139
dəyişikliklər. Pnevmaniya, respirator xəstəlikləri
Xrom oksidi aerozolu
Ağciyər xərçəngi xəstəliyi və ondan ölüm halları, nəfəs yollarının
xroniki iltihabı, traxeit, xroniki bronxit xəstəliyinin çoxalması. Qan
sisteminə təsiri. Ürək-damar sisteminin fəaliyyətinin pozulması
Vanadium birləşmələri
Yuxarı nəfəs yollarının qıcıqlanması, ağciyər toxumalarının
dəyişməsi. Mübadilə proseslərinə və mərkəzi əsəb sisteminə təsiri
Vanadium pentoksidi
Nezofarinqit, davamlı öskürək, konyunktivitlər
Əlvan metallurgiya
Flüor birləşmələri
Ağciyər xərçəngi xəstəliyi və ondan ölüm hallarının artması
Qurğuşun birləşmələri aerozolları
Hemoqlobinin biosintezinin pozulması, enzimlərin aktivliyinin
azalması, oranizmin qoruyucu mexanizminin dəyişməsi. Ürək-damar
sisteminin funksional və üzvi pozulması hipo- və hepertoniya,
ateroskleroz, miokard distrofiyası ilə müşayiət olunur; əsəb sistemi
pozularaq polinevrit, pazez (yüngül iflic), iflic və digər əsəb
xəstəilikləri ilə müşayiət olunur.
Psixikanın pozulması. Tez yorğunluq, əzginlik, laqeydlik,
fəaliyyətsizlik. Qaraciyər, böyrək, mədə-bağırsaq traktının (qastrit,
kolit, enterokolit, xora xəstəliyi və s.) pozulması; bağırsağın üzvi
fəaliyyətinin pozulması. Böyrək, mədə, bağırsaq xərçənginin
çoxalması. Orqanizmdə (sümük, qan, sidikdə) qurğuşunun
tapılması. Ömrün qısalması.
Kükürd qazı, kar-bon oksidi, azot
oksidləri, fenol, polimetal tozları,
civənin buxarı
Raspirator xəstəlikləri
Sink istehsalı müəssisələri
Sink birləşmələri, polimetal tozları,
kükürd-anhidridi, karbon oksidi,
azot oksidləri, fenol, qurğuşun,
civə bu-xarı, kadmium
Uşaqlarda ümumi xəstəliklərin çoxalması, raspirator xəstəlikləri
Nikel və kobalt istehsalı müəssisələri
Polimetal tozları, nikel və onun
birləşmələrinin aerozolları
Qanəmələgətirən sistemə, orqanizmdəki fizioloji proseslərə güclü
təsir, mərkəzi əsəb sisteminə təsir. Periferik qanın dəyişməsi, ürək-
damar patologiyası, mərkəzi əsəb sisteminin fəaliyyətinin pozulması,
«nikel pnevmokomoz», mədə-bağırsaq xəstəlikləri, orqanizmin
immunbioloji reaktivliyinin dəyişməsi (infeksiyaya qarşı müqavimətin
azalması, allergiya xəstəliyinin inkişafı), ağciyər xərçəngi
Nikel karbonili
Burunun selikli qişasının xərçəngi, ağciyər, ağız boşluğu, yoğun
bağırsaq xərçəngi
Kobalt aerozolları
Qan və nəfəs orqanları göstəricilərinin dəiyşməsi, ürək-damar
sisteminin fizioloji və biokimyəvi dəyişməsi. Kapilyarların
keçiriciliyinin yüksəlməsi, ağciyərin şişməsi, ağciyər qanaxması,
mərkəzi əsəb və ürək-damar sisteminə təsir
Kükürd anhidridi, karbon oksidi
Raspirator xəstəlikləri
Kadmium istehsalı müəssisələri
Kadmium birləşmələri
Ürək-damar xəstəliklərinin və ondan ölüm hallarının çoxalması
(hipertoniya, ateroskleroz). İnsultların tezləşməsi. Sümük, toxuma
və orqanlarda kadmiumun toplanması. Proksimal kanalların
zədələnməsi nəticəsində xroniki zəhərlənmədən böyrəkdə daşların
əmələ gəlməsi. Sümük-oynaq sisteminin zədələnməsi
Alüminium istehsalı müəssisələri
Qazşəkill flüor, ümumi ftor, hid- Bronxit, pnevmaniya, xərçəng xəstəliyi, xüsusilə tənəffüs orqanları
140
rogen-flüorid və flüor tərkibli
duzlar
(silisium-flüorid,
alüminium-flüorid)
(ağciyər, bronxlar, plevra), qaraciyər, öd yolları, düz bağırsaq, sidik
kisəsində. Nəfəs yollarının və gözlərin selikli qişasının qıcıqlanması.
