Psixiatriya yardımı haqqında
AZƏRBAYCAN RESPUBLİKASININ QANUNU
Bu Qanun Az
ərbaycan Respublikasında psixiatriya yardımı göstərilməsi
sah
əsində yaranan münasibətləri tənzimləyir, bu sahədə hüquqi və fiziki şəxslərin
hüquq v
ə vəzifələrini müəyyən edir.
I f
əsil
Ümumi müdd
əalar
Madd
ə 1. Əsas anlayışlar
1.0. Bu Qanunda istifad
ə edilən əsas anlayışlar aşağıdakı mənaları ifadə edir:
1.0.1. h
əkim-psixiatr - qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada
psixiatriya f
əaliyyəti ilə məşğul olan mütəxəssis;
1.0.2.
baş psixiatr - psixiatriya yardımı sahəsində ərazi üzrə müvafiq icra
hakimiyy
əti orqanı tərəfindən təyin edilən mütəxəssis;
1.0.3.
hospitallaşdırma - şəxsin psixiatriya müəssisəsinə (psixonevroloji
mü
əssisəyə) müayinə və müalicə məqsədi ilə yerləşdirilməsi;
1.0.4. qeyri-
könüllü hospitallaşdırma – bu Qanunla müəyyən edilmiş
əsaslar olduqda, cinayət törətməmiş ağır psixi pozuntusu (xəstəlik) olan şəxsin onun
irad
əsindən asılı olmayaraq bu Qanunla və Azərbaycan Respublikasının Mülki-
Prosessual M
əcəlləsi ilə müəyyən olunmuş qaydada məhkəmənin qərarı əsasında
psixiatriya mü
əssisəsinə müayinə və müalicə məqsədi ilə yerləşdirilməsi;
1.0.5. m
əcburi hospitallaşdırma (tibbi xarakterli məcburi tədbirlər) -
anlaqsız vəziyyətdə cinayət törətmiş və ya cinayət törətdikdən sonra psixi xəstəliyə
tutulmuş, yaxud anlaqlılığı istisna etməyən psixi pozuntu vəziyyətində olan
şəxslərin Azərbaycan Respublikasının Cinayət Məcəlləsi və Azərbaycan
Respublikasının Cinayət-Prosessual Məcəlləsi ilə müəyyən olunmuş qaydada
m
əhkəmənin qərarı əsasında psixiatriya müəssisəsinə müayinə və müalicə məqsədi
il
ə yerləşdirilməsi;
1.0.6. m
əlumatlandırılmış razılıq – pasiyentin və ya onun qanuni
nümay
əndəsinin müalicə haqqında könüllü qərar qəbul etdiyini, müalicənin
m
əqsədləri və faydası, müalicə tədbirlərinin həcmi, müddəti və metodu, ehtimal
olunan riskl
ər, həmçinin müalicədən imtina və onun dayandırılması imkanı barədə
ona t
əqdim edilmiş məlumatı başa düşdüyünü bildirməsi;
1.0.7. t
əxirəsalınmaz psixiatriya yardımı - şəxsə psixiatriya yardımının
gecikdirilm
əsi onun özünün, yaxud başqa şəxslərin həyat və sağlamlığına təhlükə
yaradarsa, h
əkim-psixiatrın (həkim-psixiatr komissiyasının) qərarı əsasında
göst
ərilən psixiatriya yardımı;
1.0.8. pasiyent - psixi pozuntu v
əziyyətində olan və ya psixiatriya
yardımından istifadə edən şəxs;
1.0.9.
psixiatriya yardımı - pasiyentin psixi vəziyyətinin müayinəsini, psixi
pozuntusunun diaqnostikasını, müalicəsini və profilaktikasını, psixo-sosial
reabilitasiyasını özündə birləşdirən ixtisaslaşdırılmış tibbi yardım növü;
1.0.10. psixiatriya mü
əssisəsi (psixonevroloji müəssisə) - psixiatriya
yardımı sahəsində qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada fəaliyyət göstərən
tibb mü
əssisəsi və ya onun bölməsi;
1.0.11. psixi pozuntu (x
əstəlik) – sosial uyğunlaşmanın və səhhətin
pozul
ması ilə müşayiət olunan, kliniki ifadə olunmuş psixopatoloji davranış forması.
Madd
ə 2. Psixiatriya yardımı haqqında Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyi
Psixiatriya yardımı haqqında Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi
Az
ərbaycan Respublikasının Konstitusiyasından, "Əhalinin sağlamlığının
qorunması haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunundan, bu Qanundan,
dig
ər normativ hüquqi aktlardan və Azərbaycan Respublikasının tərəfdar çıxdığı
beyn
əlxalq müqavilələrdən ibarətdir.
Madd
ə 3. Psixiatriya yardımı göstərilməsinin əsas prinsipləri
Psixi pozuntu v
əziyyətində olan şəxslərə tibbi və sosial yardım göstərilməsi
dövl
ət təminatı, qanunçuluq, humanistlik, insan və vətəndaş hüquqlarına və
azadlıqlarına əməl edilməsi prinsipləri əsasında həyata keçirilir.
Madd
ə 4. Bu Qanunun tətbiq dairəsi
4.1. Bu Qanun Az
ərbaycan Respublikasının ərazisində psixiatriya yardımı
alan, habel
ə psixiatriya yardımı göstərən hüquqi və fiziki şəxslərə şamil olunur.
4.2. Az
ərbaycan Respublikasında daimi yaşayan vətəndaşlığı olmayan şəxslər
psixiatriya yardımı üzrə bu Qanunda Azərbaycan Respublikasının vətəndaşları üçün
n
əzərdə tutulmuş bütün hüquqlardan istifadə edirlər.
Madd
ə 5. Psixiatriya yardımının könüllülüyü
5.1. Bu Qanunun 11-ci v
ə 12-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş hallar istisna
olmaqla, şəxsin özü müraciət etdikdə, ona psixiatriya yardımı göstərilir.
5.2. 16 yaşına çatmamış və ya qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada
f
əaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab edilən şəxslərə psixiatriya yardımı onların
valideynl
ərinin və ya qanuni nümayəndələrinin razılığı (xahişi) ilə bu Qanunla
n
əzərdə tutulmuş qaydada göstərilir.
5.3. Psixiatriya yardımı məlumatlandırılmış razılıq əsasında həyata keçirilir.
Bu razılıq hədə-qorxu və zor tətbiq edilmədən alınır, yazılı formada sənədləşdirilir,
pasiyentin özü v
ə ya onun qanuni nümayəndəsi və həkim-psixiatr tərəfindən
imzalanır.
Madd
ə 6. Psixi pozuntusu olan şəxslərin hüquqları
6.1. Psixi pozuntusu olan şəxslər Azərbaycan Respublikasının
Konstitusiyasında nəzərdə tutulmuş bütün hüquq və azadlıqlara malikdirlər.
6.2. Psixi pozuntusu olan şəxslərin hüquq və azadlıqlarının
m
əhdudlaşdırılmasına yalnız qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş hallarda yol verilə
bil
ər.
