R sayfullayeva, B. Mengliyev, G. Boqiyeva, M. Q urbo no va, Z. Yunuso va, M. Abuzalova



Yüklə 10,16 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə473/473
tarix14.03.2023
ölçüsü10,16 Mb.
#102474
1   ...   465   466   467   468   469   470   471   472   473
hozirgi o`zbek adabiy tili sayfullayeva2009

Kelsa, ish
birdi!
yoki 
So'rab qolsa, ramom deyavering!
B unda q o 'sh m a gap kesim lari o 'tg an zam o n shakllarida 
kelganda, to'siqsizlik (irreallik) 
m a ’nosi voqelanadi: 
Kelsaydi,
ко ‘rardik
yoki 
Uka/n bo ‘Isangiz edi, baxtiyor bo ‘lardik.
410


M U N D A R IJA
M A S ’UL M U H A R R IR D A N ...............................................................3
K IR IS H ....................................................................................................
8
I Q IS M . O Z B E K X A L Q I VA T IL I T A R JX ID A N
0 ‘zbek xalqining shakllanish va nom lanish tarix id an .................. 9
0
‘zbek tili tarixini davrlash tirish....................................................15
Hozirgi o ‘zbek tili va uning shevalarda m unosabati.................. 16
0
‘zbek tilining o ‘rganilisli tarixi va bosqichlari.......................... 18
I I Q IS M . T IL , L IS O N , M E ’Y O R VA N U T Q M U N O S A B A T I. 
T IL S A T H L A R I V A B IR L IK L A R I
Ilm iy bilisli va uning b osqichlari..................................................... 26
Falsafiy UM IS va A H V O ning lisoniy tizim da voqelanishi.......28
Til, Iison, m e’yor va nutq m unosabati............................................31
Lisoniy va nutqiy b irlik .......................................................................36
Lisoniy paradigm a va uning tu rlari................................................. 41
Lisoniy m unosabat va uning tu rlari................................................ 43
Lisoniy ziddiyat va uning tu rla ri...................................................... 45
Lisoniy tasn if va uning turlari haqida tushuncha......................... 49
F O N E T IK A -F O N O L O G IY A
Fonetika va fonologiyaning o ‘rganish m anbai, predm eti, maqsad
va vazifalari.................................................................................................... 53
Unli fonem alar paradigm asi............................................................. 57
Undosh fonem alar paradigm asi....................................................... 58
Fonem aning variantlasliuvi................................................................62
Fonetik ja ra y o n ..................................................................................... 65
M orfonologiya......................................................................................
68
O 'zbekcha talaffuz m e’y o ri...............................................................72
G R A F IK A
G rafika haqida tushuncha................................................................... 74
Y ozuvning tarixiy aham iyati............................................................. 77
0 ‘zbek yozuvi tarixidan qisqacha m a’luinot................................ 77
IM L O
0
‘zbek im losining asosiy tam oyillari.............................................81
l e k s i k o l o g i
V
a
Leksikologiya haqida tushuncha...................................................... 83
Leksem a va so‘z ....................................................................................85
Bir sem em ali va ko‘p sem em ali leksem alar................................. 90
411


Y asam a so ‘zning leksem alashu vi.....................................................93
Sem em a va uning tarkibiy q ism la ri................................................. 95
Sem em a va nutqiy m a ’n o ................................................................. 104
Sem em aning nutqqa x o slan ish i.......................................................107
H osila sem em aning vujudga kelish y o ‘llari................................ 108
L eksik-sem antik m u n o sab at.............................................................112
QoMlanilishi chegaralanm agan va chegaralangan lek sik a....... 119
QoMlanilish davri chegaralangan leksika......................................120
QoMlanilish doirasi chegaralangan leksika..................................122
ifodaviylik va uslubiy xoslanganlik jih atidan o ‘zbek tili
leksikasi......................................................................................................... 126
U siubiv x o slan g an lik ........................................................................ 127
F razeologiya........................................................................................ 128
Frazeologizm ning sem antik strukturasi........................................131
L eksikografiya.......................................................... ......................... 133
M O R F E M IK A
D E R IV A T S IY A
G R A M M A T IK A . M O R F O L O G IY A
G ram m atik m a’no va gram m atik sh ak l.........................................148
G ram m atik k ateg o riy a....................................................................... 148
A loqa-m unosabat kateg o riy alari.................................................... 169
S O 'Z T U R K U M L A R I
S o 'z turkum lari va ularni tasniflash tam o y illari.........................177
S o 'z turkum lari transp o zitsiy asi.....................................................183
F e ’l............................................ ’............................................................ 185
F e ’l d eriv atsiy asi................................................................................. 190
F e ’lning tasniflovchi gram m atik kategoriyalari.......................... 192
N isbat kateg o riy asi..............................................................................193
BoM ishli-boMishsizlik k ategoriyasi................................................197
H arakat tarzi k ateg o riy asi................................................................ 199
O 'zgalovchi kateg o riy asi.................................................................
202
F e ’lning harakat tabiatini k o ‘rsatuvchi shakllari........................210
F e ’llarda aloqa-m unosabat kategoriyalarining voqelanishi....21 1
O t............................................................................................................. 221
O t derivatsiyasi................................................................................... 225
Son otning tasniflovchi gram m atik kategoriyasi sifatid a......... 229
O tda aloqa-m unosabat kategoriyalarining v o q elan ish i.............232
S ifat......................................................................................................... 237
412


