Prof. Dr. Serap GÖNCÜ Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Zootekni Bölümü 01330 Adana



Yüklə 101,4 Kb.
Pdf görüntüsü
tarix06.05.2018
ölçüsü101,4 Kb.
#42232


Süt Sığırcılığında Sürü Yönetimi 

Prof. Dr. Serap GÖNCÜ 

Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi  

Zootekni Bölümü 01330 Adana 

 

 Bir  süt  sığırcılığı  işletmesinde  sürü  yönetimi  yavrunun  doğumundan  başlayıp, 

dana,  düve  ve  inek  oluncaya  kadar  ki  aşamalarda  yapılması  gerekenleri 

kapsamaktadır.  

Sürü yönetiminin amacı, hayvanların rahat ve konforunu da dikkate alarak sürüyü 

bir  iş  adamı  yaklaşımıyla  yönetmektir.  Bu  bakış  açısıyla  sürüdeki  hayvan  sayısına 

bağlı  olmaksızın,  bu  hayvanlara  ait  veriler  toplanır,  değerlendirilir,  işletmeye  yönelik 

kararlar  alınır  ve  uygulanması  sağlanır.  Böylelikle  sürü  yönetimi  hiçbir  zaman 

sonlanmayan  bir  döngü  şeklinde  devam  eder.  Hedefleri  belirleme,  kaynakları  tahsis 

etme,  planlama,  uygulama,  değerlendirme  ve  gözden  geçirme  ile  ilgili  konularda 

yöneticinin  kararları  işletmenin  başarılı  ya  da  başarısız  yönetilmesine  neden 

olacaktır. 

Bir  süt  sığırcılığı  işletmesinde  sürü  yönetimi,  yavrunun  doğumundan  başlayıp, 

dana,  düve  ve  inek  oluncaya  kadar  ki  aşamalarda  yapılması  gerekenleri 

kapsamaktadır. 

Sürü yönetiminin amacı, hayvanların rahat ve konforunu da dikkate alarak sürüyü 

bir ekonomik süreklilik bağlamında ve serbest rekabet ortamında başarılı bir şekilde 

yönetmektir.  Bu  bakış  açısıyla  sürüdeki  hayvan  sayısına  bağlı  olmaksızın,  bu 

hayvanlara  ait  veriler  toplanır,  değerlendirilir,  işletmeye  yönelik  kararlar  alınır  ve 

uygulanması  sağlanır.  Böylelikle  sürü  yönetimi  zincirleme  devam  eden  bir  döngü 

şeklinde  devam  eder.  Bir  sürünün   süt  sığırcılığı  bilimsel  kriterlerine  göre  başarılı 

kabul  edilmesi  buzağılama  aralığının  12  ay  olması  ile  ölçülür  diğer  tüm  ölçekler  bu 

veriyi  sağlamada  etkili  olduğu  için  bir  işletmenin  buzağılama  aralığı  ekonomik 

başarıyı  gösteren  bir  kriter  olması  ile  büyük  önem  arz  eder.  12  aydan  ne  kadar 

uzaklaşırsa  o  kadar  hata  var  demek  olup.  12  ay  ideal  değere  ne  kadar  yakın  ise  o 

kadar doğru uygulama var demektir. 



 Doğum 

 

      Doğum öncesi doğum sırası ve doğumdan hemen sonra olmak üzere 3 aşamada 

bu dönem ile ilgili kararları zamanında ve uygun şekilde yapılması gerekir. Öncelikle 

işletmenin  uygun  özellikte  ve  yeter  sayıda doğum  bölmesine ihtiyaç  söz  konusudur. 

100 sağmala sahip bir işletmenin gereksinim duyacağı bölme sayısı biyolojik kriterler 

ve 10 gün süreyle bölmede kalacağı esasından hareketle 4 olarak  hesaplanacaktır. 

Ancak  doğumlarda  mevsimsel  yığılmalar  söz  konusu  ise  bu  sayısı  artırmak  veya 

doğum  bölmesinde  kalma  süresini  kısaltmak  gibi idari  uygulamaları  dikkate  almakta 

fayda vardır. 



 Doğum Sonrası Yavrunun Bakımı 

Doğumdan  hemen  sonra  buzağının  ağız  ve  burnunda  yer  alan  mukozaların 

(sıvıların)  temizlenmesi,  yavrunun  kurulanması  ve  normalde  annenin  doğumdan 

sonrası  kalkıp  yavruyu  yalayarak  kurutması  gerekir.  Ancak  bu  her  zaman  yer  de 

düzey  ve  gerekli  zaman  da  gerçekleşmeyebilir.  Böyle  anlarda  yavrunun  üzerine  az 

miktarda kepek, yem dökülerek yalaması motive edilebilir.  Eğer doğum zorlu geçmiş 

ve  anan  yorgun  düşmüş  ise  temiz  bir  havlu,   kuru  saman,  sap  İle  yavru 

kurutulmalıdır. 

Yavruya  göbek  bakım  uygulaması  yapılmalıdır.  Yavrunun  göbeğine  tentürdiyot 

dökülüp,  bağlanıp  kesilerek  göbek  bakımı  kısa  sürede  yapılarak   yavrunun  hastalık 

kapması  önlenmelidir.  Bu  işlerden  hemen  sonra  anadan  kolostrum  sağılarak 

buzağıya  kontrolü  şekilde  içirilmelidir.  Doğumdan  hemen  sonra  buzağı  annenin 

doğum bölmesi karşısında yer alan bireysel buzağı barınağına alınmalıdır.   