6.3. Psixi pozuntusu olan şəxslər aşağıdakı hüquqlara malikdirlər:
6.3.1. l
əyaqətlərinin alçaldılmasına yol verilməməsi və humanist münasibət
b
əslənilməsi;
6.3.2. dövl
ət tibb müəssisələrində sanitariya-gigiyena tələblərinə cavab verən
şəraitdə pulsuz psixiatriya yardımı almaq;
6.3.3. öz hüquqları barədə, habelə psixi pozuntu və tətbiq edilən müalicə
üsulları haqqında məlumat almaq;
6.3.4. psixiatriya stasionarında müayinə və müalicə üçün zəruri olan
müdd
ətdə saxlanılmaq;
6.3.5. tibbi göst
ərişlər əsasında mümkün olan bütün müalicə növlərini almaq;
6.3.6. t
əxirəsalınmaz psixiatriya yardımı göstərilməsi, habelə məcburi və
qeyri-
könüllü hospitallaşdırma halları istisna olmaqla, psixiatriya yardımı göstərmək
hüququ olan h
ər hansı mütəxəssisi (onun razılığı ilə) və tibb müəssisəsini seçmək,
konsilium v
ə məsləhətləşmələr aparılmasını tələb etmək;
6.3.7. qanunvericilikd
ə müəyyən olunmuş qaydada vəkilin, qanuni
nümay
əndələrin və ya digər şəxslərin köməyindən istifadə etmək.
6.4. Şəxsin tibbi vasitə və üsulların sınaqdan keçirilməsinə, elmi-tədqiqat
işlərinə, yaxud tədris prosesi, foto-video və kino çəkilişləri obyektləri kimi
istifad
əyə cəlb olunması yalnız onun özünün və ya qanuni nümayəndəsinin razılığı
əsasında mümkündür və həmin şəxs istənilən vaxt bundan imtina edə bilər.
Madd
ə 7. Şəxsin psixi sağlamlığının vəziyyəti ilə əlaqədar məlumatların
alınması
7.1. Qanunvericilikd
ə nəzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, şəxsin psixi
sağlamlığının vəziyyəti, yaxud ona psixiatriya yardımı göstərilməsi haqqında
m
əlumatları tələb etmək qadağandır.
7.2. Psixi pozuntusu olan şəxsin sağlamlığının vəziyyəti və ona göstərilən
psixiatriya yardımı tədbirləri haqqında məlumatlar konfidensial hesab edilir. Şəxsin
psixi sağlamlığının vəziyyəti və ona psixiatriya yardımı göstərilməsi haqqında
m
əlumatlardan sərbəst istifadə hüququ həmin şəxsin özünə və buna
qanunvericilikd
ə nəzərdə tutulmuş qaydada icazə verilmiş şəxslərə məxsusdur.
7.3. Psixiatriya yardımı göstərən mütəxəssislər pasiyent barəsində
m
əlumatlardan yalnız həmin peşə dairəsində və psixiatriya yardımı göstərmək üçün
z
əruri olan həddə istifadə edə bilərlər. Peşə fəaliyyəti ilə əlaqədar bu məlumatlara
malik olan şəxslər onların yayılmasına görə məsuliyyət daşıyırlar.
7.4. Psixiatriya mü
əssisəsinin müdiriyyəti, psixiatriya yardımı göstərilməsinə
n
əzarət edən müvafiq icra hakimiyyəti orqanı psixi pozuntusu olan şəxsə psixiatriya
yardımı göstərilməsi üçün zəruri məlumatları tələb edə bilərlər.
7.5. Psixiatriya yardımı alan və ya əvvəllər psixiatriya yardımı almış şəxsə
göst
ərilən yardım tədbirləri barədə məlumatlar şəxsin özünün və yaxud onun qanuni
nümay
əndəsinin yazılı müraciətindən sonra 2 gün ərzində müəssisənin müdiriyyəti
t
ərəfindən təqdim olunmalıdır. Pasiyentin məlumatları əldə etmək hüququ yalnız
onun sağlamlığına zərərin vurulmasının qarşısının alınması və digər şəxslərin
t
əhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədilə məhdudlaşdırıla bilər.
7.6. Pasiyent
ə qulluq edən ailə üzvləri yalnız göstərdikləri yardıma aid olan
m
əlumatı əldə edə bilərlər. Pasiyentə zərər törədə biləcək məlumatların onlara
verilm
əsi qadağandır.
Madd
ə 8. Psixi pozuntunun diaqnozunun qoyulması və pasiyentlərin
müalic
əsi
8.1. Psixiatriya müayin
ələrinin və ekspertizalarının həyata keçirilməsi zamanı
psixi pozuntunun diaqnozu yalnız müasir diaqnostika prinsiplərinə və beynəlxalq
t
əsnifata uyğun olaraq həkim-psixiatr tərəfindən təyin edilir. Digər ixtisaslı həkimlər
t
ərəfindən təyin edilən psixi pozuntunun diaqnozu ilkin diaqnoz hesab edilir və
şəxsin qeyri-könüllü hospitallaşdırılmasına, psixiatriya qeydiyyatına götürülməsinə
v
ə digər sosial-hüquqi məsələlərin həllinə əsas vermir. Pasiyentin psixi
pozuntusunun diaqnozu ona
əvvəllər təyin edilən diaqnoz ilə uyğun olmadıqda,
psixiatriya mü
əssisəsinin həkim-məsləhət komissiyasının və ya yüksək ixtisaslı
h
əkim-psixiatrın (tibb elmləri doktoru, professor, dosent) qərarı ilə dəyişdirilir və ya
l
əğv edilir.
8.2. Pasiyent
ə psixiatriya yardımı onun hüquq və azadlıqlarını
m
əhdudlaşdırmadan, Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyi ilə nəzərdə
tutulan psixiatriya yardımının səmərəliyini daha çox təmin edən vasitələrdən və
üsullardan istifad
ə etməklə yalnız xəstəliyin müalicəsi üçün zəruri olan müddətdə
göst
ərilir.
8.3. Şəxsi müayinə etmədən (qiyabi) diaqnoz qoymaq qadağandır.
8.4. Tibbi vasit
ələrdən və üsullardan istifadə etməklə pasiyent cəzalandırıla,
yaxud ondan başqa şəxslərin mənafeyi üçün istifadə edilə bilməz.
8.5. Qanunvericilikd
ə müəyyən edilmiş qaydada fəaliyyət qabiliyyəti olmayan
hesab edil
ən, habelə qeyri-könüllü psixiatriya yardımı göstərilən və ya tibbi
xarakterli m
əcburi tədbirlərə cəlb edilən şəxslər üzərində tibbi-bioloji
eksperimentl
ər aparmaq və psixi pozuntunun müalicəsində qarşısıalınmaz nəticələr
doğuran cərrahiyyə üsullarından istifadə etmək qadağandır.
Madd
ə 9. Ayrı-ayrı peşə növlərində və yüksək təhlükə mənbəyi ilə bağlı
işlərdə fəaliyyətin məhdudlaşdırılması
9.1. Psixi pozuntu n
əticəsində şəxs ayrı-ayrı peşə növlərində və yüksək
t
əhlükə mənbəyi ilə bağlı işlərdə fəaliyyətin yerinə yetirilməsində müvəqqəti (iki il
müdd
ətindən çox olmayaraq və təkrar müayinədən keçmək hüququ ilə) yararsız
hesab edil
ə bilər. Bu barədə qərarı şəxsin psixi vəziyyətinin qiymətləndirilməsi
əsasında müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən təsdiq olunan psixiatriya əks
göst
ərişlərin siyahısına uyğun olaraq tibbi-sosial ekspert komissiyası qəbul edir.
H
əmin qərardan məhkəməyə şikayət edilə bilər.
9.2. F
əaliyyətin məhdudlaşdırılması tələb olunan ayrı-ayrı peşə növlərinin və
yüks
ək təhlükə mənbəyi ilə bağlı işlərin siyahısı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı
t
ərəfindən təsdiq olunur.
Madd
ə 10. Müalicədən imtina edilməsi
10.1. Psixi pozuntus
u olan şəxsin və ya onun qanuni nümayəndəsinin, bu
Qanunda n
əzərdə tutulmuş hallar istisna olmaqla, təklif edilən müalicədən imtina
etm
ək, yaxud müalicəni dayandırmaq hüququ vardır.
10.2. Psixi pozuntusu olan v
ə müalicədən imtina edən şəxsə və ya onun
qanuni nümay
əndəsinə mümkün olan nəticələr barədə izahat verilir. Müalicədən
imtina edilm
əsi və onun gələcək nəticələri barədə izahat şəxsin tibbi sənədində qeyd
olunur v
ə onun özü, yaxud qanuni nümayəndəsi və həkim-psixiatr tərəfindən
imzalanır.
Madd
ə 11. Qeyri-könüllü psixiatriya yardımı göstərilməsi üçün əsaslar
11.1. Psixi pozuntunun xarakteri müayin
ə və müalicənin yalnız psixiatriya
stasionarında həyata keçirilməsini tələb edərsə, psixiatriya stasionarında qeyri-
könüllü müalic
ə aşağıdakı əsaslar olduqda təyin edilir:
11.1.1. psixi pozuntusu olan şəxsin bilavasitə özü və (və ya) ətrafdakılar üçün
t
əhlükəli olması;
11.1.2. şəxsin psixi pozuntu nəticəsində acizliyi, yəni əsas həyatı tələbatını
müst
əqil təmin etmək qabiliyyətinin olmaması;
11.1.3. ağır psixi pozuntusu olan şəxsə stasionar yardımın göstərilməməsinin
onun sağlamlığına qarşısıalınmaz zərər yetirməsi və müalicəsini mümkünsüz etməsi.
11.2. Psixiatriya stasionarında qeyri-könüllü hospitallaşdırılmış pasiyentin
müalic
əsi məlumatlandırılmış razılıq olmadan aparıla bilər.
Madd
ə 12. Tibbi xarakterli məcburi tədbirlər
2.1. Tibbi xarakterli m
əcburi tədbirlər Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyi il
ə müəyyən olunmuş qaydada məhkəmə tərəfindən təyin olunur.
12.2. Tibbi xarakterli m
əcburi tədbirlər ixtisaslaşdırılmış psixiatriya
mü
əssisələrində həyata keçirilir.
12.3. Tibbi xarakterli m
əcburi tədbirlərə cəlb edilən şəxslər bu Qanunun 23-
cü madd
əsində nəzərdə tutulmuş hüquqlardan istifadə edirlər.
Madd
ə 13. Məhkəmə-psixiatriya ekspertizası
13.1. M
əhkəmə-psixiatriya ekspertizasının təşkili və aparılması qaydası
qanunvericilikl
ə müəyyən olunur.
13.2. M
əhkəmə-psixiatriya ekspertizasını aparan komissiyaların fəaliyyətinə
n
əzarəti müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən yaradılan mərkəzi məhkəmə-
psixiat
riya ekspert komissiyası həyata keçirir.
13.3. Şəxs və ya onun qanuni nümayəndəsi məhkəmə-psixiatriya ekspert
komissiyasının rəyi ilə razılaşmadıqda qanunvericilikdə müəyyən edilmiş qaydada
m
əhkəməyə müraciət edə bilər.
Madd
ə 14. Vətəndaşların hərbi qulluğa yararlığını müəyyən etmək üçün
psixiatriya müayin
əsi
H
ərbi xidmətə çağırılanların, müqavilə (kontrakt) üzrə hərbi xidmətə daxil
olanların, silahlı qüvvələrin, habelə daxili qoşunların ehtiyatlarında olan
v
ətəndaşların və hərbi qulluqçuların psixi sağlamlığının vəziyyəti ilə bağlı hərbi
xidm
ətə yararlığını qanunvericilikdə nəzərdə tutulmuş qaydada hərbi-həkim
komissiyası müəyyən edir.
II f
əsil
Psixi
pozuntusu olan şəxslərə psixiatriya yardımı göstərilməsi və onların
sosial müdafi
əsinin təmin edilməsi
Madd
ə 15. Dövlətin təminat verdiyi psixiatriya yardımının və sosial
müdafi
ənin növləri
15.0. Dövl
ət aşağıdakılara təminat verir:
15.0.1. t
əxirəsalınmaz psixiatriya yardımına;
15.0.2. stasionar v
ə ambulator şəraitində məsləhət-diaqnostika, müalicə,
psi
xoprofilaktika, reabilitasiya yardımına;
15.0.3. psixiatriya ekspertizasının bütün növlərinin (hərbi-həkim, tibbi-sosial
v
ə məhkəmə-psixiatriya ekspertizalarının) aparılmasına, lazım olduqda fəaliyyət
qabiliyy
ətinin müvəqqəti itirilməsinin qanunvericiliklə müəyyən edilmiş qaydada
m
əhdud fəaliyyət qabiliyyətli və ya fəaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab edilməsinə,
əlilliyin və ya sağlamlıq imkanlarının məhdudluğunun müəyyən edilməsinə;
15.0.4. sosial-m
əişət yardımı göstərilməsi və psixi pozuntusu olan şəxslərin
müvafiq işlə təmin olunmasına;
15.0.5. q
əyyumluq və himayəçilik məsələlərinin həllinə;
15.0.6. t
əbii fəlakətlər və qəzalar zamanı psixiatriya yardımı göstərilməsinə;
15.0.7. psixi pozuntusu olan yetkinlik yaşına çatmamış şəxslərin ümumi və
peşə təhsilinin təşkilinə;
15.0.8. psixi pozuntusu olan şəxslərin əmək terapiyası, yeni peşələrə
yiy
ələnməsi və işə düzəlməsi üçün müalicə-istehsalat müəssisələri, habelə yüngül iş
şəraiti olan xüsusi istehsalat sahələrinin yaradılmasına;
15.0.9. psixi pozuntusu olan v
ə sosial əlaqələrini itirmiş şəxslər üçün
yataqxanaların yaradılmasına;
15.0.10. psixiatriya yardımının digər tibbi yardım növləri ilə eynilik təşkil
ed
ən şəraitdə göstərilməsinə.
15.0.11. psixi pozuntusu olan şəxslərin sosial müdafiəsi üçün zəruri olan digər
t
ədbirlərin görülməsinə.
Madd
ə 16. Psixiatriya yardımının maliyyələşdirilməsi
Psixiatriya yardımının maliyyələşdirilməsi qanunvericiliklə müəyyən edilmiş
qaydada h
əyata keçirilir.
Madd
ə 17. Psixiatriya müayinəsi
17.1. Psixiatriya müayin
əsi şəxsin psixi vəziyyətini, psixiatriya yardımına
ehtiyacı olub-olmadığını müəyyənləşdirmək, habelə psixiatriya yardımı göstərilməsi
bar
ədə qərar qəbul etmək məqsədi ilə həyata keçirilir.
17.2. Psixiatriya müayin
əsi, habelə profilaktik müayinə aşağıdakı hallarda
aparılır:
17.2.1. şəxsin yaşadığı ərazinin müalicə-profilaktika müəssisələrinin
gönd
ərişinə əsasən;
17.2.2. müayin
ə olunanın razılığı (xahişi) ilə;
17.2.3. 16 yaşına çatmamış şəxsin valideynlərinin, yaxud qanuni
nümay
əndəsinin razılığı (xahişi) ilə;
17.2.4. qanunvericilikd
ə müəyyən edilmiş qaydada fəaliyyət qabiliyyəti
olmayan hesab edil
ən şəxsin qanuni nümayəndəsinin razılığı (xahişi) ilə.
17.3. Psixiatriya müayin
əsinə dair məlumatlar və müayinənin yekunu
(diaqnoz) şəxsin tibbi sənədində qeyd olunur. Sənəddə həkim-psixiatra müraciətin
s
əbəbləri və tibbi tövsiyələr də göstərilir.
Madd
ə 18. Şəxsin özünün və ya qanuni nümayəndəsinin razılığı olmadan
psixiatriya müayin
əsinin aparılması
18.1. Şəxsin özünə və (və ya) ətrafdakılara qarşı təcavüzkar hərəkət etdiyi
aşkar olunarsa, həkim-psixiatr, o cümlədən təcili yardım müəssisəsinin həkimi
şəxsin özünün və ya qanuni nümayəndəsinin razılığı (xahişi) olmadan psixiatriya
müayin
əsi haqqında qərarı dərhal qəbul edir və qərar tibbi sənədə yazılmaqla
r
əsmiləşdirilir.
18.2. Şəxsin psixi pozuntu nəticəsində öz əsas həyati tələbatmı müstəqil
öd
əməyə qadir olmadığı və ya təxirəsalınmaz psixiatriya yardımı göstərilməməsinin
onun h
əyatı və sağlamlığı üçün təhlükə törədə biləcəyi hallarda şəxsin özü və ya
qanuni nümay
əndəsi psixiatriya müayinəsinə razılıq verməzsə, müayinə barədə
q
ərarı həkim-psixiatr komissiyasının rəyi əsasında məhkəmə qəbul edir.
18.3. Valideynl
ərdən biri etiraz etdikdə, yaxud valideynləri və ya qanuni
nümay
əndələri olmadıqda, 16 yaşına çatmamış və ya qanunvericilikdə müəyyən
edilmiş qaydada fəaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab edilən şəxslərin psixiatriya
müayin
əsi müvafiq icra hakimiyyəti orqanının qərarı ilə həyata keçirilir. Bu
q
ərardan məhkəməyə şikayət edilə bilər.
Madd
ə 19. Şəxsin özünün və ya qanuni nümayəndəsinin razılığı olmadan
psixiatriya müayin
əsinin aparılması barədə müraciət qaydası
19.1. Bu Qanunun 18.2 v
ə 18.3-cü maddələrində nəzərdə tutulan hallar istisna
olmaqla, şəxsin özünün və ya qanuni nümayəndəsinin razılığı olmadan psixiatriya
müayin
əsinin aparılması haqqında qərarı yazılı ərizə əsasında həkim-psixiatr qəbul
edir.
19.2. Ərizə psixiatriya müayinəsindən keçməli olan şəxsin qohumları,
qonşuları, işlədiyi müəssisənin müdiriyyəti, şəxsi müalicə edən istənilən tibbi
ixtisası olan həkim tərəfindən verilə bilər, bu şərtlə ki, şəxsi ərizənin verilməsindən
əvvəlki 14 gün ərzində görmüş olsunlar.
19.3. Şəxsin psixiatriya müayinəsindən keçirilməsi barədə ərizə şəxsin
qohumları və ya qonşuları tərəfindən verildikdə ən azı üç nəfərin imzası, işlədiyi
mü
əssisənin müdiriyyəti tərəfindən verildikdə isə həmkarlar ittifaqı təşkilatının
razılığı, habelə müəssisənin tibb xidmətinin (əgər belə xidmət mövcuddursa)
r
əhbərinin müvafiq rəyi olmalıdır. Ərizədə şəxsin psixiatriya müayinəsinə cəlb
olunmasının zəruriliyini əsaslandıran ətraflı məlumat, şəxsin və ya onun qanuni
nümay
əndəsinin həkim-psixiatra müraciət etməkdən boyun qaçırması
göst
ərilməlidir.
19.4. Şəxsin psixiatriya müayinəsindən keçirilməsi barədə ərizədə bu
Qanunun 11-ci madd
əsində nəzərdə tutulan halların mövcudluğunu göstərən
m
əlumatların olmadığını müəyyənləşdirdikdə, həkim-psixiatr psixiatriya
müayin
əsinin aparılmasından yazılı surətdə imtina edir və imtinanın səbəblərini
əsaslandırır. Psixiatriya müəssisəsi müdiriyyətinin qərar qəbul etmək üçün əlavə
m
əlumatlar tələb etmək hüququ var.
19.5. Psixiatriya mü
əssisəsinin müdiriyyəti psixiatriya müayinəsinin zəruriliyi
haqqında ərizəni, habelə müayinənin aparılması barədə əsaslandırılmış rəyini şəxsin
yaşadığı və ya müəssisənin yerləşdiyi yer üzrə məhkəməyə təqdim edir.
19.6. Ərizə vermiş şəxslər ərizədə göstərilən məlumatlar üçün Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş qaydada məsuliyyət daşıyırlar.
Madd
ə 20. Ambulator psixiatriya yardımı
20.1. Psixi
pozuntusu olan şəxsə ambulator psixiatriya yardımı tibbi
göst
ərişlərdən asılı olaraq məsləhət-müalicə yardımı və ya dispanser müşahidəsi
şəklində göstərilir.
20.2. M
əsləhət-müalicə yardımı psixi pozuntusu olan şəxsə onun razılığı
(xahişi) ilə, 16 yaşına çatmamış şəxsə isə onun valideyninin, yaxud qanuni
nümay
əndəsinin razılığı (xahişi) ilə göstərilir.
20.3. Bu Qanunun 21.1-ci madd
əsində nəzərdə tutulmuş hallarda psixiatriya
dispanser müşahidəsi psixi pozuntusu olan şəxsin özünün və ya qanuni
nümay
əndəsinin razılığından asılı olmayaraq təyin edilir. Bu, həkim-psixiatr
t
ərəfindən müntəzəm nəzarəti təmin etmək üçün şəxsin psixi vəziyyətinin müşahidə
edilm
əsini, ona zəruri tibbi və sosial yardım göstərilməsini nəzərdə tutur.
20.4. M
əcburi ambulatoriya müşahidəsi və psixiatr müalicəsi qanunvericiliklə
mü
əyyən edilmiş qaydada və əsaslar olduqda məhkəmənin qərarı əsasında şəxsin
yaşayış yeri üzrə psixonevroloji dispanser və ya poliklinikanın psixiatriya kabineti
t
ərəfindən həyata keçirilir.
Madd
ə 21. Psixiatriya dispanser müşahidəsi
21.1. Psixiatriya dispanser müşahidəsi xroniki və davamlı ağır, yaxud tez-tez
k
əskinləşən xəstəlik təzahürləri olan şəxs üzərində təyin edilir.
21.2. Psixiatriya dispanser müşahidəsinin təyin edilməsinin və onun
dayandırılmasının zəruriliyi haqqında məsələni ambulator psixiatriya yardımı
göst
ərən müəssisənin müdiriyyəti, həkim-psixiatr komissiyası və ya ərazinin baş
psixiatrı həll edir. Həkim-psixiatr komissiyasının və ya ərazinin baş psixiatrının
əsaslandırılmış qərarı tibbi sənədə yazılmaqla rəsmiləşdirilir.
