektiv gücü, kVt.
Saatlıq yanacaq sərfi:
Q
c
= 3,6G/t,
burada:
G
- sərf edici cihazda verilmiş yanacağın miqdarı, q-la;
t
-verilmiş yanacağın sərf
olunma müddəti, san. ilə.
«Nəqliyyat vasitələrinin texniki istismarı»nda yanacağın sərfi hər 100 km yürüş üçün
normalaşdırılır.
Dinamiklik -
avtomobilin yük və sərnişin daşımalarını minimum vaxtda yerinə yetirə
bilmə qabiliyyətinə deyilir. Dinamiklik avtomobilin dartıcı keyfiyyətindən (dinamiki faktordan),
tormozların effektiv təsirindən, mühərrikin xüsusi gücündən və s. göstəricilərindən asılıdır.
Dinamiklik əsasən texniki və istismar sürətləri ilə qiymətləndirilir:
2
1
t
t
L
v
t
,
n
ist
T
L
t
t
t
L
v
3
2
1
burada:
L
- avtomobilin
1
t
vaxtında getdiyi yürüş, km;
1
t
-
avtomobilin hərəkət vaxtı, saat;
2
t
-
hərəkət gərginliyindən asılı olaraq avtomobilin yol ayrıclarında (bəzən yollarda) dayanma
vaxtlarının cəmidir.
3
t
- yükləmə-boşaltma məntəqələrində və s. səbəblərə görə avtomobilin boş
dayanma müddətlərini nəzərə alır;
n
T
- avtomobilin naryadda (işdə) olma vaxtı.
(texniki sürət avtomobilin hərəkət vaxtındakı orta sürətinə deyilir).
Sərnişin daşımalarında bəzən çatdırma sürətindən də istifadə edilir:
ad
t
t
t
L
v
2
1
,
ad
t
- aralıq məntəqələrdə avtobusun dayanma müddətlərinin cəmidir.
Beləliklə, aydınlaşır ki, hər hansı bir istismar keyfiyyəti bir və bir neçə parametrlə
qiymətləndirilir. Bu parametrlər nəqliyyat prosesində müxtəlif hədlərdə dəyişirlər. Parametrlərin
belə dəyişmə qanunauyğunluqları bütün nəqliyyat növlərinin parametrlərində də müşahidə
olunur.
|