602
1
.ġagird haqqında ümumi məlumat. ġagirdin soyadı,
adı, atasının adı, yaĢadığı yer, məktəbin nömrəsi, oxuduğu si-
nif, yaĢı, sağlamlıq dərəcəsi.
2.ġagirdin ailə Ģəraiti və ailə tərbiyəsi. Ailədəki mədəni
məiĢət Ģəraiti, ailədəki qarĢılıqlı münasibət, onun tərbiyəsinə
qayğı.
3.ġagirdin mənsub olduğu sinif kollektivinin xarakte-
ristikası. Sinfin fəalları, ictimai və ictimai-faydalı iĢə müna-
sibət, sinfin mənimsəmə və intizamı, kollektivdə Ģəxsiy-
yətlərarası münasibətlər, dostluq, yoldaĢlıq, sinif kollektivində
ənənələr.
4.ġagirdin kollektivə münasibəti. Kollektivin üzvü ol-
maq tələbatı. Kollektivin rəyi ilə hesablaĢmaq, onun Ģərəfi
uğrunda mübarizə aparmaq. ġagirdin yoldaĢları arasında
hörməti, ünsiyyətliliyi və baĢqalarını anlaması. Kollektivdəki
mənfi sosial-psixoloji hadisələrə münasibəti.
5.ġəxsiyyətin istiqaməti. ġagirdin Ģəxsi və iĢgüzar
istiqaməti. Maraqları, onların dərinlik dərəcəsi, geniĢliyi,
davamlılığı. Aydın təzahür edən idrak maraqları. BaxıĢ və
inamı, arzu və idealları.
6.ġagirdin iddia səviyyəsi. AĢağı, uyğun və yüksək id-
dia səviyyəsindən hansına malik olması. Özünüqiymətləndirmə
və iddia səviyyəsinin qarĢılıqlı əlaqəsi. Özünə qarĢı
tələbkarlığı. Müəllim və yoldaĢlarının tənqidi qeydlərinə
münasibəti. Özünütərbiyəsinin xüsusiyyətləri.
7.ġagirdin müxtəlif fəaliyyət növlərində iĢtirakı.-
ġagirdin təlimə münasibəti, maraqla oxuması, maraqsız
oxuması, oxumaq istəməməsi. Ayrı-ayrı fənlərə münasibəti və
mənimsəmə səviyyəsi. Əmək fəaliyyətinə münasibəti. ġagirdin
ictimai fəallığı, peĢə yönümü və peĢə seçməsi.
8.Ġdrak fəaliyyətinin xarakteristikası. QavrayıĢının,
müĢahidəçiliyinin xüsusiyyətləri. Hafizəsinin xüsusiyyətləri,
hafizənin hansı tipinə malik olması. Diqqətinin xüsusiyyətləri,
603
davamlılığı, keçirilməsi, dalğınlığı və s. Yaradıcı və bərpaedici
təxəyyülünün
xüsusiyyətləri.
Obrazlı
və
mücərrəd
təfəkkürünün xüsusiyyətləri, təfəkkürünün müstəqillik və
tənqidiliyinin inkiĢaf dərəcəsi; məntiqi təfəkkürün inkiĢafı,
fikirlərinin ardıcıllığı və sübutluluğu, fikirləĢmək və nəticə
çıxarmaq bacarığı; hökm və əqli nəticələrindəki müstəqillik.
ġifahi və yazılı nitqinin inkiĢaf xüsusiyyətləri.
9.Emosional-iradi sferasının xüsusiyyətləri. Pedaqoji
təsirlərə emosional reaksiyasının xarakteri. Əxlaqi, zehni və es-
tetik hisslərin xüsusiyyətləri. Emosional oyanıqlıq dərəcəsi,
emosiyaların cərəyanı və dəyiĢmə sürəti, emosiyaların xarici
ifadəsi. Ġradi xüsusiyyətləri: məqsədyönlülüyü, müstəqilliyi,
təĢəbbüskarlığı, qətiliyi, təkidliliyi, özünə sahib olması və s.