21.3. Şəxs sağaldıqda və ya onun psixi vəziyyəti xeyli və davamlı şəkildə
yaxşılaşdıqda şəxsin, onun valideyninin, yaxud qanuni nümayəndəsinin razılığı
(xahişi) ilə əvvəl təyin edilmiş psixiatriya dispanser müşahidəsi dayandırılır. Şəxsin
psixi v
əziyyətinin pisləşməsi qeyd olunduqda həkim-psixiatr komissiyasının və ya
ərazinin baş psixiatrının qərarı ilə psixiatriya dispanser müşahidəsi bərpa oluna
bil
ər.
21.4. Psixiatriya dispanser müşahidəsinin təyin edilməsi, yaxud
dayandırılması haqqında qərardan bu Qanunun 43-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş
qaydada şikayət edilə bilər.
Madd
ə 22. Psixiatriya stasionarına yerləşdirmək üçün əsaslar
22.1. Psixiatriya stasionarına yerləşdirmək üçün əsas şəxsdə psixi pozuntunun
olması və stasionar şəraitində müayinə və müalicə aparılması haqqında həkim-
psixiatrın (həkim-psixiatr komissiyasının) rəyi , qeyri-könüllü hospitallaşdırma
zamanı isə məhkəmənin qətnaməsidir. Psixi pozuntusu olan şəxsin psixiatriya
stasionarına yerləşdirilməsinə yalnız ambulator müalicənin məqsədəuyğun olmadığı
v
ə təxirəsalınmaz tədbirlərin həyata keçirilməsi üçün stasionardankənar yardımın
s
əmərəsiz olduğu hallarda icazə verilir.
22.2. Bu Qanunun 11-ci v
ə 12-ci maddələrində nəzərdə tutulmuş hallar istisna
olmaqla, şəxs psixiatriya stasionarına özünün və ya qanuni nümayəndəsinin razılığı
(xahişi) ilə yerləşdirilir.
22.3. Az
ərbaycan Respublikasının qanunvericiliyində nəzərdə tutulmuş
hallarda psixiatriya ekspertizası aparılmasının zəruriliyi də psixiatriya stasionarına
yerl
əşdirmək üçün əsas hesab olunur.
22.4. 16 yaşına çatmamış şəxs psixiatriya stasionarına valideynlərinin və ya
qanuni nümay
əndəsinin razılığı (xahişi) ilə yerləşdirilir.
22.5. Qanunvericilikd
ə müəyyən edilmiş qaydada fəaliyyət qabiliyyəti
olmayan hesab edil
ən şəxs psixiatriya stasionarına qanuni nümayəndəsinin razılığı
(xahişi) ilə yerləşdirilir.
22.6. Stasionara yerl
əşdirmək üçün alınmış razılıq tibbi sənədə yazılmaqla
r
əsmiləşdirilir və şəxsin özü, yaxud onun valideynləri və ya qanuni nümayəndəsi və
h
əkim-psixiatr tərəfindən imzalanır.
Madd
ə 23. Psixiatriya stasionarında yerləşdirilən pasiyentin hüquqları
23.1. Psixiatriya stasionarında müayinə və müalicə olunan pasiyentin
aşağıdakı hüquqları var:
23.1.1. müayin
ə, müalicə və stasionardan çıxarılma məsələləri barədə
bilavasit
ə psixiatriya müəssisəsinin baş həkiminə müraciət etmək və onun bu
Qanunla mü
əyyən edilmiş hüquqlarına əməl olunmasını tələb etmək;
23.1.2.
ərazinin baş psixiatrına, müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarına,
prokurorluğa, məhkəməyə və vəkilə maneəsiz müraciət etmək;
23.1.3. qanuni nümay
əndəsi, Azərbaycan Respublikasının İnsan Hüquqları
üzr
ə Müvəkkili (Ombudsman), vəkil və din xadimi ilə təklikdə görüşmək;
23.1.4. ümumt
əhsil məktəbinin proqramı, yaxud sağlamlıq imkanları məhdud
uşaqlar üçün xüsusi proqram üzrə təhsil almaq.
23.2. Pasiyentin, habel
ə başqa şəxslərin sağlamlığını və təhlükəsizliyini təmin
etm
ək məqsədi ilə həkim-psixiatrın tövsiyəsi əsasında psixiatriya müəssisəsinin
müdiriyy
əti tərəfindən pasiyentin aşağıdakı hüquqları məhdudlaşdırıla bilər:
23.2.1. n
əzarətsiz məktublaşmaq;
23.2.2. bağlama, banderol və pul baratları almaq və göndərmək, pul və digər
maddi v
əsaitlərdən sərbəst istifadə etmək;
23.2.3. telefondan v
ə digər rabitə vasitələrindən istifadə etmək;
23.2.4. yaxınları ilə görüşmək.
23.3. Pullu xidm
ətlər (qəzet və jurnallara fərdi abunə, rabitə xidmətləri və s.)
x
əstənin öz hesabına göstərilir.
23.4. Psixiatriya stasionarına yerləşdirmənin səbəbləri və məqsədi,
stasionardakı qaydalar və pasiyentin hüquqları pasiyentə hospitallaşdırılmadan
d
ərhal sonra və ya pasiyentin vəziyyəti buna imkan verən kimi izah edilməli, bu
bar
ədə tibbi sənədlərdə qeyd olunmalıdır.
23.5. Şəxs psixiatriya stasionarında olduğu bütün dövr ərzində əmək
qabiliyy
əti olmayan sayılır və qanunvericilikdə müəyyən olunmuş qaydada
müavin
ət, yaxud ümumi əsaslarla pensiya almaq hüququna malikdir.
Madd
ə 24. Psixiatriya yardımı göstərilərkən təhlükəsizlik tədbirləri
24.1. Stasionar psixiatriya yardımı pasiyenti daha az məhdudlaşdıran, onun və
dig
ər şəxslərin təhlükəsizliyini təmin edən formada, həm də hospitallaşdırılan şəxsin
hüquqlarına və qanuni mənafelərinə tibbi heyət tərəfindən əməl olunması şəraitində
göst
ərilir.
24.2. Psixiatriya stasionarında pasiyenti fiziki məhdudlaşdırma və ya təcrid
etm
ə tədbirləri yalnız həkim-psixiatrın rəyi itə pasiyentin özü və (və ya) ətrafdakılar
üçün bilavasit
ə təhlükə doğuran hərəkətlərinin qarşısını başqa üsullarla almaq
mümkün olmadığı halda tətbiq olunur. Həmin tədbirlər tibbi heyətin daimi nəzarəti
altında tətbiq olunur. Fiziki məhdudlaşdırma və ya təcrid etmə tədbirlərinin
t
ətbiqinin formaları və müddəti barədə tibbi sənəddə müvafiq qeydlər aparılır.
24.3. Polis orqanlarının əməkdaşları tibb işçilərinin müraciəti əsasında
stasionara qeyri-könüllü yerl
əşdirilən şəxsə yaxınlaşmaq və onu müayinə etmək
üçün t
əhlükəsiz şəraiti təmin etməyə borcludurlar.
24.4. Psixi pozuntu v
əziyyətində olan şəxs tərəfindən ətrafdakıların həyatı və
sağlamlığı üçün təhlükə doğuran hərəkətlərin qarşısının alınması, habelə stasionara
yerl
əşdirilməli olan şəxsin axtarılması və tutulub saxlanılması qanunvericilikdə
mü
əyyən olunmuş qaydada həyata keçirilir.