Buzağı Bakımı 

Sığır  sürü  hayvanı  olup  entansif  işletmelerde  yaşamı  boyunca  sürekli  değişik 

gruplarla  sürü  halinde  yaşar.  Bu  nedenle  buzağılı  döneminde  de  küçük  gruplar 

halinde  barındırmak  gerekir.  Ancak  son  yıllarda  sağlık  koruma  ve  hastalıkların 

yayılmasını  engellemek  amacıyla  bireysel  bölmeler  yaygınlaşmıştır.  Buzağıların, 

doğumdan  başlayıp  sütten  kesilinceye  kadar  diğer  hayvanlardan  ayrı  ve  belirli 

mesafede  tutulması  gerekir.  Buzağıların  doğumdan  sonra  buzağılıya  ayrılmadan 

önce  numaralanmış  olması  gerekir.  Bu  amaçla  işletme  numarası  ve  damızlık  sığır 

yetiştiricileri birliği numarası mutlaka vurulmalıdır. 

 İlk  3  günde  annesine  yakın  bölmede  kolostrum  almasına  dikkat  edilmelidir. 

Üçüncü  günden  sonra  işletmenin  buzağı  büyütme  programına  göre  süt  içirme 

programına dâhil edilmelidir. 



Boynuz  Köreltme:  Buzağılar  sütten  kesilmeden  önce  boynuzları  köreltilmiş 

olmalıdır.  Sütten  kesilmeden  1-2  hafta  önce  elektrikli  boynuz  körelticiler  kullanılarak 

yapılması en yaygın uygulamadır. 

Genç Hayvan Bakımı 

 Sütten  kesim  sonrası  genç  hayvanlar  erkek  ve  dişi  olmak  üzere  iki  gruba 

ayrılarak  genç  hayvan  bölmelerine  alınmalıdırlar.  Bu  süre  içinde,  hayvanları  benzer 

yaş  ve  cüsse  gruplarına  göre  ayırarak  barındırmak  sürü  içi  kavgalar  ve  dengeli 

besleme  sağlanabilmesi  açısından  önemlidir.  Bu  gruplamanın  yapılamadığı 

sürülerde,  büyük  danalar,  küçüklere  yem  yedirmeyecek  ve  sürü  içinde  kavgalar  ile 

yaralamalara  neden  olacaklardır.  Bu  dönemlerde  yine  düve  yetiştirme  programları 

çerçevesinde  rasyon  hazırlamak  ve  kontrol  tartımları,  kondisyon  takibi  ile  gelişmeyi 

yakından takip etmek büyük önem arz etmektedir. 

İlk çiftleştirme yaşı 

Genç  hayvanların  ilk  çiftleştirileceği  zamana  karar  verirken  yaşı,  cidagosu  ve 

ağırlığı ile kondisyonuna bakılarak karar verilmesi gerekir. 



 Tohumlama  işleri 

Bu  konuda  düvelerin  yaşı,  cidagosu  ve  ağırlığı  ile  kondisyonuna  bakılması 

ineklerin  ise  buzağılama  tarihinden  sonraki  3.  kızgınlığa  kadar  beklendikten  sonra 

aşım yaptırılmasına izin verilmesi en doğru  yaklaşımdır. Tohumlama konusunda da 

planlı  çiftleştirme  yapılması  gerekir  iken  bu  konu  göz  ardı  edilmekte  ve  sürüde 

yaşanan  problemler  artmaktadır.  Günümüzde  işletmeler  de  kullanılacak  boğanın/ 

spermanın  seçimi  konusunda  bilinçli  yol  izlenmesi  zorunluluk  haline  gelmiştir. 

Sürüdeki bir özelliğin iyileştirilmesi yönünde seçim yapılırken diğer özellikleri dikkate 

alarak karar vermek gerekir. Boğa secimi konusunda işletmelerin kendi koşulları için 

uygun  tercih  yapmaları  ve  boğa  secim  amaçlarının  ekip  çalışması  yapılarak  net 

olarak  ortaya konulması gerekir. Bu konuda yapılacaklar aşağıdaki başlıklar halinde 

özetlenebilir. 

1. Seçilecek boğanın işletmeye ne yönde katkı sağlayacağının belirlenmesi 

2. Boğanın düvelerde mi yoksa ergin ineklerde mi kullanılacağı 

3. Sürüde elde edilen dişilerin kullanım amacı 

4. Elde edilecek erkek buzağıların kullanım amacı 

5. İşgücü olanakları 

6. Yem kaynakları, çevre şartlarının durumu 

7.  Seçilen  boğanın  sürü  özelliklerinden  hangisine  ne  yönde  katkı  sağlayacağı  gibi 

temel  sorulara  cevap  verilmesi  ile  secimde  üzerinde  durulacak  temel  kriterler 

belirlenmiş olacaktır 

Kuruya çıkarma 

İneklerin normalde 305 gün sağılmaları ve 60 gün sağılmadan dinlenmesi istenir. 