Flüor birləşmələrinin kiçik konsentrasiyasının xroniki təsiri
nəticəsində zəhərlənmə baş verərək burunda qanaxma, burunun
selikli qişasının yara tökməsi, quru boğucu öskürək, ağciyərin
pnevmosklerotik dəyişməsi. Uşaqlarda fiziki inkişafın, əsas
hematoloji göstəricilərin (hemoqlobinin aşağı düşməsi, eritrositlərin
miqdarının artması) pisləşməsi, sidikdə və saçlarda flüorun
miqdarının artması, dərinin spesifik zədələnməsi baş verir
Xrom oksidi aero-zolları, kömür
tozu, qətranlı maddələr, tərkibində
benz(a)piren, kar-bon oksidi və
dioksidi, kükürd qazı olan karbo-
hidrogenlər.
Ağciyər xərçəngi xəstəlikləri və ondan ölüm hallarının artması
Florid
turşusu,
florlu
karbohidrogenlər həll olduqda
əmələ gəlir
Floroz. Flüorun sümüklərdə toplanması, sümüklərdə patohistoloji
dəiyşilmələr, sümüklərin bərkliyinin azalması ilə müşayiət olunur
Civə istehsalı müəssisələri
Metal civənin buxarı, onun qeyri-
üzvi və üzvi birləşmələri
Orqanizmdə civənin toplanması (beyin, ürək, ağciyər, böyrək,
qaraciyər, dalaq, mədəaltı vəz, əzələ toxumalarında). Civənin
qanda, süddə, saçlarda aşkar olunması. Əsəb-psixi pozuntular,
ümumi xəstəliklərin çoxalması. Uşaqlarda – hipotoniya, dişlərin
kariyeslə zədələnməsi, sidikdə civənin miqdarının artması. Kəskin və
xroniki zəhərlənmə – merkurizm – ümumi zəiflik, başağrısı, ürək
bulanma, qusma, mədə-bağırsaq pozuntuları, yuxarı tənəffus
yollarının kataral hadisəsi, əsəbilik, tez həyəcanlanma, həmçinin
yuxusuzluq, apatiya, yaddaşın və iş qabiliyyətinin azalması.
İntoksikasiya – böyrəklərə, həzm orqanlarına, mərkəzi əsəb
sisteminə, ürəyə təsir göstərir
Civə
Mərkəzi əsəb sisteminin və beynin bərpa olunmayan zədələnməsi
(pozulması) – polionevropatiya, iflic, hərəkətin pozulması, görmə
qabiliyyətinin pozulması, eşitmə qabiliyyətinin itirilməsi, onurğa
beyninin zədələnməsi, ciddi psixi əyilmə (Minamata xəstəliyi) baş
verir. Minamata xəstəliyi südəmər uşaqlarda «anadangəlmə» baş
verdikdə beyin pozuntuları (iflic, psixi çatışmazlıq, görmə və eşitmə
qabiliyyətinin itirilməsi) ilə müşayiət olunur
Maşınqayırma və metal emalı müəssisələri
Xrom, nikel bir-ləşmələri aerozol-
ları, üzvi həlledici-lər
Pnevmokonioz (silikoz), raspirator xəstəlikləri
Civənin buxarı, qurğuşun və
nikelin aerozolları
Xroniki zəhərlənmə – merkurizm – ümumi zəiflik, baş ağrıları, ürək
bulanma, qusma, stomatit, mədə-bağırsaq pozuntuları, böyrəklərin
qıcıqlanması, yuxarı tənəffüs yollarında kataral hadisələri, əlləlrin
tremoru, əsmə, apatiya, yaddaşın və iş qabiliyyətinin zəifləməsi
simptomları ilə mərkəzi əsəb sisteminin pozulması
Neft emalı sənayesi
Hidrogen sulfid, kükürd anhidridi,
karbon oksidi, ammonyak, yağlı
turşular, parafin
Mərkəzi əsəb və ürək-damar sisteminə təsiri. Qaraciyər, mədə-
bağırsaq traktı, endokrin aparatının zədələnməsi. Aşağı
konsentrasiyalı xroniki təsir zamanı – gözün işıq hissiyyatının,
beynin elektrik aktivliyinin dəyişməsi, müxtəlif tipli vegetodistoniya,
o cümlədən kardionevroz, əsəb sisteminin funksional pozulması.
Hemoqlobin və leykositlərin göstəricilərinin azalması, ürək-damar
sisteminin fəaliyyətinin pozulması (arterial hipertoniyanın inkişafı),
kontakt dermotitlər
Dostları ilə paylaş: |