51
Bundan əlavə NT-in tərkibində az təsadüf olunan (mınar) azot əsaslarına rast
gəlinir.
Nuklein turşularının tərkibinə karbohidratlardan monosaxaridlərin iki nüma-
yəndəsi α-β fruktofuranoz formada riboza və dezoksiriboza daxildir.
NT-in təbiətdə tərkibinə, quruluşuna və funksyasına görə iki növü ayırd
edilir. Bunlar aşağıdakılardır:
DNT-dezoksiribonuklein turşusuna və RNT-ribonuklein turşusuna ayrılır.
NH
2
C
N
1
6
5
7
N
HC
2
3
4
9
8
CH
N N
H
Adenin
(6-aminopurin)
H
C
N
1
6
5
7
N
HC
2
3
4
9
8
CH
N N
H
Purin
OH
C
N
1
6
5
7
N
C
2
3
4
9
8
CH
H
2
N N N
H
Quanin
(2-amino-6-oksipurin)
NH
2
C CH
3
N
1
6
5
C
C
2
3
4
CH
HO N
5-Metilsitozin
NH
2
C CH
2
OH
N
1
6
5
C
C
2
3
4
CH
HO N
5-oksimetilsitozin
H
3
C CH
3
N
C
N
1
6
5
7
N
HC
2
3
4
9
8
CH
N N
H
N
6
-Dimetiladenin
OH
C
HC
1
6
5
CH
2
C
2
3
4
CH
2
HO N
4,5-Dihidrourasil
OH
OH
OH
H
O
H
HOCH
2
H
β-D-ribofuranoza
H
β-D-2-dezoksiribofuranoza
O
H
H
OH
OH
H
H
HOCH
2
H
52
DNT –də azot əsaslarından – timin, RNT-də isə urasil olur. Həmçinin RNT-də bir
çox minar azot əsaslarına rast gəlinir. DNT-də minar azot əsaslarına az rast olunur.
Nukleozitlər-purin və ya pirimidin əsası ilə pentozaların birləşmələridir.
Adeninin riboza ilə birləşməsindən – adenozin, quaninlə birləşməsindən isə timidin
tərkibli nukleozidlər əmələ gəlir.
Əgər nukleozidin tərkibində ribozanın əvəzinə dezoksiriboza birləşərsə
“dezoksi” şəkilçisi əlavə edilir. Belə olan halda dezoksiadenozin, dezoksistidin və
s. tərkibli nukleozidlər alınır.
Nukleotidlər-nukleozidlərin fosfat turşusu ilə əmələ gətir-diyi efirlərdir.
Fosfat turşusu riboza (və ya dezoksiriboza) molekuluna 3
1
-cü və ya 5
1
karbon
atomunda olan hidroksil qrupuna birləşir. Nəticədə adenozinmonofosfat (AMF)
nukleotidi alınır.
Əgər adenozin nukleotidinə iki molekula fosfat turşusu birləşərsə adenozin-
difosfat (ADF) üç molekula fosfat turşusu birləşərsə müvafiq olaraq adenozin-
trifosfat (ATF) nukleotidi alınar.
NH
2
N
1
6
5
2
3
4
O N
4 1
3
2
Dezoksisitidin
(3-β-D-dezoksiribofuranozil-
sitozin)
H
HOCH
2
O
H
OH
H
H
H
5
NH
2
N
1
6
5 7
N
2
3
4
9
8
N N
4 1
3
2
Adenozin
(9-β-D-dezoksiribofuranoziladenin)
H
HOCH
2
O
OH
OH
H
H
H
5
NH
2
N
N
N N
1
Adenozin-5-monofosfat (5-AMF)
H
H
O
HO
── ─
P O CH
2
│
OH
O
OH
H
OH
H
NH
2
N
1
6
5 7
N
2
3
4
9
8
N N
HO
HO
O
Dezoksiadenozin-3-mono-
fosfat (d-3-AMF)
P
─
O
HOCH
2
H
H
O
H
H
H
5
Dostları ilə paylaş: |