Yüksek  süt  verimli  inekler  kuruya  çıkartılırken,  birkaç  gün  öncesinde  yem  ve  su 

miktarı  kısıtlanıp  süt  evrimin  bir  miktar  daha  düşmesi  beklenerek  kuruya 

çıkarılmalıdır.  Bu  düşüşten  sonra  sağıma  son  verilerek  kuruya  çıkarılabilir.  Bu 

dönemde,  meme  içi  antibiyotik  uygulaması  gibi  koruyucu  hekimlik  uygulamaları  da 

ihmal  edilmemelidir.  Kuruya  çıkan  inekte  kondisyon  kontrolü  yapılmalı  doğumu 

yaklaşan  kurudaki  ineğin  sonraki  laktasyon  yavru  gelişimi  ve  buzağılama  sonrası 

metabolik  hastalıklara  karşı  korunması  için  doğuma  2  hafta  kala  hazırlık  dönemine 

başlanmalıdır.   Kurudaki  ineklerin  harekete   ihtiyacı  vardır  ve  bu  sağlanmalıdır. 

Çamur ve gübre özellikle meme için hastalık etkenlerini taşıdığı için çevre temizliğine 

dikkat  edilmelidir.  Sıcak  mevsimler  için  yeteri  kadar  gölgelik  ve  havalandırma 

olanakların sağlanmış olduğundan emin olunmalı 

Sağmal inekler 

Sağılan  inekler  işletmenin  üretken  hayvan  grubunu  oluşturmakta  olup   bu 

hayvanların,  süt  verimleri,  yem  tüketimleri  ve  doğumdan  sonraki  kondüsyon 

durumları  yakından  takip  edilmelidir.  Sürü  yönetiminde  kullanılan  bilgisayar 




programları  bu  konuda  pek  çok  kolaylık  sağlamakta  olup  bireysel  ve  günlük  takibe 

imkan  vermektedir.  Bilindiği  üzere  buzağılama  sonrası  inek  buzağısını  beslemek 

amacıyla  yüksek  miktarda  besin  maddesini  içeren  sütü  vücudundan  dışarı 

atmaktadır. Bu besin maddelerinin hayvanın kısıtlı rumen kapasitesi ile karşılanması 

mümkün  olamadığından  hayvan  bunu  vücudundaki  stokları  kullanarak  karşılama 

eğilimindedir.  Bu  nedenle  bu  dönemde  sürekli  olarak  kilo  kaybeder.  Bu  dönemdeki 

kilo  kaybı  kontrol  altında  tutulamaz  ise  hastalık,  süt  verimi  düşüşü  ve   hayvan 

kayıpları  olarak  yetiştiricinin  karşısına  çıkar.  Bu  nedenle  bu  dönemin  yakın  takip 

altında  geçirilmesi  gerekir.  Sağılan  ineklerde  yemleme,  süt  verimine  göre 

yapılmalıdır.  Bu  amaçla  entansif  işletmelerde  grup  sayısının  artıracak  uygulamalar 

büyük kolaylık sağlar. Ancak böyle bir imkan yoksa işletmede çalışanlara daha çok iş 

düşmekte  buda  kayıplara  neden  olabilmektedir.  Bu  dönemde  diğer  bir  önemli 

uygulamada  kızgınlık  takip  programı  olup  kızgınlık  tespiti  için  bilgisayar  programı 

kullanılmıyorsa  günde  4  kez  kızgınlık  kontrolü  ve  yakından  takip  edilecek  olanların 

listesi ile  ahır içinde  ikincil  belirtilere  göre  kızgınlık  kontrolü  yaparak  kontrol  süresini 

uzatmakta  fayda  vardır.  Özellikle  sıcak  aylarda  kızgınlık  belirtilerinin  günün  serin 

saatlerine kaydığı dikkate alınacak olursa normal  mesai anlayışı içinde kızgınlıkların 

tespitinde yeter başarı sağlanmasının mümkün olmadığı anlaşılmaktadır. 

 Bir  ineğin  iki  doğum  arası  süresi  bu  uygulamalardaki  başarı  ile  belirlenir.  Bu 

nedenle bir işletmenin buzağılama aralığı 12 ayı geçmiş ise sürü yöentim kararlarını 

ve uygulama şeklini yakından incelemesinde fayda vardır. 

Ayda bir ineklere ait süt verim kayıtları alınarak inek tanıtma kartına işlenmeli ve 

uygun laktasyon süt verimi metodu kullanılarak laktasyon süt verimi, laktasyon süresi 

gibi damızlık özellikler gibi önemli veriler tespit edilmelidir. 

Sağmal hayvanlarda özellikle yüksek verimli olanlarda ayak problemi riski yüksek 

olup tırnak bakımı ihmal edilmemelidir.  Ancak ileri gebe olanlarda tırnak kesimi rsikli 

bir iş olup ancak veteriner hekim tarafından ve zaruri ise yapılmalıdır. 

 Kayıtlar 

İşletmenin kapasitesine göre uygun bir kayıt sistemi  mutlaka kurulmuş olmalıdır. 

Sürü yönetiminde doğru kararlar verebilmek ve sürü ıslahı yapabilmek ancak sürü ve 

hayvanlara ait doğru ve yeterli bilgiye sahip olmakla mümkündür. İşletmede tutulacak 

kayıtlar ve çeşitleri değişkenlik gösterebilirse de doğum, aşım, süt kontrolü, besleme,  

ve ölüm ve sağlık uygulamalarını içeren bilgileri sağlayacak şekilde bir kayıt sistemi 

kullanılması  amaca  hizmet  edecektir.  Bu  kayıtların  tutulmasından  ziyade  bu 

kayıtlardan  gerekli  bilgilerin  hesaplanabilmesi  ve  hesaplanan  bilgilerin  sürü 

idaresinde  kullanımı  ile  başarılı  süt  sığırcılığı  yapılabileceği  için  kayıt  tutme  ve 

değerlendirme konusu detaylı bilgi gerektiren bir uygulamadır.                         



