341
bergäy-biz. Kim yerči suwčï, kemäči bar ersär, yemä kelzün.
Tiginig asan tükäl kelürzünlär.
Ötrü bu yarlïğ ešidip, biš yüz satïğči eränlär terilip, ičgärü
ötüg berdilär: Qamağïn edgü ögli tiginkä qulluğ barïr-biz.
Ölsär, birlä ölür-biz, kelsär, birlä kelir-biz, – tep ötüg berdilär.
Ol ödün Baranas ulušta bir edgü alp yerči suwčï bar erti.
Qač qata taluyqa kirip, bešär yüz erin barïp, asan tükäl kelmiš
erti. Inčip sekiz on yašayur, qarï erti, yana iki közi körmäz erti.
Ol beš yüz er qamağun ol körmäz yerčikä ötüntilär.
Ol ödün
tigin özi barïp, qolïn yetip, ičgärü qaŋï xan tapa kigürdi. Qaŋï
xan inčä tep yarlïqadï: Bir-kiä amraq oğlumïn siziŋä tutuzur-
men, asan tükäl kelürüŋ, – tep yarlïqadï. Ötrü ol awïčğa ïğlayu
xanqa inčä tep ötünti: Täŋrim, ne muŋ taq boltï-kim, antağ
täŋri-teg, erdäni-teg ögüküŋüzni ölüm yeriŋä ïdur-siz? Ol taluy
suwï ertiŋü qorqïnčïğ adalïğ-ol. Öküš tïnlïğlar barïp, ölüglär
bar; barsar yarağay-mu? – tep ötünti.
Uluš barča tigin üčün busanur. Yemä xan inčä tep
yarlïqadï: Tïdu umadam, erkim tükämädi, erksiz ïdur-men.
Amtï siz qatağlanïŋ, birlä barïŋ, yerčï boluŋ, – tep yarlïqadï.
Awïčqa qamağ taplamïš üčün yerči boltï.
Ol ödün qaŋï xan tiginkä säpti. Beš yüz eränniŋ ašï suwï
kölüki taqï ne kergäkin alqu tükäti berip uzatïp üntürdi.
Ol ödün ayïğ ögli tigin inisi inčä tep saqïntï: Ögüm qaŋïm
ečim tiginkä sewär, meni aqlayur erti. Amtï ečim taluyqa barïp
erdäni kelürsär, taqï ağïrlïğ bolğay. Men taqï učuz bolğay-men,
– tep saqïntï. – Amtï birlä barayïn. – Ötrü qaŋï xanqa inčä tep
ötünti: Ečim tigin ölüm yerkä barïr, negülüg qalïr-men. Täŋrim,
men yemä barayïn. Edgü yawlaq bolsar, birlä bolalïm, – tep.
Yemä qaŋï, oğul qïlïnčï yawlaq üčün, sewmäz erti. Ötrü:
Barsar, barğïl, – tep yarlïqadï.
Ol ödün qaŋï xan, uluš bodun ïğlayu sïqtayu
edgü ögli
tiginig uzatï üntürüp, taluyqa ïdtïlar. Qaltï taluy ögüzkä tegip,
yeti kün turup kemi yaratï. Yeti temir son kemi solap turğurdï.
Yetinč kün, taŋ taŋlayur erkän,
edgü ögli tigin uluğ köwrüg
342
toqïtïp, inčä tep yarlïqadï: Taluy ögüzkä kirür-sizlär, kim ölüm
adaqa qorqsar, ašnuraq yorïŋlar. Men sizlärni küčäp elitmäz-
men. Küniŋä munčulayu köwrüg toqïp, yarlïğ yarlïqap, ötrü
yarlïğïn ešidip, kim näŋ üntämäsär, yetinč kün temir son ačtï;
temir asïğ yorïdï.
Tigin qutï ülügi üčün, adasïz tudasïz qač kün ičintä
erdänilig otruqqa tegdilär. Yeti kün anta tïntïlar. Yetinč kün teŋ
adïnčïğ erdäni yinčü kemikä tükägüčä urup, tigin inčä tep
yarlïqadï: … Amtï men bu erdäni birlä barsar,
men qamağ
tïnlïğlarqa artuq asïğ tusu qïlu umağay-men. Sizlär barïŋlar.
Men bu muntuda yigräk Čintamani erdäni alğalï barayïn-kim,
qayu tïnlïğlarqa tüzü tükäti asïğ tusu qïlu usar-men. Ötrü
qadašï ayïğ ögli tiginig ötläp, kemi tutuzup yanturu ïdtï.
Tigin yerči awïčqa birlä ikigü qaltïlar.
Ol ödün edgü ögli
tigin yerči awïčqa qolïn yätip, yeti kün belčä boğuzča
suwda
yorïp, kümüšlüg otruğqa tağqa tegdi. Yeri qumï alqu kümüš,
ötrü tïnturğalï saqïntï. Inčip awïčqa aruqï yetti, küči alaŋatdï.
Tebräyü yorïyu umadï. Ötrü tiginkä inčä tep ötünti: Oğlum,
muntuda ïnaru öŋtün yïŋaq altun tağ bar, közünür-mu? Körüŋ,-
tep tedi. Awïčqa inčä tep tedi: Ol altun tağqa tegsär siz, kök
linxua körgäy-siz. Ol linxua sayu birär ağuluğ yïlan bar. Ağu
tïnï ïraqtïn ančulayu közünür, qaltï linxua sayu tütün tütärčä ol
ersär, ertiŋü alp ada titir. Ol linxua yoluğ yoğuru usar siz, ötrü
luu xanï erdänilig balïqqa orduqa teggäy-siz. Ol balïq tegrä
yemä yeti qat qaram ičintä alqu ağuluğ luular yïlanlar yatur.
Anï
yoğuru usar siz, ičgärü balïqqa kirgäy-siz. Luu xanïŋa
közüngäy-siz, erdäni bulğay-siz. Men amtï ölür-men. Siz
yalaŋuz-qia qalïr-siz, täŋrim. Qorqmaŋ, busanmaŋ. Asan tükäl
teggäy-siz. İnčip qayu kün burxan qutïn bulsar, meni tïtmaŋ.
Dostları ilə paylaş: