Qafqaz müSƏlmanlari idarəSİ baki islam universiteti
Yüklə 5,12 Mb. Pdf görüntüsü
|
[45]
MəhəmmədHəmdullahuzunbiraraşdırmanəticəsindəortalığa“Məcmuatül-vəsaiqi- siyasiyyə lil-əhdin-Nəbivəl-xüləfair-raşidə” (Peyğəmbərvəxüləfai- raşidindövrünəaidsiyasivəsiqələrməcmuusu) adıaltındaçoxdəyərlibirəsərqoymuşdur. Əsərəyazdığımüqəddiməiləbirlikdə 500
səhifəlikbukitab dördyüzəyaxınvəsiqəninərəbcəmətnlərinivəqaynaqlarınıtəsbitetməkdədir. 196
faydalıolardı. a) Mədinədövlətininkonstitusiyası Peyğəmbər (s) məkkəlimüsəlmanlarlabirlikdə Mədinəyəhicrətetdi. MədinədəPeyğəmbər (s) federativbirdövlətintəməliniqoydu. HəzrətPeyğəmbər (s) mühacirləri, ənsarları, yəhudilərvəhələİslamıqəbuletməmişərəbləribiryerətoplayıbməşvərətetmişvədövlətink onstitusiyasınımeydanagətirmişdir. Budünyatarixindəilkyazılıkonstitusiyaolaraqbilinməkdədir. 197
Görkəmlihədistarixçilərindənolan MəhəmmədHəmdullahbukonstitusiyanın 52 maddədənibarətolduğunuyazır. Aliminverdiyiməlumatagörəkonstitusiyanın 25 maddəsimüsəlmanlarlaəlaqəli,yerdəqalandigərmaddələrisəmusəvilərlə(yəhudilərlə) əlaqədardır. Həmin konstitusiyanın bəzi maddələri aşağıdakılardan ibarət olmuşdur: 1)
AllahınRəsuluMəhəmmədtərəfindən, Qureyşli- möminvəmüsəlmanlaratabe vəonlarlahərbdəiştirakedənmüsəlmanlararasındamötəbərbiryazı (kitab)dır.” 2)
onlardünyanındigərqövmlərindənayrıbirümməttəşkiledərlər.” 198
Mətndəkeçən“buyazıdır (kitabdır)”ibarəsibuvəsiqəninyazılıolduğunusübutedir. GöründüyükimibukonstitusiyadaPeyğəmbər (s)
dövlətiidarəedənlərləidarəedilənlərinhaqqvəvəzifələrinigöstərmiş, müsəlmanlarlaqeyri- müsəlmanlarınüzərlərinədüşənməsuliyyətlərinibütüntəfərrüfatıiləaçıqlamışdır.
Peyğəmbər (s)
Mədinəyəhicrətetdikdənsonraİslamıqəbuledənlərinsiyahıyaalınmasıbarədəgöstərişver mişdir.
Tariximəlumatlaragörəbu 1500-
əqədərmüsəlmanınqeydiyyatındankeçməsiməlumdur. 199
196 Ali Yardım, Hədis I-II, səh. 18 197 həmin mənbə, səh. 18 198 bax: M. Həmdullah, əl-Vəsaiqüs-siyasiyyə, səh. 40 199 Ali Osman Koçkuzu, Hədis elmləri və Hədis tarixi, səh. 247 [46]
Məşhurhədisşünas BuxaribumövzudaPeyğəmbərdən (s) buhədisirəvayətedir: “İslamiyyətəgirənkimsələrinadlarınımənəyazın. Buəmrüzərinəona 1500 kişininadlarınıyazdıq.” 200
Hədisdəkeçən“kişi”sözündəbütünmüsəlmanlar, kişi, qadın, qoca, uşaqvəs. nəzərdətutulmuşdur. Həmçininbumövzudagələnhədislər İbn Macənin “Sünən”, ƏhmədbinHənbəlin “Müsnəd”, Əllamə
Məclisinin “Biharül- ənvar”vədigərmötəbərmənbələrdəmövcuddur.
Peyğəmbərin (s) hicrətdənöncəonuntərəfindənyazdırılanrəsmivəsiqələrin, yazılıəhdnamələrinvəverilənbəraətlərinolmasıtarixibirgerçəklikdir. Məlumdurki, Peyğəmbər (s)
birqrupmüsəlmanınhicrətetməsiərəfəsindəHəbəşhökmdarı Nəcaşiyəbirməktubyazaraq, onaəmisioğluCəfərbinƏbiTalibitanıtmışvə Nəcaşiyə: “…SənəəmimoğluCəfərivəonunlabirlikdəmüsəlmanlardanbirqrupugöndərirəm. Hidayətətabeolanlarasalamolsun” 201 adlı məktub göndərmişdi. HəmçininPeyğəmbər (s) MədinəyəhicrətyolculuğuəsnasındaSüraqəbin Malikəl- Müdliciyəbirbəraət (amənnamə)məktubuverməsitarixəməlumdur. Həmintarixivəsiqəninmətnibelədir: “Peyğəmbər (s)
Səvrdağındakımağaradan Mədinəyətərəfyolaçıxıb MüdlicqəbiləsiyaxınlığındankeçərkənSüraqəbin Malikonlarıgördüvəatınaminərəkonlarıyaxalamaqüçünçapdı. Peyğəmbərə(s) çatdığıondaatınayaqlarıyerəmıxlandı. Süraqə: “YaMəhəmmədbilirəmki, busəninmənəetdiyinbədduanınnəticəsidir. Mənəduaet. Allahaxatirsənəsözverirəmki, bütünistəkləriniyerinəyetirəcəyəm!”dedi. Peyğəmbər(s) onaduaetdivəoxilasoldu. XilasolanSüraqəPeyğəmbərə (s)
yaxınlaşaraq: “YaPeyğəmbər (s),torbamdanbiroxgötür. Dəvələrimfilanyerdədir, onlardandabəyəndiyinigötür!” dedi. HəzrətPeyğəmbər (s) də: “Mənimsənindəvələrinəehtiyacımyoxdur!”buyurdu. Süraqəgeridönəcəyisırada, HəzrətPeyğəmbərdən (s)
özünəbir “amənməktubu” (toxunulmazlıqvəsiqəsi) yazıbverməsinixahişetdi. Peyğəmbərin(s) yanındaolanƏbuBəkrdədeyiləniyazdı.” 202
d)Hüdeybiyyəsülh müqaviləsi İslamtarixindənməlumdurki, Peyğəmbər (s)
iləmüşriklərarasındaHüdeybiyyəadlısülh müqaviləsi olmuşdur. BusülhmüqaviləsiniPeyğəmbər (s) imamƏliyə (ə) yazdırmışdır. Hüdeybiyyəsülhmüqaviləsininmətnihazırlananzamanmətndəolanbəzikəlmələrüzərind əmünaqişələrolmuşvənəticədəPeyğəmbər (s)
200 Kitabül-cihad, babül-kitabətil-iman 201 Əllamə Məclisi, Biharül-ənvar, c. XX, səh. 750 202 Ali Yardım, Hədis I-II, səh. 20-21, İbn Əsir, Üsdul-qabə, c. II, əl-İsabə fi təmyizis-səhabə, c. II Yüklə 5,12 Mb. Dostları ilə paylaş:
|