Sığırlarda Döl Verim Özellikleri 

Bir işletmede döl verim düzeyini gösteren ölçütler şunlardır: 

İlk  buzağılama  yaşı:  İneklerin  ilk  defa  buzağıladığı  yaştır.  Doğal  olarak  ilk  defa 

damızlıkta  kullanma  yaşına  bağlıdır.  Düvelerin  ilkine  damızlıkta  kullanılma  yaşı; 




hayvanın gelişmesinde, yaşam boyu veriminde ve kondüsyonunda bir gerilemeye yol 

açmayacağı en erken yaştır. 

Bir  hayvanın,  hayatının her gününe  düşen  verimin  maksimum  olabilmesi için, ilk 

buzağılama  yaş  ortalamasının  24  ay  olması  gerekir.  Düvelerde  ilk  tohumlama  veya 

aşım,  hayvanlar  ergin  ağırlıklarının  2/3’üne  ulaştıklarında  yapılabilir.  Ülkemizde 

yetiştiriciliği  yapılan  kültür  ırkı  sığırlardan  Siyah  Alacaların  320-330  kg,  İsviçre 

Esmer’lerinin  325-340  kg  ve  Jerseylerin  250  kg  canlı  ağırlıkta  iken  ilk  defa  gebe 

bırakılmaları önerilmektedir. 

 Buzağılama  aralığı:  Birbirini  izleyen  iki  doğum  arasındaki  süredir.  Buzağılama 

aralığının,  süt  sığırcılığında  optimum  12  ay  olması  istenir.  Bir  sürüde  buzağılama 

aralığı  süresi  ortalamasının  13  ayı  geçmesi  durumunda  nedenler  belirlenip  sorunlar 

giderilmelidir. 

 Servis  periyodu:  İneğin  buzağılamasından  yeniden  döl  tutuncaya  kadar  geçen 

süredir.  Buzağılama  aralığının  12  ay  dolaylarında  gerçekleşmesi  için  servis 

periyodunun  70-90  gün  olması  gerekir.  Servis  periyodunun  70  –  90  günde 

gerçekleşmesi  içinde  inekler  doğumdan  sonra  gözlemlenen  ilk  kızgınlık  yerine,  onu 

izleyen ikinci kızgınlıkta tohumlanmalı ve gebe kalmalıdır. 

 Buzağılamadan  sonraki  ilk  kızgınlık:  Normal  ve  sağlıklı  inekler,  buzağılamadan 

sonraki 40 gün içinde kızgınlık gösterirler. İlk kızgınlık buzağılamayı izleyen ilk 10 gün 

içinde görülebilir. Ancak bu ilk kızgınlık her zaman saptanmayabilir. Çünkü işaretleri 

zayıftır. 

 Buzağılamadan  sonra  ilk  tohumlama:  İdeal  buzağılama  aralığı  olan  365  güne 

ulaşılabilmek  için  tohumlama  veya  aşımların  buzağılamadan  sonra  olabildiğince 

erken  başlatılması  gereklidir.  Buzağılamadan  sonra  her ineğin  belli  bir  süre  dinlenip 

üreme  organlarının  yenilenmesine  ihtiyacı  vardır.  Normal  sağlıklı  inekler 

buzağılamadan  sonraki  40.  günden  sonra  başarı  ile  tohumlanabilir  veya  boğaya 

verilebilir.  Bununla  beraber  bu  gibi  erken  tohumlama  ve  aşımlarda  gebelik  oranı 

düşüktür (% 40-50 veya daha az). Buzağılamadan sonra ilk tohumlama veya aşımın 

60. gün civarında yapılması halinde gebelik oranı daha yüksek olur (%60 - %70). 

 İki  kızgınlık  arası  süre  ve  tohumlamalar:  İki  kızgınlık  arası  süre  ortalama  21 

gündür.  Eğer  bir  inek  yapılan  tohumlama  veya  aşımdan  sonra  gebe  kalmazsa 

ortalama  21  gün  sonra  tekrar  kızgınlık  gösterir.  İnek  ya  da  düvelerde  kızgınlık 

sürelerinin  başlangıcını  saptamak  zordur.  Kızgınlık  süreleri  farklı  olabileceğinden 

kızgınlığın ne zaman başladığı iyi bilinmelidir. Kızgınlığın başlangıcı hakkında doğru 

bir  bilgiye  sahip  olabilmek  için  iyi  ve  düzenli  kızgınlık  kontrolleri  yapılması  şarttır. 

İneklerde kızgınlık yaklaşık 18-24 saat sürmektedir. Kızgınlık başlangıcını takip eden 

12. ile 18. saatler arasında yapılan tohumlamalar başarılı bir döl verimi için en uygun 

zamandır. 