Madd
ə 25. Psixiatriya stasionarına qeyri-könüllü yerləşdirilmiş şəxsin
müayin
əsi
25.1. Psixi pozuntu v
əziyyətində olan şəxsin ilkin diaqnozunun həkim-psixiatr
k
omissiyası tərəfindən təsdiq edilməsinə və məhkəmənin qərarına qədər qeyri-
könüllü psixiatriya stasionarına yerləşdirilməsi və müayinəsi haqqında qərarı həkim-
psixiatr q
əbul edir və tibbi sənədə yazmaqla rəsmiləşdirir.
25.2. Psixiatriya stasionarına qeyri-könüllü yerləşdirilmiş şəxs hökmən 48
saat
ərzində müayinədən keçirilməlidir.
25.3. Hospitallaşdırma əsassız sayıldıqda, şəxs dərhal stasionardan çıxarılır.
25.4. Hospitallaşdırma əsaslı sayıldıqda, şəxsin stasionarda qalması
m
əsələsinin həll edilməsi üçün onun psixiatriya stasionarına yerləşdirildiyi andan 48
saat
ərzində həkim-psixiatr komissiyasının rəyi psixiatriya müəssisəsinin yerləşdiyi
v
ə ya şəxsin yaşadığı yer üzrə məhkəməyə təqdim olunur.
Madd
ə 26. Qeyri-könüllü hospitallaşdırma barədə məhkəməyə müraciət
edilm
əsi
26.1. Bu Qanunun 11-ci madd
əsində nəzərdə tutulmuş əsaslar olduqda, şəxsin
psixiatriya stasionarına qeyri-könüllü yerləşdirilməsini psixiatriya müəssisəsinin
yerl
əşdiyi və ya şəxsin yaşadığı yer üzrə məhkəmə təyin edir.
26.2. Şəxsin psixiatriya stasionarına qeyri-könüllü yerləşdirilməsi barədə
ərizə Azərbaycan Respublikasının Mülki-Prosessual Məcəlləsinə uyğun olaraq ailə
üzvl
əri, qəyyum və ya himayəçi, habelə psixiatriya müəssisəsinin rəhbəri tərəfindən
şəxsin yaşadığı yer üzrə və ya müəssisənin yerləşdiyi yer üzrə məhkəməyə təqdim
olunur.
26.3. Hakim
ərizəni qəbul etdikdə, eyni zamanda şəxsin psixiatriya
stasionarında saxlanılmasını işə məhkəmədə baxılmalı olduğu müddətə kimi uzadır.
Madd
ə 27. Qeyri-könüllü hospitallaşdırma haqqında ərizəyə baxılması
Qeyri-
könüllü hospitallaşdırma haqqında ərizəyə Azərbaycan Respublikasının
Mülki Prosessual M
əcəlləsində nəzərdə tutulmuş qaydada baxılır.
Madd
ə 28. Qeyri-könüllü hospitallaşdırma müddətinin uzadılması
28.1. Şəxs, yalnız qeyri-könüllü hospitallaşdırmaya əsas verən şərtlərin
qaldığı müddətdə psixiatriya stasionarında saxlanılır.
28.2. Qeyri-
könüllü hospitallaşdırma müddətinin uzadılması məsələsinin həll
edilm
əsi məqsədi ilə həmin şəxs ilk altı ay müddətində ayda bir dəfədən az
olmayaraq h
əkim-psixiatr komissiyasında baxışdan keçirilir. Müalicə altı aydan çox
ç
əkdikdə şəxsin psixiatriya müayinəsi hər üç ayda azı bir dəfə aparılır.
28.3. Qeyri-
könüllü hospitallaşdırma müddətinin uzadılması məsələsi həkim-
psixiatr komissiyasının rəyi əsasında müalicəni həyata keçirən psixiatriya
mü
əssisəsinin müdiriyyətinin müalicənin başlandığı gündən hər altı aydan bir
qaldırılan vəsatəti ilə müəssisənin yerləşdiyi yer üzrə məhkəmə tərəfindən həll
olunur.
Madd
ə 29. Psixiatriya stasionarından çıxarılma qaydası
29.1. Psixi v
əziyyətinin yaxşılaşması və ya tam sağalması nəticəsində
stasionar müalic
əsinə ehtiyacı olmadıqda, habelə stasionarda qalmasına əsas verən
müayin
ə başa çatdıqda, pasiyent özünün, yaxud valideyninin və ya qanuni
nümay
əndəsinin ərizəsinə və (və ya) həkim-psixiatrın qərarına əsasən psixiatriya
stasionarından çıxarılır.
29.2. Psixiatriya stasionarına qeyri-könüllü yerləşdirilmiş şəxs həkim-psixiatr
komissiyasının rəyi və ya hospitallaşdırma müddətinin uzadılmasından imtina
edilm
əsi barədə məhkəmə qətnaməsi əsasında psixiatriya stasionarından çıxarılır.
29.3. M
əhkəmə qətnaməsi ilə barəsində tibbi xarakterli məcburi tədbirlər
t
ətbiq edilmiş pasiyent psixiatriya stasionarından yalnız məhkəmənin təyin edilmiş
m
əcburi müalicəyə xitam verilməsi haqqında məhkəmənin qətnaməsi əsasında
çıxarılır.
29.4. H
əkim-psixiatr komissiyası psixiatriya stasionarına könüllü
yerl
əşdirilmiş pasiyentin hospitallaşdırılması və müalicəsi üçün bu Qanunun 11-ci
madd
əsində nəzərdə tutulmuş əsaslar olduğunu müəyyən etdikdə, onun stasionardan
çıxarılmasından imtina edir. Belə halda onun psixiatriya stasionarında saxlanılma
müdd
ətinin uzadılması məsələsi bu Qanunun 28-ci maddəsində nəzərdə tutulmuş
qaydada h
əll edilir.
Madd
ə 30. Psixiatriya stasionarı müdiriyyətinin və tibb heyətinin
v
əzifələri
30.0. Psixiatriya stasionarı müdiriyyətinin və tibb heyətinin vəzifələri
aşağıdakılardır:
30.0.1. pasiyenti z
əruri tibbi yardımla təmin etmək;
30.0.2. pasiyent
ə onun şikayətinə baxmaq səlahiyyəti olan vəzifəli şəxslərin
ünvanları və telefon nömrələri ilə tanış olmaq imkanı yaratmaq;
30.0.3. pasiyentin m
əktublaşması, müvafiq icra hakimiyyəti orqanlarına,
prokurorluğa, məhkəməyə, habelə vəkilə müraciət edə bilməsi imkanını təmin
etm
ək;
30.0.4. pasiyentin psixiatriya stasionarına qeyri-könüllü daxil olunduğu
vaxtdan etibar
ən 24 saat ərzində onun qohumlarına, qanuni nümayəndəsinə, yaxud
pasiyentin tapşırığı ilə başqa şəxsə xəbər vermək;
30.0.5. pasiyentin psixi v
əziyyəti barədə onun qohumlarına, qanuni
nümay
əndəsinə, yaxud pasiyentin tapşırığı ilə başqa şəxsə məlumat vermək;
30.0.6. pasiyentin t
əhlükəsizliyini təmin etmək;
30.0.7. qanunvericilikd
ə müəyyən edilmiş qaydada fəaliyyət qabiliyyəti
olmayan hesab edil
ən və qanuni nümayəndəsi olmayan pasiyent barəsində qanuni
nümay
əndə təyin olunması üçün müvafiq icra hakimiyyəti orqanına müraciət etmək;
30.0.8. dini ayinl
ərin sərbəst və digər pasiyentlərə mane olmadan icrası üçün
müvafiq qaydalar v
ə yerlər müəyyənləşdirmək və dindar pasiyentlərə izah etmək;
30.0.9. bu Qanunla mü
əyyən edilmiş digər vəzifələri yerinə yetirmək.
