Platon • Kratylos platon

---

PLATON • 

Kratylos

---

PLATON (Atina, MÖ 427/428 - MÖ 347), antik Yunan filozofu ve Batı dünyasındaki 

ilk yüksek öğretim kurumu olarak kabul edilen Atina Akademisi’nin kurucusudur. 

Hocası Sokrates, en ünlü öğrencileri Aristoteles, Ksenokrates ve Heraklitos’tur. En 

bilineni Devlet olan, diyalog biçiminde yazılmış 35 kitabı ve bir mektup derlemesi 

vardır.

Κρατύλος

İletişim Yayınları 2680 • Politika Dizisi 179

ISBN-13: 978-975-05-2512-4

© 2018 İletişim Yayıncılık A. Ş. (1. Basım)

1. BASKI 2018, İstanbul

EDİTÖR

 Ahmet İnsel

KAPAK

 Suat Aysu

UYGULAMA

 Hüsnü Abbas

DÜZELTİ

 Remzi Abbas

BASKI 

Ayhan Matbaası

 · SERTİFİKA NO. 22749

Mahmutbey Mahallesi, Devekaldırımı Caddesi, Gelincik Sokak, No: 6/3

Bağcılar, İstanbul, Tel: [phone] • Faks: 212.445 05 63

CİLT

 Güven Mücellit

 · SERTİFİKA NO. 11935

Mahmutbey Mahallesi, Devekaldırımı Caddesi, Gelincik Sokak,

Güven İş Merkezi, No: 6, Bağcılar, İstanbul, Tel: [phone]

İletişim Yayınları

 · SERTİFİKA NO. 10721

Binbirdirek Meydanı Sokak, İletişim Han 3, Fatih 34122 İstanbul

Tel: [phone] • Faks: 212.516 12 58

e-mail: [e-mail] • web: www.iletisim.com.tr

---

PLATON

Kratylos

Κρατύλος

FRANSIZCADAN ÇEVİREN

  

Cenap Karakaya

HASAN ASLAN’IN ÖNSÖZÜYLE

---

---

İÇİNDEKİLER

ÖNSÖZ

Kratylos: Gerçekliği Araştırmanın Aracı Olarak Dil

H

ASAN 

A

SLAN ...................................................................................................................................

7

KRATYLOS

[veya Adların doğruluğu üzerine]

 ..............................................................

23

---

---

---

25

383a

b

HERMOGENES:

1

 Bak, işte Sokrates karşımızda. Konuşmamı-

zın

2

 konusunu ona da bildirelim ister misin?

KRATYLOS:

 Elbette, nasıl istersen.

HERMOGENES:

 Sokrates, Kratylos varlıklardan her birinin, 

kendi doğasından gelen doğru bir adı bulunduğunu iddia 

ediyor; ad denen şey, bazı kimselerin aralarında anlaşarak, 

konuştukları dilin bir parçasını, bir nesneyi belirtmek için 

kullanmaları sonucunda meydana gelmiş olmayıp, Grekler 

için olsun, Barbarlar için olsun, herkese göre aynı olan bir 

doğru ad varmış. Ben, ona, Kratylos’un onun hakiki adı olup 

olmadığını soruyorum: öyle olduğunu söylüyor. “Peki, Sok-

rates’in hakiki adı nedir?” diye soruyorum. –“Sokrates’tir” 

1 

Babası Hipponikos (az aşağıda [384a] adı geçiyor) Kallias’ın oğlu idi. Thuky-

dides, onu, 426 yılı yazında strategosluk [başkomutanlık] görevinde bulunan 

kişi olarak zikreder (III, 91). Hipponikos, Atina’nın en zengin ve en tanın-

mış ailelerinden birine mensuptu. Kızı Hipparetes, Alkibiades ile evlenmiştir 

(Plutarkhos, Alk., VIII).

2 

Bu başlangıç, Hermogenes ile Kratylos arasındaki konuşmanın bir süreden 

beri devam ettiğini gösteriyor. Hermogenes, bu konuşmayı aşağıda özetleye-

cektir. Hermogenes, Sokrates’i görünce konuşmayı kesiyor. Konuya bu canlı 

girişi, Philebos’un başlangıcıyla karşılaştırabiliriz.

---

26

384a

b

c

diye cevap veriyor– “Başka insanlar için de öyle mi, her bi-

rinin bildiğimiz adı, onun hakiki adı mı?” diyorum. O, bana 

“Herhalde seninki hariç; senin adın Hermogenes değil, ister-

se bütün dünya sana böyle desin” diyor. Bunun üzerine, ne 

demek istediğini öğrenmek için ona sorular sorduğum hal-

de, hiçbir açıklama yapmıyor ve de üstelik, bu konuda giz-

li bir fikri varmış, açıkça söylediği takdirde, beni hemen onu 

onaylamak ve onun tezini desteklemek zorunda bırakacak 

bir bilgiye sahipmiş gibi yapıp, benimle inceden inceye alay 

ediyor. Kratylos’un bu kâhince sözlerine açıklık getirecek 

bir yol biliyorsan, seni zevkle dinlerim. Ve en çok da –eğer 

anlatmak istersen– adların doğruluğu hakkında senin ne dü-

şündüğünü öğrenmek beni memnun edecektir.

SOKRATES:

 Hermogenes, Hipponikos’un oğlu, bir atasözü-

nün dediği gibi: “güzel şeyler güçtürler”, onların doğası-

nı bilmek istiyorsan eğer. Bunun gibi, adların incelenmesi 

de kolay iş değildir. Eğer ben, Prodikos’un ağzından, onun  

–söylendiğine göre– dinleyene bu konu üzerinde eksiksiz 

bir bilgi edindiren elli drahmilik dersini

3

 dinlemiş olsaydım, 

şimdi senin, adların doğruluğu hakkında hakikati bilme-

ne hiçbir engel kalmazdı. Ne var ki, ben ancak bir drahmi-

lik ders dinledim; onun için, bu gibi konularda hakikatin ne 

olabileceğini bilmiyorum. Ama seninle ve Kratylos’la birlik-

te bunu araştırmaya hazırım. Hermogenes adının, senin ha-

kiki adın

4

 olmadığına gelince, bu herhalde Kratylos’un bir 

şakası olsa gerek derim: servet edinme yolundaki çabaları-

nın hep boşa gittiğini düşünerek böyle diyordur belki. Ama 

3 

Bu dersler hakkında bkz. Aristoteles, Retorike, III, 14, 1415b. Prodikos, Keos-

lu yurttaşları tarafından, birçok kez, Atina’ya elçi olarak gönderilmişti. Büyük 

Hippias’ta (282a) onun, belâgatıyle büyük ün yapmış olduğu ve dersleriyle 

muazzam paralar kazandığı anlatılır. Menon’da (96d), Sokrates, Prodikos’un 

derslerine devam ettiğini söyler. Platon, Protagoras’da Prodikos’un dilin doğ-

ru kullanılması konusundaki titizliğinin bir parodisini yapar (337a-c).

4 

Adın anlamı: kazanç tanrısı Hermes’in soyundan. Bu ad, para sıkıntısı içinde 

olan Hermogenes’e pek uygun düşmemektedir (bkz. 408b).