 Gebe  kalma  oranı:  Buzağılamadan  sonraki  ilk  tohumlama  ya  da  aşımda  gebe 

kalma oranı çiftliğin döl verimliliğini gösteren önemli bir ölçüttür . Gebe kalma oranı, 

sürü  düzeyinde  ilk  aşım  ya  da  tohumlamada  gebe  kalanların  oranını  veren  bir 

ölçüttür.  Ancak  bu  ölçüt;  tohum  kalitesi,  ineğin  sağlığı,  tohumlama  zamanı,  sperma 

taşıma ve tohumlama tekniğine bağlı olarak değişmektedir. 



 Gebelik  başına  tohumlama  sayısı:  Bir  sürüde  her  bir  gebelik  için  gerekli  olan 

ortalama  tohum  veya  aşım  sayısı  olup,  ideali  1’dir.  Ancak,  buna  ulaşmak  mümkün 

olmaz.  Normal  ortalama  değer  1.3-1.6  olarak  kabul  edilir.  Bu  değerin  1.7’yi  aşması 

sürüde üreme gücünün düşük olduğunu gösterir. 

 Buzağılama  oranı  (doğan  buzağı  oranı):  Sürü  düzeyinde  toplam  inek  sayısına 

göre yılda doğan buzağı oranını tanımlar. İyi yönetilen işletmelerde buzağılama oranı 

%  90'ın  üzerindedir.  %  80-90  oranı  orta,  %  80'nin  altındaki  sürülerde  sorun  olarak 

kabul edilir. 

 Üreme  etkinliği:  Bir  ineğin  gebe  kalıp  canlı  bir  buzağı  doğurabilme  yeteneği 

üreme  etkinliği  olarak  tanımlanabilir.  Sığırların  her  yıl  buzağı  vermesi  ilkesine  göre 

düzenlenmiş  bir  ölçüttür.  Sürüde  inek  başına  yılda  ortalama  bir  canlı  buzağı  elde 

ediliyorsa,  üreme  etkinliği  %  100'  dür.  Üreme  etkinliği  için  %  75-85  değeri  uygun 

sayılır. Yukarıda anlatılan ölçütlerin ideal koşullar altında optimal değerleri aşağıdaki 

çizelgede verilmiştir.  

Çizelge1. Sürü Üreme Etkinliği Ölçütleri.  

Döl verim kriterleri 

Optimal 

Değer 


İlk damızlıkta kullanılma yaşı (ay) 

14-16 


İlk buzağılama yaşı (ay) 

23-26 


İlk kızgınlık görülene kadar geçen süre (gün) 

<45 

İlk aşım için geçen süre (gün) 



<70 

Servis periyodu (gün) 



<110 

Buzağılama aralığı (ay) 

12,5-13 

Gebelik başına aşım sayısı (sayı) 



<1,7 

İlk aşımda gebelik oranı (%) 

60 

İkinci aşımda gebelik oranı (%) 



80 

Üçüncü aşımda gebelik oranı (%) 

90 

Düşükler (%) 



<5 

Sonun atılmaması (%) 



<8 

Metrit (uterus enfeksiyonu) (%) 



<10 

Yumurtalık kistleri (%) 



<10 

  

Başarılı Süt Sığırcılığı İçin  

 Bu  çalışmada  süt  sığırı  yetiştiricisi  için,  sürü  yönetiminde  üzerinde  önemle 

durulması gereken temel konular özetlenmiştir. 



 Sağlık Koruma Önlemleri 

Süt  sığırcılığında  sağlık  koruma  önlemleri,  hastalık  ve  bakteriyel   bulaşıktan 

korunmak için temel önlemler alınması olarak tanımlanabilir.  



Sürüye getireceğiniz yeni hayvanların orijinlerini araştırın. Satın almadan önce o 

hayvana  ait  aşı  kayıtları  ve  genel  sağlık  bilgilerini  içeren   sağlık  kayıtlarını  kontrol 

edin. 

Sürüye  yeni   gelecek  hayvanları  2  hafta   sürüden  ayrı  tutun.  Bu  esnada,  bu 



hayvanları herhangi bir stres veya hastalık belirtileri bakımından gözlem altında tutun. 

Gübreyi ahır binalarının uzağında muhafaza edin. Bu basit gelebilir, ancak gübre 

ahıra  değişik  kaynaklardan  gelebilir.  Ahıra  gelen  ziyaretçilere,  ahırı  gezerken  bir 

kullanımlık  botlar  veya  işletmeye  ait  olan  bot  temin  edebilirisiniz.    Başka  çiftliklerle 

orta  kullanılan  aletlerin  çok  iyi  bir  şekilde  tamamen  dezenfekte  edilmesine  dikkat 

edin.  Çiftliğe  malzeme  veya  hayvan  taşıyan  traktör  veya  kamyonların  çiftliğe 

gelmeden  önce  dezenfektan  solüsyondan  geçerek  tamamen  temizlenmesini 

sağlayın. 



 Günde Yapılan Sağım Sayısı 

Günde  3  sağım,  süt  verimini  artırmasının  yanı  sıra  süt  kalitesini  de 

iyileşmektedir.   Cornel  Üniversitesinde  yapılan  bir  çalışmada  günde  3  kez  sağılan 

ineklerin süt Somatik Hücre sayısının günde 2 kez sağılanlara göre %30 daha düşük 

olduğu  belirlenmiştir.  Günde  3  sağım  uygulaması,  bakteri  ortalama  frekansı  ile 

gösterildiği  gibi  meme  sağlığını  da  iyileştirmektedir.  Bu  çalışmada,  günde  3  kez 

sağılan  grupta  bakteri  frekansı  %24  iken  günde  2  sağım  yapılan  grupta  %34  ün 

üzerinde olduğu belirlenmiştir. 

 Serinletme Uygulamaları 

Auburn  Üniversitesinde  yürütülen  bir  araştırma  sonucunda  bildirildiği  gibi, 

ineklerin serinletilmesi çalışmalarında fanlarla beraber su kullanımının süt verimini ve 

yem  alımını  artırdığı   belirlenmiştir.  Fanla  serinletme  yapılan  grup  ile  sprinkler  ve 

fanın  birlikte  kullanıldığı  grup  (  yemlik  yeri  üzerine  yerleştirilmiş)  iki  yıl  süre  ile 

karşılaştırılmıştır. Su ile fanın birlikte kullanıldığı grubun  sade fanla soğutulan gruba 

göre, günde  7.5 pound daha fazla süt verdiği belirlenmiştir. 

 Hayvan Davranışları 

İnekler  sürprizlerden  hoşlanmazlar.  Eğer  ineğiniz,  sağım  yerine  doğru  isteksiz 

yürüyor  ve  kapı  ve  geçiş  yerlerine  doğru  gitmekten  çekiniyorlarsa  size  birşeylerin 

yanlış  olduğunu  söylemeye  çalışıyorlar  demektir.  Colorado  state  Üniv.  de  öğretim 

elemanı  olan  Temple  Grandin,   buzağı  veya  ineğiniz  bir  şeyler  yapmaktan 

çekiniyorlarsa, özellikle sağım grubuna, bölmeye yeni alınmış olan yeni bir inek daha 

geldiğinde, aşağıdaki durumları sürü içerisinde kontrol edin 

 Karanlık  giriş  veya  geçit  yerleri:  Hayvanlar  aydınlık  bir  yerden  karanlık  bir  yere 

gitmeyi istemezler. 

 İleriye doğru herhangi bir  hareket: inekler önüne ani birşey çıkması  veya orada 

ani hareket eden birşeyin gözlerine çarpması   durumunda o tarafa gitmek istemezler. 




 Gölge ve parlak noktalar: inekler önlerinde üniform ışık olan bir bölge olmasını 

isterler. Genellikle gölge ve parlak ışıklı yerlerden çekinirler. 



Yansımalar: Eğer inekler kendi yansımalarını bir su birikintisi veya parlak metal 

yüzeyde görürlerse şaşırır ve ilerlemek istemezler. 



Sallanan nesneler: Normal dışı bir nesnenin, duvara asılı bir boyun zinciri veya su 

hortumunun varlığı ineğin durup bunu araştırmasına neden olacaktır. 



Sıkışık veya boşta sallanır halde bir kapı: sürekli ses yapan gürültü çıkaran, 

çarpan bir kapı inekleri rahatsız edecektir. İnek bu sesleri duyduğunda, belkide 

ilerlemeyi reddecek, fırlayıp kaçmaya çalışacaktır. 

Sıcaklık farkı: Eğer iki bölme arasında çok belirgin sıcaklık farkı olursa inek bu iki 

kısım arasında geçişi ret edebilir. 

 Ani Değişikliklerden Sakının 

Penn  State  Universitesinde  süt  sığırcılığı  uzmanı  olan  Stephen  Spencer  ın  bir 

araştırmasında,  yeni  bir  alet  veya  ekipmana  alıştırma  periyodunun  bırakılmasının 

stresi  azalttığı  belirlenmiştir.  Bu  araştırıcının  denemesinde,  50  sağmal  inek  yeni 

sağım  salonuna  bir  hafta  boyunca  orada  sağılmadan  getirilmişler  diğer  grup  ise  ilk 

girişlerinde  sağılmışlardır.  Süt  verim  miktarları  bakımından  iki  grup  arasında  fark 

olmadığı ancak sağım yerine alışması izin 

verilen  grubun,  hayvanda  stresin  en  yaygın  kriteri  olan,  lenfosit:nötrofil  oranının 

%8 daha düşük olduğu belirlenmiştir. 

 Yavaş Sağılan İnekleri Bir Gruba Toplayın 

Sağım  salonunda  etkenliği  iyileştirmek  için  Petaluma,   California  lı  yetiştirici 

George  McClelland  sütünü  yavaş  salan  inekler  için  ayrı  bir  grup  oluşturmuştur.  12 

dakikadan  daha  uzun  sürede  süt  veren  bütün  inekler  bu  özel  yavaş  sağılan  gruba 

alınmaktadır.  Değişiklik  sonrası  süt  sağım  süresi  diğer  her  bir  grup  için  yarım  saat 

kadar kısalır. 

 Kağıt Peçete Yerine Bez Havlu 

Cornell  Üniversitesinde  yürütülen  bir  çalışmada,  meme  başlarının  temizliği  ve 

kurulanmasında  havlu  kullanmanın  kâğıt  peçete  kullanmaya  göre  daha  avantajlı 

olduğu  belirtilmektedir.  14  sürüde  yürütülen  araştırma  sonuçlarına  göre,   havlunun 

görünüşünün  kaşıt havluya göre çok çok iyi olduğunu  bildirmektedir. Bir diğer konu 

havlunun kağıt havluya göre daha ucuza gelmesidir.  