Madd
ə 31. Şəxsin sosial təminat üçün psixonevroloji müəssisəyə
yerl
əşdirilməsi
31.1. Psixi pozuntusu olan şəxsin sosial təminat üçün psixonevroloji
mü
əssisəyə yerləşdirilməsinə əsas verən onun ərizəsi və həkim-psixiatr
komissiyasının qərarıdır, yetkinlik yaşına çatmamış və ya qanunvericilikdə müəyyən
edilmiş qaydada fəaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab edilən şəxslərin
yerl
əşdirilməsinə isə həkim-psixiatr komissiyasının rəyi əsasında müvafiq icra
hakimiyy
əti orqanın qərarıdır.
31.2. H
əkim-psixiatr komissiyasının rəyində şəxsdə onu sosial təminat üçün
ixtisaslaşdırılmamış müəssisədə qalmaq imkanından mərhum edən psixi pozuntunun
olmasına dair məlumat, fəaliyyət qabiliyyətli şəxs barəsində isə həm də məhkəmə
qarşısında onun fəaliyyət qabiliyyəti olmayan sayılması məsələsinin qoyulması üçün
əsasların olmadığına dair məlumat göstərilməlidir.
31.3. Müvafiq icra hakimiyy
əti orqanı sosial təminat üçün psixonevroloji
mü
əssisələrə yerləşdirilən şəxslərin mülkiyyət hüquqlarını qorumağa borcludur.
Madd
ə 32. Yetkinlik yaşına çatmamış şəxsin xüsusi təhsil müəssisəsinə
yerl
əşdirilməsi
Psixi pozuntusu olan yetkinlik yaşına çatmamış şəxsin xüsusi təhsil
mü
əssisəsinə yerləşdirilməsi üçün əsas verən onun valideynlərinin və ya qanuni
nümay
əndəsinin ərizəsi və psixoloji-tibbi-pedaqoji komissiyanın qərarıdır.
Madd
ə 33. Xüsusi təhsil və ya sosial təminat üçün psixonevroloji
mü
əssisələrinə yerləşdirilən şəxslərin hüquqları və bu müəssisələrin
müdiriyy
ətinin vəzifələri
33.1. Xüsusi t
əhsil və ya sosial təminat üçün psixonevroloji müəssisələrində
yerl
əşdirilən şəxslər bu Qanunun 23-cü maddəsində nəzərdə tutulmuş hüquqlara
malikdirl
ər.
33.2. Xüsusi t
əhsil və ya sosial təminat üçün psixonevroloji müəssisələrinin
müdiriyy
əti burada yaşayan şəxsləri ildə bir dəfədən az olmayaraq tibbi baxışdan
keçirm
əlidir.
Madd
ə 34. Xüsusi təhsil və ya sosial təminat üçün psixonevroloji
mü
əssisəsindən başqa yerə köçürülmə və çıxarılma
34.1. Şəxsin xüsusi təhsil və ya sosial təminat üçün psixonevroloji
mü
əssisəsindən başqa tipli oxşar müəssisəyə köçürülməsinə əsas verən onun həmin
psixonevroloji mü
əssisədə yaşaması, yaxud təhsil alması üçün tibbi göstərişlərin
olmaması haqqında psixoloji-tibbi-pedaqoji komissiyanın və ya həkim-psixiatr
komissiyasının rəyidir.
34.2. Şəxsin xüsusi təhsil və ya sosial təminat üçün psixonevroloji
mü
əssisəsindən çıxarılması aşağıdakı qaydada həll olunur:
34.2.1. sağlamlığınnı vəziyyətinə görə müstəqil yaşamağa qadir olması barədə
h
əkim-psixiatr komissiyasının rəyi əsasında;
34.2.2. öz
ərizəsi üzrə həkim-psixiatr komissiyasının rəyi əsasında;
34.2.3. yetkinlik yaşına çatmamış və ya qanunvericilikdə müəyyən edilmiş
qaydada f
əaliyyət qabiliyyəti olmayan hesab edilən şəxslərə qulluq etməyi öhdəsinə
götür
ən valideynlərin, digər qohumların, ysxud qanuni nümayəndələrinin ərizəsi
əsasında.
III f
əsil
Psixiatriya
yardımı göstərən müəssisə və şəxslər,
onların hüquq və vəzifələri
Madd
ə 35. Psixiatriya yardımı göstərən müəssisə və şəxslər
35.1. Psixiatriya yardımını dövlət və qanunvericilikdə müəyyən olunmuş
qaydada f
əaliyyət göstərən özəl psixiatriya (psixonevroloji) müəssisələri, həmçinin
ilkin tibbi yardım göstərən tibb müəssisələrinin həkimləri və özəl tibbi praktika ilə
m
əşğul olan həkim-psixiatrlar göstərirlər.
35.2. Psixiatriya (psixonevroloji) mü
əssisələrinin, yaxud özəl tibbi praktika
il
ə məşğul olan həkim-psixiatrların göstərdikləri tibbi yardımın bütün növləri
onların nizamnamələrində (əsasnamələrində) və ya xüsusi razılıqda qeyd edilir.
Psixiatriya yardımı üçün müraciət edənlərin həmin xüsusi razılıqla tanış olmağa
imkanı olmalıdır.
Madd
ə 36. Psixiatriya yardımı fəaliyyəti ilə məşğul olmaq hüququ
36.1. Ali tibbi t
əhsili və müvafiq diplomu olan və qanunvericilikdə müəyyən
edilmiş qaydada ixtisaslarını təsdiq etmiş həkim-psixiatrlar psixiatriya yardımı
f
əaliyyəti ilə məşğul olmaq hüququna malikdirlər.
36.2. İlkin tibbi yardım göstərən tibb müəssisələrinin həkimləri yalnız bu
mü
əssisələrdə müalicəsinə icazə verilən xəstəlikləri (psixi pozuntuları) müalicə edə
bil
ərlər. İlkin tibbi yardım göstərən tibb müəssisələrində müalicəsinə icazə verilən
x
əstəliklərin (psixi pozuntuların) siyahısı müvafiq icra hakimiyyəti orqanı tərəfindən
t
əsdiq edilir.
36.3. H
əkim-psixiatrın, digər mütəxəssislərin psixiatriya yardımı
göst
ərilməsinə dair fəaliyyəti professional etika normalarına əsaslanır və
qanunvericilikd
ə müəyyən edilmiş qaydada həyata keçirilir.
Madd
ə 37. Psixiatriya yardımı göstərilməsi ilə əlaqədar həkim-psixiatrın
hüquq v
ə vəzifələri
37.1. Psixiatriya yardımı göstərilməsi ilə əlaqədar həkim-psixiatrın hüquq və
v
əzifələri qanunvericiliklə müəyyən edilir.
37.2. Psixi pozuntunun diaqnozunun qoyulması, qeyri-könüllü qaydada
psixiatriya yardımı göstərilməsi haqqında qərar qəbul edilməsi, yaxud belə yardımın
göst
ərilməsi məsələsinin nəzərdən keçirilməsi üçün rəy verilməsi, bu Qanunda
n
əzərdə tutulmuş hallardan başqa, həkim-psixiatrın, həkim-psixiatr komissiyasının
v
ə ya ərazinin baş psixiatrının müstəsna hüququdur.
37.3. Şəxsin psixi vəziyyəti haqqında digər ixtisasdan olan həkimin rəyi ilkin
xarakter daşıyır və həmin şəxsin hüquqlarının və qanuni mənafelərinin
m
əhdudlaşdırılmasına, habelə psixi pozuntusu olanlar üçün qanunvericiliklə
mü
əyyənləşdirilmiş güzəştlərdən istifadə edilməsinə əsas vermir.
37.4. Psixiatriya yardımı göstərən həkim-psixiatrların, digər mütəxəssislərin,
orta v
ə kiçik tibb işçilərinin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi məqsədi ilə onlara
xüsusi t
ədbirlərdən (psixi pozuntusu olan şəxsin fiziki məhdudlaşdırılması, onun
müv
əqqəti təcrid edilməsi, sakitləşdirici köynəklərin tətbiq edilməsi) istifadə etmək
hüququ verilir. Bu bar
ədə psixi pozuntusu olan şəxsin tibbi sənədlərində müvafiq
qeydl
ər aparılır və tibb müəssisəsinin müdiriyyətinə məlumat verilir.
Madd
ə 38. Psixiatriya yardımı göstərilməsi ilə əlaqədar həkim-psixiatrın
müst
əqilliyi
38.1. Psixiatriya yardımı göstərilməsi ilə əlaqədar həkim-psixiatr öz
s
əlahiyyətləri daxilində qərarlar qəbul edərkən müstəqildir və yalnız tibbi
göst
əriciləri, həkimlik borcunu, professional etika normalarını və Azərbaycan
Respublikasının qanunvericiliyini rəhbər tutur.
38.2. R
əyi həkim-psixiatr komissiyasının qərarı ilə uyğun gəlməyən həkim-
psixiatr öz r
əyini yazılı şəkildə verə bilər, həmin rəy tibbi sənədlərə əlavə edilir.
Madd
ə 39. Psixiatriya yardımı göstərən həkim-psixiatrın, digər
müt
əxəssislərin bu yardımı göstərməkdən imtina etmək hüququ
39.1. Psixiatriya yardımı göstərən həkim-psixiatrın, digər mütəxəssislərin
aşağıdakı hallarda bu yardımı göstərməkdən imtina etməyə hüququ var:
39.1.1. psixiatriya yardımı göstərilmasinə əsas olmadıqda;
39.1.2. qeyri-
könüllü psixiatriya yardımı göstərildiyi hallar istisna olmaqla,
şəxs və ya onun qanuni nümayəndəsi psixiatriya yardımı göstərilməsindən boyun
qaçırdıqda, yaxud psixiatriya yardımı göstərilməsinə razılıq verməkdən imtina
etdikd
ə;
39.1.3. psixi
atriya yardımı göstərilməsi üçün lazımi şərait olmadıqda, yaxud
psixiatriya yardımı göstərən həkim-psixiatrın, digər mütəxəssislərin ixtisası
pasiyentin, yaxud onun qanuni nümay
əndəsinin seçdiyi psixiatriya yardımının
növün
ə və formalarına uyğun gəlmədikdə;
39.1.4. psixiatriya yardımı göstərilərkən lazımi təhlükəsizlik şərtlərinə əməl
edilm
ədikdə;
39.1.5. psixiatriya yardımının səmərəsizliyinə və bu yardımın göstərilməsinin
qeyri-mümkünlüyün
ə səbəb olan digər şərait yarandıqda.
39.2. H
əkim-psixiatr və ya digər mütəxəssis psixiatriya yardımı
göst
ərilməsindən imtina etdikdə, onun səbəblərini açıqlamaqla rəsmiləşdirir və bu
bar
ədə pasiyentə və psixiatriya müəssisəsinin müdiriyyətinə dərhal xəbər verir.
Madd
ə 40. Psixiatriya yardımı göstərilməsində iştirak edən həkim-
psixiatrların, digər mütəxəssislərin və işçilərin təminat və imtiyazları
Psixiatriya yardımı göstərilməsində iştirak edən həkim-psixiatrların, digər
müt
əxəssislərin və işçilərin təminat və imtiyazları Azərbaycan Respublikasının
qanunvericiliyi il
ə müəyyən edilir.
IV f
əsil
Psixiatri
ya yardımı göstərilməsinə dair fəaliyyətə nəzarət
Madd
ə 41. Psixiatriya yardımı göstərilməsinə nəzarət
41.1. Psixiatriya yardımının təşkili, bu yardımı göstərən müəssisələrin
f
əaliyyətinin əlaqələndirilməsi və onların fəaliyyətinə nəzarət qanunvericilikdə
mü
əyyən olunmuş qaydada müvafiq icra hakimiyyəti orqanları tərəfindən həyata
keçirilir.
41.2. Psixiatriya yardımının təşkili və bu sahədə mühüm məsələlərin həllində
qanunvericilikd
ə müəyyən edilmiş qaydada fəaliyyət göstərən həkim-psixiatrların
ictimai birlikl
ərinin və müvafiq icra hakimiyyəti orqanı nəzdində fəaliyyət göstərən
psixiatriya üzr
ə elmi-metodik şuranın təklif və məsləhətləri nəzərə alınmalıdır.
Madd
ə 42. Psixiatriya yardımı göstərilərkən şəxslərin hüquqlarına və
qanuni m
ənafelərinə əməl olunmasına ictimai nəzarət
H
əkim-psixiatrların ictimai birlikləri, digər ictimai birliklər öz
nizamnam
ələrinə (əsasnamələrinə) uyğun olaraq, psixiatriya yardımı göstərilərkən
şəxslərin xahişi və ya razılığı ilə onların hüquqlarına və qanuni mənafelərinə əməl
olunmasına ictimai nəzarət edə bilərlər.
Madd
ə 43. Psixiatriya yardımı göstərilməsi ilə bağlı hərəkətlərdən şikayət
etm
ək hüququ
43.1. Psixiatriya yardımı göstərilərkən şəxslərin hüquqlarını və qanuni
m
ənafelərini pozan tibb, sosial təminat və təhsil işçilərinin hərəkətlərindən
qanunvericilikd
ə müəyyən edilmiş qaydada yuxarı orqana (yuxarı vəzifəli şəxsə),
prokurorluğa və (və ya) bilavasitə məhkəməyə şikayət edilə bilər.
43.2. Hüquqları və qanuni mənafeləri pozulmuş şəxsin şikayətinə baxılarkən,
onun psixi v
əziyyəti imkan verirsə, özünün, yaxud qanuni nümayəndəsinin,
bar
əsində şikayət edilmiş şəxsin və ya onun qanuni nümayəndəsinin iştirakı
m
əcburidir.
Madd
ə 44. Bu Qanunun pozulmasına görə məsuliyyət
Bu Qanunu pozan hüquqi v
ə fiziki şəxslər qanunvericilikdə müəyyən
olunmuş qaydada məsuliyyət daşıyırlar.
Az
ərbaycan Respublikasının Prezidenti
HEYDƏR ƏLİYEV
Bakı şəhəri,
12 iyun 2001-ci il
№ 142-IIQ
“
Psixiatriya yardımı haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunda dəyişikliklər
edilm
əsi barədə” Azərbaycan Respublikasının 2012-ci 20 aprel tarixli 325-IVQD
nömr
əli Qanununun tətbiqi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin
S
ərəncamı
Az
ərbaycan Respublikasının Prezidenti
İLHAM ƏLİYEV
Bakı şəhəri,
8 may 2012-ci il
Dostları ilə paylaş: |