10.Qabiliyyətlər. Ümumi və xüsusi qabiliyyətləri; Ģa-
girddə aydın müĢahidə olunan qabiliyyətlər: musiqi, texniki,
riyazi, təĢkilatçılıq və s.
11.Temperament. Temperamentin hansı tipinin üstünlük
təĢkil etməsi: sanqvinik, xolerik, fleqmatik, melanxolik. Həmin
tipə mənsub olduğunu göstərən amillər.
12.Xarakter. ġagirdin təlimə münasibətdə ifadə olunan
xarakter əlamətləri: səyliliyi, fəallığı, intizamlılığı və s.
Məktəbə və sinfə münasibətdə ifadə olunan xarakter əlamətləri.
Əməyə münasibətdə ifadə olunan xarakter əlamətləri:
əməksevərliyi, vicdanlılığı, iĢgüzarlılığı. YoldaĢlarına və
böyüklərə münasibətdə ifadə olunan xarakter əlamətləri:
qayğıkeĢlilik, ünsiyyətlilik. ġeylərə münasibətdə ifadə olunan
xarakter əlamətləri: səliqəlilik və ya səliqəsizlik, ehtiyatlılıq,
ehtiyatsızlıq. Özünə münasibətdə ifadə olunan xarakter
əlamətləri: təvazökarlıq, lovğalıq, məğrurluq və s.
13.Təcrübəçi tələbə kollektivin köməyi və fərdi
yanaĢma yolu ilə Ģagirdin tərbiyəsində nə kimi iĢlər
görmüĢdür? Yerinə yetirilən iĢin səmərəliliyi.
14.Pedaqoji nəticələr. Gələcəkdə həmin Ģagirdlə hansı
tərbiyəvi iĢlər aparmaq lazımdır? (müəllimlər, sinif rəhbəri,
604
valideynlər, sinif və məktəb kollektivi, eləcə də Ģagirdin özü
tərəfindən).
Sinif kollektivinin psixoloji xarakteristikasına gəldik-
də, o da özündə aĢağıdakı göstəriciləri əks etdirməlidir.
I. Məktəbin bir kollektiv kimi xarakteristikası.
II. Sinif kollektivinin strukturu.
III. Sinif kollektivinin ayrı-ayrı fəaliyyət növlərində
iĢtirakının xarakteristikası.
IV. Sinfin davranıĢı və məqsədləri.
V. ġəxsiyətlərarası münasibətlər, kollektivdəki mikro-
klimat.
VI. Sinif fəalları və liderlərinin xarakteristikası.
VII. Sinif kollektivinə təsir edən amillər.
VIII. Sinfi bir kollektiv kimi xarakterizə edən ümumi
nəticə, gələcəkdə aparılacaq iĢ barədə təklif və məsləhətlər.
Sinif kollektivini aĢağıdakı təxmini sxem üzrə öyrənmək
və ona psixoloji-pedaqoji xarakteristika tərtib etmək olar.
Sinif kollektivinin öyrənilməsi və ona psixoloji-pedaqoji xa-
rakteristika tərtib etmək üçün təxmini sxem
1.Məktəbin bir kollektiv kimi xarakteristikası. Məktəb
kollektivinin tərbiyəlilik, intizamlılıq, mənimsəmə səviyyəsi.
Məktəbin ictimaiyyətlə əlaqəsi. Məktəbin sinif kollektivinə
təsiri.
2.Sinif kollektivinin rəsmi strukturu. Sinfin tərkibi
.
Onun fəalları.. Sinif nümayəndəsinin, kollektivin hörmətini qa-
zanan Ģagirdlərin qısa xarakteristikası.
3.Sinif kollektivinin tədris fəaliyyətinin təĢkilinin
ümumi xarakteristikası. Sinfin mənimsəmə göstəriciləri.
Ayrı-ayrı fənlərə münasibət.
4.Sinif kollektivinin ictimai- faydalı iĢdə iĢtirakı.
5.Sinfin intizamı, Ģagirdlərin davranıĢ normalarının, so-
sial davranıĢ vərdiĢ və adətlərinin vəziyyəti.
6.Sinif kollektivinin ictimai əhəmiyyətə malik olan