Kumaş  havlu  alıp  kullanmak  (  endüstriyel  çamaşırhane  çıkışlarında  reddedilen 

havluların  deterjanların,  ve  endüstriyel  yıkayıcı  ve  kurutma,  yıkayıcı  ve  kurutucunun 

garantisi  dahil  )  1.5   cente  mal  olmaktadır.  Diğer  yandan  kağıt  havlular,  satın  alma 

fiyatı  dahil  kullanım  3.5  cente  mal  olmaktadır.   Fiyat  karşılaştırmasında  esas  alınan 

kriterler 



 

 

İneklerin günde 3 kez sağıldıkları 



 

bir bez havlunun iki inek için kullanıldığı, bez havlunun bir tarafı bir inek için ve 

diğer  tarafı  da  diğer  inek  için  olmak  üzere.  Bir  kağıt  havlu   bir  inek  için 

kullanıldığı, 

 

bez  havlular  deterjanlarla  iyice  yıkandıklarında  kağıt  havlu  kadar  etkin  iş 



görmektedirler.  Ayrıca  ineklerin  makineden  çıktıktan  sonra  ılık  ve  hafif  nemli 

bez havludan daha çok hoşlandıkları belirlenmiştir. 

 

Havlunun  biraz  nemli  tutulmasının  bazı  şartları  vardır,  eğer  çiftlik  bulaşıcı 



mastitis problemi ile mücadele ediyorsa, bez havlular ineklerde kullanılmadan 

önce  kurutulmalıdır.  Diğer  yandan,  Galton,   patojenler  doğada  normalde  de 

vardırlar,  bu  nedenle  bez  havluların  nemli  olmasında  problem  olmamalıdır 

demektedir 



 Yağışlı Havalar İçin Plastik Giysi 

Plastik  eldivenlere  ek  olarak,  sağım  giysilerine  plastik   kıyafetlerde  eklenmelidir. 

Michigan,  Ionia  da  veteriner  olan  Keith  Sterner,   müşterilerini,  yağışlı  havalarda 

plastik  kıyafetler  giymeye  teşvik  etmektedir.  Plastik  giysiler,  sağım  aletleri  ve 

memeden  sağım  sırasında  damlayan   bakteri  ve  kirleri  uzak  tutmaya  yarar.  Pahalı 

olmayan  giysiler  hayvancılık  alet  ekipmanı  satan  dükkanlardan  veya  bu  işin 

pazarlamasını yapanların kataloglarından temin edilebilir. 

  Mastitisli Sütleri Ayrı Sağma Özelliği Olan Sağım Makineleri 

Süt  tankından  mastitisli  olduğu  belirlenen  meme  lobunun  sütünü  uzak  tutan  

düzeneğe sahip olan sağım  makinası Wisconsinin bir sürüsünde yılda yaklaşık 700  

dolar kar bırakacaktır. 

 Kaliteli  süt  ayırıcı  (genellikle  meme  lobu  sağıcısı  olarak  bilinir)  makine  kullanan 

bir  işletmede,  her  birisi  ortalama  750.000  SHS  na  sahip  olan  4  ineği  olsun.  Hangi 

meme  lobunda  problem  olduğu  test  ile  belirlendikten  sonra,  mastitis  olan  meme 

lobundan  alınan   sütü  kovaya,  diğer  üç  meme  lobunu  da  süt  tankına  gönderen 

borulara alacaktır. Sonuç olara 40 ineklik bir sürüde, SHS puanı350.00 den 150.000 

ne düşürdüğü için  işletme aylık 508.97 dolar ek bir gelir sağlamış olacaktır. İşletme 

ayrıca,  protein  içeriği  teşvik  primi  alacağı  içinde  avantajlı  olur.  İşletmeci  sadece 

meme lobu sağıcısı ve mastitis testi için maliyeti söz konusudur. 

Güç Kaynağı  Kontrolü 

Mekanize  çalışan  bir  işletmede  elektrik  kesintileri  işlerin  aksamasına  nede  olur. 

Üstelik  süt  sığırcılığı  gibi  bir  işletmede  süt  zamanında  memeden  alınmadığında 

problem  çıkabilecek  özellikte  ise  mutlaka  işletmede  bir  güç  kaynağı  bulundurması 

gerekir.  Bu  nedenle  kullanılan  güç  kaynakları  hemen  devreye  girebilecek  özellikte 

olmasına dikkate edilmelidir.  

 Güç  kaynağının  kapasitesi,   kritik  konumda  olan,  örneğin,  vakum  pompası, 

ışıklar,  soğutma  ünitesi  gibi  ekipmanlar  dikkate  alınarak  hesaplanmalıdır.  Kontrol 

panelinde  belirli  grupta  yer  alan  ekipmanların  bir  araya  toplaması   iş  etkenliğini 



artırmada yardımcı olacaktır. Ayrıca sizin orada olmadığınızda elektrikler kesildiğinde 

personelinizin güç kaynağını hareket geçirecek bilgiye sahip olduğundan emin olun. 

 Gübreyi Değerlendirmede 8 Nokta 

Eğer  işletmenizde  gübre  kullanımının  etkenliğini  kontrol  etmek  istiyorsanız, 

aşağıdaki 8 noktayı kontrol etmeniz yeterli olacaktır. 