Sifat derivatsiyasi...............................................................................239
Daraja sifatning tasnitlovchi kategoriyasi sifatid a.................... 242
Sifatda aloqa-m unosabat kategoriyalarining v o qelanishi........243
S o n ........................................................................................................ 246
R av ish .................................................................................................. 254
T a q lid ................................................................................................... 257
O lm o sh ................................................................................................. 259
Y ordam chi so ‘z .................................................................................. 264
K o 'm a k ch i.............................................................................................268
B o g 'lo v c h i........................................................................................... 274
Y uklam a............................................................................................... 277
S o‘z - g a p ............................................................................................... 280
S IN T A K SIS
Sintaksis haqida umumiy m a 'lu m o t.............................................. 284
LSQ ni ajratish usullari. LSQni tiklash........................................ 291
V alentlik............................................................................................... 294
S O ‘Z B IR IK M A S I
S o 'z birikm asi nutq birligi sifatid a............................................... 305
So'z. birikm asi lisoniy sathda..........................................................318
G A P H A Q ID A M A ’L U M O T
G ap kom m unikativ nutqiy biriik sifatida.....................................324
G apda shakl va m azm un m unosabati...........................................329
G A P L IS O N IY SA T H D A
G ap LSQsi va uning tiklanishi........................................................331
Sodda gapning tarkibiy q ism lari.................................................... 335
Lisoniy sathda gap b o 'la k la ri..........................................................338
Kesim lik kategoriyasi........................................................................340
K esim ....................................................................................................345
E g a.........................................................................................................347
H o i..........................................................................................................353
T o 'ld iru v c h i........................................................................................ 357
A niqlovch i............................................................................................360
S o‘z va gap kengaytiruvchilarining m uvofiqlashuvi va farqla-
n ish i...............................................................................................................364
G apda ajratilgan so 'z sh a k lla r..........................................................368
Sodda gaplarda teng b o g 'la n ish ..................................................... 372
U ndalm a............................................................................................... 376
G apning kirish va kiritma kengaytiruvchilari.............................377
413


G apning ifoda m aqsadiga k o ‘ra tu rla ri.........................................381
G apda s o 'z tartibi. A ktual b o 'lin is h ...............................................383
N utqiy gapning em otsionallikka k o ‘ra tu ri..................................386
U yushgan g ap ......................................................................................387
Q o ‘shm a g a p ........................................................................................ 391
Q o 'sh m a gaplar tasn ifi...................................................................... 395
Q o 'sh m a gapning quriIishiga k o 'ra tasn ifi..................................400
[W Pm, W Pm] usullik k o 'rin ish li q o 'sh m a g a p ............................400
[W Pm —► W Pm] usullik k o 'rin ish li q o 'sh m a g a p ...................... 401
[W PmWPm] usullik k o 'rin ish li q o 'sh m a g a p ...........................405
Q o 'sh m a gapning tarkibidagi b o g 'lo v ch i vositalariga k o 'ra
ta sn ifi............................................................................................................... 407
B o g 'lo v ch i vositalarning m a'n o d o sh lig i va vazifad o sh lig i....4 0 7  
Q o 'sh m a gapning tarkibiy qism lari orasidagi m a’noviy m unosa­
batga k o 'ra tu rla ri........................................................................................ 407
Q o 'sh m a gapning qism lari orasidagi funksional m unosabatlarga
k o 'ra tu rlari.................................................................................................... 407
Q o 'sh m a gap tarkibiy qism larining ifoda m aqsadiga k o 'ra
turlari...............................................................................................................409
Q o 'sh m a gap tarkibiy qism larining irreallikka m unosabatiga 
k o 'ra tasn ifi................................................................................................... 410
414


R.SAYFULLAYEVA, B.M ENGLIYEY, G.BOQIYEVA,
M .Q URBONO VA, Z.YUNUSO VA, M.ABUZALOVA
HOZIRGI 0 ‘ZBEK
Yüklə 10,16 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   465   466   467   468   469   470   471   472   473




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə