Ca
tışmamazlıqlar
Idar
ələr avtonom ola bilər.
Resursla
rın bölünməsi üstündə idarələr -arası münaqişə ola bilər.
T
əşkilatın koordinasiyası mürəkkəbdir.
3.3.2.5.
Matri
sa təşkilati struktur
Matrisa strukturu t
əşkilati strukturun iki növünü birləşdirir: məhsul verən təşkilati
strukturu v
ə təmiz funksional strukturu. Bu kombinasiya unikal is mühiti ilə nəticələnir.
T
əyinatlar layihə əsasında olanda,bu struktur ən faydalıdır cünki,bu modeldə təşkilati
m
əqsəd və vəzifələrə nail olmağa kömək üçün bir neçə fərqli funksional
səlahiyyətləri
olan peşəkarlar tələb olunacaq.
Tipik olaraq, bu strukturun bir yox,bir neç
ə layihə rəhbəri
olacaq və layihədə isləyən
işçilər layihə rəhbərlərinin hər birinə hesabat verməli olacaq. Ona görə də,matrisa təşkilati
strukturda,informasiya pay
laşması səmərəli və hamar işləməklə ayrılan tapşırıqları həll
etm
ək üçün məcburi olur.
H
ər bir layihənin özünün layihə rəhbəri olacaq və nəticələr haqqında layihə rəhbərinə
f
ərqli qruplar hesabat verəcək. Əldə edilən məhsulun rəhbəri birbaşa təşkilatın rəhbərinə
hesabat verir. Bundan
əlavə,funksional idarə müdiri də olacaq və o uyğun
texniki baza-
nın təmin olunduğunu və yüksək keyfiyyətli iş və təşkilati liderlik təcrübəsi vasitəsilə
t
əşkilatın texniki baxımdan işlək olmasına məsul olacaq.. Matrisa təşkilati strukturların
üstünlükl
əri və çatışmamazlıqları məcmusu üçün aşağıda Haşiyə8-ə baxın:
Ha
şiyə 8: Matrisa təşkilati strukturların üstünlükləri və çatışmamazlıqları
Üstünlükl
əri
Onla
rın işlərinin keyfiyyətinə görə, ixtisaslaşmış idarəetmə qrupu
seçil
ə bilər.
Daha çox
uğur qazanmaq şansı qazanmaq üçün,layihənin ehtiyac-
la
rı peşəkarları isə cəlb etmək üçün yeganə kriteriyadır.
Bir qrupun
üzvü kimi i
şə cəlb olunmuş önəmli adamlar başqa
qrupla
rın da rəhbərliyi altında işlədiyindən,layihə gəlirli olur, çünki layi-
h
ənin xərcləri minimuma enir.
Struktur x
ərclər,zaman və yerinə yetirmə arasında balanslaşır.
Çox az münaqi
şənin baş vermək ehtimalı olur.
K
ənar amillərin layihəyə/tapşırığa təsir etmə şansı az olur.
Ca
tışmamazlıqlar
I
ş amllləri üzərində düzgün anlam olmasa çaşqınlıq və münaqişə
116
ola bil
ər(resursların iki qrup tərəfindən və ya iki
idarədə işləyən bir qrup
t
ərəfindən paylaşması).
Əgər layihə üçün bir neçə layihə rəhbəri tutularsa xərclər arta bilər.
Qrup üzvl
ərinə və ya hətta layihə rəhbərinə verilən müstəqillik
v
ə qərar qəbul etmə səlahiyyəti o deməkdir ki, layihənin vaxtında
yerinə
yetiril
ə bilməməsi şansları vardır.
3.3.2.6.
Strukturun yeni formala
rı
Komanda strukturu. Bu t
əşkilati strukturun işi komanda kimi işləməkdir
v
ə o da həm şaquli,həm də, üfiqi ola bilər.Komandalar da fərdi proseslər və fun-
ksiyalar üz
ərində qurula bilər.
Şəbəkə strukturu. Bu strukturlarda rəhbərliyin məsuliyyəti,elektron media
vasit
əsilə xarici əməkdaşlıq və münasibətləri bir növü koordinasiya və nəzarət
etm
əkdir.
Virtual struktur. Bu
şəbəkə strukturunun uzantısıdır və rəhbərliyə,hər
han
sı geniş fiziki infrastruktur saxlamadan dünyadakı müxtəlif idarələrlə müntə-
z
əm əlaqə qurmağa və saxlamağa imkan verir. Bu təşkilati
strukturun sərhədləri
yoxdur v
ə onun işi tamamilə internetdən asılıdır.
3.3.3.
Strukturlar v
ə korrupsiya
T
əşkilatın strukturları korrupsiyanın inkişafına kömək edir,yoxsa zəiflədir və əgər ca-
vab h
ə olarsa,necə? Bu suallara cavablar üç elementdən asılıdır:
1.
Coğrafi struktur. Mərkəzsizləşdirilmiş təşkilat öz idarələrinə daha çox
s
ərbəstlik verir və bu cür məsafə nəzarəti daha da çətinləşdirir.Beləliklə,korrupsi-
ya m
ərkəzin xəbəri olmadan inkişaf edə bilər.
2.
Polis xidm
ətinin müxtəlif birlikləri arasında müəyyən
dərəcədə mühüm
kiçik bölm
ələrə bölünmələr həmən polis xidməti haqqında ümumi təsəvvürün la-
zımi şəffaflığına maneçilik törədir.Şaquli strukturlar, qərargahın təsir dairəsində
qalan avtonom birlikl
ərə apara bilər və bu birliklərə nəzarət edən lazımi mexaniz-
ml
ərin yaranmasının qarşısını almağa çalışar. Korrupsiyalı fəaliyyətin inkişafının
m
ərkəzin xəbəri olmadan artmasının riski,qapalı təşkilatda açıq təşkilatlarda ol-
du
ğundan böyükdür..
3.
S
əlahiyyət və nəzarət sistemləri struktura güclü şəkildə bağlanacaq və
ona gör
ə də korrupsiyanın inkişafının imkanlarına təsir edəcək.
Nümu
nə1: Polisin mərkəzləşdirilməsi və ya mərkəzsizləşdirilməsi?
Amerika Birl
əşmiş Ştatlarında coğrafiyanın rəngarəng olması polis idarələrinin mər-
k
əzsisləşdirilməsinə kömək edir. Ən mühüm dəyişən isə polisin yerli siyasətin içində kök
salma
sıdır. Çox sayda polis xidmətləri, həmən ərazidə çoxluq təşkil edən əhalini əks
117