1.   Gübre  atacağınız toprağın,  analizi  yaptırın. Analiz için  en  uygun  zaman,  geç 

sonbahar  ve  erken  ilkbahar  dönemleridir.  Test  sonuçları,  size  gübre  atmayı 

düşündüğünüz toprağın ne kadar kalsiyum, fosfor , potasyum, magnezyum ve 

azot içerdiğini verecektir. 

 Süt sığırcılığı işletmenizde elde ettiğiniz gübrenin de analizini yaptırın. Gübre 

örneğini her zaman tarlaya atmadan önce yaptırın. BU test analiz sonucu yine 

gübrenin içerdiği besin maddelerini kompozisyonu ile organik madde ve su içeriğini 

de verecektir. 

 Gübreyi ne zaman atmanız gerektiğini belirleyin, gübre uygulamada zaman her şey 

demektir. 

  Ne kadar gübre atacağınızı belirleyin, her sahada ekeceğiniz ürünün besin madde 

gereksinimi, toprak analiz sonucu ile gübre analiz sonucu size bu hesapta yardımcı 

olacaktır.  

Gübre dağıtıcısının, kalibre  edilmesi gerekir. Kalibre edilmemiş bir gübre dağıtıcısı 

ile arazinin  bazı yerlerine çok  bazı yerlerine az gübre atılması söz konusu olabilir. 

Gübre dağıtıcısının yılda bir kez veya en azından gübre kompozisyonu değiştiğinde 

kalibre edilmesi iyi olur. 

  Gerektiği kadar gübre kullanın. Doğal gübrelerin dışında kullandığınız gübrenin 

doğa için ek bir madde olduğunu unutmayın. Bu nedenle gübreleme öncesi  yetkili 

ürün danışmanı veya  aganta ile görüşünüz.  

Depolama şeklinizi kontrol edin, gübre saklama yerinde gübrenin kaliteli olarak 

muhafazasına dikkat edin. 

  Yıllık besin düzenlemesi planınızı kontrol edin. Bu size yıl içinde hayvan sayısında 

artış, veya araziyi varlığınızdaki değişikliklere göre yeni plan geliştirmenize olanak 

sağlayacaktır.  



Karlı Büyüme İçin Rehber 

Gelecekte  büyümek  öncekinden  çok  daha  fazla  dikkat  ister.   Süt  sığırcılığı 

işletmelerinde  bütün  yatırımların  dikkatlice  araştırılması  ve  ihtiyatlı  fiyat  kontrolü  

kuruluşta  hesaplanmalıdır.  İşlerini  büyütmek  isteyen  yetiştirici  için  öneriler  aşağıda 

sırlanmıştır 

 



 

Başarıyı  etkileyen  kritik  noktaları  ve  kontrol  metotlarını  bilin.  İşinizin  zayıf  ve 

kuvvetli noktalarını bilin 

 

 Artan  kara  odaklanın.  Sürü  büyüklüğü  karlılığı  etkileyen  faktörlerden  sadece  



birisidir.  Pek  çok  çiftçi  sadece  maliyeti,  verim  miktarının  artışı  ve  düşük  geri 

ödemesi  olan  veya  karlı  üretim  yapamayan   ineklerin   ayıklanması  konuları 

üzerinde durarak daha karlı işletmecilik yapabilmektedirler. 

 

En büyük geri dönen geliri oluşturan değerlerde artıştır. İnekler, hissedilen en 



büyük değer artışını gösteren işletme demirbaşı olmaktadır. 

 

Nakit birikimler borçla edinilen kaynaktan daha ucuzdur.  



 

Geleceği bir fırsat olarak görün Başarınızı planlayın. Pozitif bakış açısı ve açık 

fikirli olun yenilikleri öğrenmeye ve uygulamaya  açık olun.  

 

İşinizi sevin. Sizin ve aileniz için önemli olan şeyleri yapmak için zaman ayırın. 



 Maliyet Kontrol Yolları 

Yem,  işçilik,  makine  ve  bina  amortismanı  toplam  süt  maliyetinin  ¾  veya  2/3’ünü 

oluşturmaktadır.  Eğer  maliyeti  kontrol  altına  almak  istiyorsanız  aşağıda  sıralanan 

noktalara dikkat edin.  

 

Girdi  temini  için   üretici  grubu  oluşturun.  Bütün  üreticileri  mısırdan  semene 



kadar  pek  çok  girdi  kullanmaktadırlar.  Bir  grup  olarak  bir  araya  geldiğinizde 

daha büyük miktarlarda ve daha uygun fiyata alma şansınız olur. 

 

Alet ekipmanı mümkün olduğunca ortak kullanmaya çalışın, Ürünlerin ekilmesi 



ve  hasadı  için  bütün  aletlerin  satın  alınması  çok  büyük  maliyeti 

gerektirmektedir.  Aletlerin  paylaşılması  ile,  üretici  kendi  yatırım  maliyetini   ve 

amortisman giderini düşürmüş olmaktadır. 

 

Yayım servisleri  danışmanlığında iş kolunu oluşturmaya çalışın. Uzman ve bu 



işle  uğraşana  kişilerin  görüşünü  olmak  ufkunuzu  genişletmeye  yardımcı 

olacaktır. Eğer çevrenizdeki birisi üretimini sizden biraz daha ucuza getiriyorsa 



sebebi konusunda konuşarak fikir geliştirebilirsiniz. 

 

Yüklə 101,4 Kb.

Dostları ilə paylaş:




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə