196
müraciət etsinlər. Bir çox hallarda tender komitələri bu hüquq-
dan iddiaçıların təkliflərinin özünün xeyrinə dəyişdirilməsi
üçün bəhanə kimi istifadə edirlər.
Əgər torqun iştirakçıları hər hansı bir kanaldan öyrən-
sələr ki, onların təklifləri rəqabət qabiliyyətlidir, onlar təkliflə-
rinə izahlar və dəqiqləşdirmələr verərkən öz texniki və kom-
mersiya şərtlərini təkmilləşdirmək imkanı əldə edirlər. Məlum-
dur ki, bəzi hallarda tender komitələri iddiaçıların təkliflərinin
məzmunu barədə qəsdən informasiya sızmasına imkan yara-
dırlar. Bu torqların keçirilməsinə dair hamı tərəfindən qəbul
edilmiş qaydaların kobud şəklidə pozulmasıdır.
Aşkar torqlarda sifarişin qaliblərə verilməsi haqqında
tender komitələrinin qərarları, eləcə də digər iştirakçıların
təklif
etdiyi qiymətlər haqqında informasiyalar, nəşr edilir və ya
maraqlı tərəflərə göndərilir. Açıq olmayan (gizli) torqlarda
tender komitələri heç bir məlumat yaymır. Açıq olmayan
(gizli) torqlarda sifarişlərin verilməsi haqqında qərar gizli şə-
kildə qaliblərə çatdırılır.
Sifarişlərin yerinə yetirilməsinə dair tərəflər arasında
müqavilə öhdəliklərin lazımi səviyyədə yerinə yetiriləcəyinə
dair tədarükçü və ya podratçı tərəfindən bank zəmanəti veril-
dikdən sonra imzalanır. Bank zəmanətinin həcmi alınmış sifa-
rişin 10,0%-inə qədər məbləğdə tələb edilə bilər.
Torqlarda iştirak zamanı meydana çıxan mürəkkəb
problemlərdən biri irəli sürülən təklifin optimal qiymətinin
müəyyən edilməsindən ibarətdir. Bu qiymət rəqiblərin qiymə-
tinə nisbətən aşağı olmalı, eyni zamanda ixracın
səmərəliliyinin
təmin edilməsi üçün fərq minimum olmalıdır. Bu zaman hər bir
ölkədə torqların keçirilməsinə dair mövcud hüquqi normalar
nəzərə alınmalıdır. Bir çox ölkələrin qanunvericiliyi qiymət
fərqi az olduğu hallarda sifarişin milli firmalara verilməsini
nəzərdə tutur. Məsələn, ABŞ-da və Kanadada torqların keçi-
rilməsini tənzimləyən qaydalara uyğun olaraq imtiyazlı qiymət-
197
lərin həcmi 6,0%-ə bərabərdir: amerika sifarişçiləri tərəfindən
elan edilən torqların xarici iştirakçılarının təklif etdiyi qiymət-
lər amerika tədarükçülərinin təklif etdiyi qiymətlərdən 6,0%-
dən azdırsa, tender komitələri sifarişləri milli firmalara vermə-
yə borcludurlar.
Beynəlxalq bazarda satış və rəqabət
probleminin kəskin-
ləşməsi torqların şərtlərinin sərtləşdirilməsinə təsir göstərir.
Verilən təkliflərin onların tələblərinə uyğun gəlmədiyi hallarda
tender komitələri istədikləri zaman torqların bağlanması və
təkliflərə baxılması vaxtmı dəyişə, səbəbini göstərmədən torq-
ları ləğv edə bilərlər. Torqların iştirakçıları öz təkliflərini
verərkən yazılı şəkildə bildirməlidirlər ki, torqlara əlavə edil-
miş gələcək müqavilələrin şərtləri ilə razıdırlar.
Dostları ilə paylaş: